SEYYİD MAHMUD BİRİFKANİ’NİN BİRİFKAN SEYYİDLERİ ADLI ESERİNDE İSİMLERİ ZİKREDİLEN AHLATLI SÜHREVERDÎ ŞEYHLERİ

Yıl 2016, Cilt: 2 Sayı: 1, 0 - 0, 25.04.2016

Abdulcebbar Kavak

Öz

Kubbetü’l-İslam ünvanlı üç şehirden biri olan Ahlat, İslam alemindeki ilmî ve tasavvufî hareketlilikten nasibini almıştır. Tarîkatların kurumsallaşmasıyla beraber Ahlat’ta tekke açan ilk tarikatlardan biri Sühreverdiyye’dir. Hemedânlı Sühreverdî şeyhlerinden Seyyid Ali ez-Zordânî’nin oğlu Seyyid Ahmed el-Hemedânî’nin Ahlat’ta açtığı Sühreverdî Tekkesi, Ahlat ve çevresinde Sühreverdiyye Tarîkatı’nın neşredildiği ilk merkezdir.

Seyyid Mahmud Birifkani’nin Birifkan Seyyidleri adlı eseri, Sühreverdiyye Tarikatı’nın Ahlat’taki temsilcileri hakkında önemli bilgiler sunmaktadır. Bu esere göre, Seyyid Ahmed el-Hemedânî’nin Ahlat’ta başlattığı irşâd faaliyetleri, kendisinden sonra çocukları tarafından sürdürülmüştür. Ahlat’ta Sühreverdîlik Seyyid Hüseyin Ahlatî’nin çok kalabalık bir toplulukla Mısır’a göç ettiği 790/1388 tarihine kadar aralıksız devam etmiştir. Ahlatî nispetiyle tanınan aile fertlerinin Mısır ve Irak bölgelerine göç etmeleriyle Ahlat’ta Sühreverdî tarikatının faaliyetleri zayıflarken, gittikleri bölgelerde yaygın olan Halvetiyye, Medyeniyye, Kâdiriyye ve Nakşbendiyye gibi tarîkatlara intisapları uzun süredir taşıdıkları Sühreverdî kimliklerinin zamanla yok olmasına sebep olmuştur.

Kaynakça

• Alikılıç, Dündar, “Kubbetü’l-İslâm Ahlat”, IV. Uluslararası Van Gölü Havzası Sempozyumu, (Ed. Oktay Belli), Ankara 2011.
• Balıvet, Michel, Şeyh Bedreddin Tasavvuf ve İsyan, çev. Ela Güntekin, Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul 2011.
• Birifkani, Mahmut, Birîfkan Seyyidleri, Poyraz Ofset, Ankara 2011.
• Bitlisî, Şerefhan, Şerefnâme, çev. Muhammed Ali Aynî, Dâru Zaman, Dimaşk 2006.
• Câmî, Abdurrahman, Nefehâtü’l-üns min hadarâti’l-kuds, trc. ve şerh Lamiî Çelebi, Marifet Yayınları, İstanbul 1993.
• ed-Dûskî, Muhammed Emîn, Levâmi’u’ş-şeheb fî şerhi divâni’ş-Şemsiddini’l-Ahlâtiyyi’l-Kutub, Dâru Sipîrêz, Duhok 2007.
• Evliya Çelebi Muhammed Zillî İbn Derviş, Evliya Çelebi Seyahatnâmesi, İkdâm Matbaası, Dersaadet 1314.
• Kara, Mustafa, Bursa’da Tarîkatlar ve Tekkeler, B.B.Ş.B. Yayınları, Bursa 2012.
• el-Kezneyî, Muhammed Ahmed Mustafa, eş-Şeyh Nureddin el-Birîfkanî Hayâtuhu, Âsâruhu, Şi’ruhu, Metâbi’u’n-naşiri’l-Arabî, Kahire 1983.
• Kozan, Ali, Şeyh Bedreddin ve Düşünce Tarihimizdeki Yeri, (Doktora Tezi), Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kayseri 2007.
• Minorsky, V., “Luristan”, M.E.B. İslam Ansiklopedisi, İstanbul 1977.
• Müderris, Abdülkerim, Binemaleyi Zanyaran, Ânâ Yayınevi, Tahran 1389.
• Ocak, Ahmed Yaşar, Osmanlı Sufiliğine Bakışlar, Timaş Yayınları, İstanbul 2011.
• -------- Yeniçağlar Anadolu’sunda İslam’ın Ayak İzleri Osmanlı Dönemi, Kitap Yayınevi, İstanbul 2011.
• Öngören, Reşat, “Sühreverdiyye”, DİA, Cilt:38.
• es-Selefi, ed-Dûskî, Hamdî Abdülmecid, Tahsin İbrahim, Mu’cemu’ş-şu’arâi’l-Kurd, Sipîrez, Duhok 2008.
• Sümer, Faruk, “Ahlat”, DİA, İstanbul 1989.
• Şerif, Abdürrahim, Ahlat Kitabeleri, Hamit Matbaası, İstanbul 1932.
• Vassâf, Osmanzâde Hüseyin, Sefîne-i Evliyâ, Kitabevi Yayınları, İstanbul 2011.
• Ya’kûbî, Ahmed b. Ebî Ya’kûb b. Câfer b. Vehb b. Vâdıh el-Ya’kûbî, Târîhu’l-Ya’kûbî, Dâru Sadır, Beyrut 1992.
• Zeki Bek, Muhammed Emin, Meşâhîrul Kurd ve Kurdistan, trc. Seyide Kerîmete, Dâru’z-zaman, Dimaşk 2006.