SANAYİ’DE MEKÂNSAL DÖNÜŞÜMLER İZMİR ÖRNEĞİ

Yıl 2020, Cilt: 6 Sayı: 2, 1 - 19, 25.10.2020

Çiğdem Ünal

https://doi.org/10.31463/aicusbed.733962

Cited By: 2

Öz

Ülkemizdeki en büyük 500 sanayi kuruluşunun %10’una, Ege Bölgesi’ndeki sanayi kuruluşlarının yaklaşık yarısına sahip olan İzmir; sanayi yatırımları açısından önemli bir yere sahiptir. Yerleşme merkezinin çevresinde var olan zengin tarım alanlarının varlığıyla birlikte, elverişli olan ulaşım şartları, İzmir’in canlı bir ticaret merkezi olmasına neden olmuştur. Osmanlı Döneminde önemli bir ticaret ve sanayi şehri olan İzmir’in sanayileşme tarihi oldukça eskidir. Günümüzdeki görüntüyü oluşturan mekânsal örgütlenme, 1930’lu yıllarda yapılan sanayi yatırımlarıyla başlamıştır. Alsancak Limanı çevresinde yoğunluk kazanan sanayileşme, zamanla, Halkapınar, Kemeraltı, Şehitler gibi alanlarda yeni sanayi merkezlerinin ortaya çıkmasında etkili olmuştur. Sanayinin yapısal değişimi ile birlikte gelişen yeni sanayi odakları, bölgenin dinamiklerini de şekillendirmiştir. Bugün kuzey, güney ve doğu ilçelerine doğru ilerleyen üç büyük kuşak, İzmir sanayisinin mekânsal gelişiminin sonucudur. İzmir’de gerçekleşen mekânsal değişim-dönüşüm sürecinin sanayi sektöründeki yansımaları; sanayi alanlarının merkez dışına yönlendirilerek, diğer coğrafi etkenlerin yönetiminde, ana ulaşım koridorları boyunca yeniden örgütlenmesi biçiminde olmuştur. Kümeleşme eğilimlerinin belirlenmesinde ‘’imalat sanayi işletmelerinin sayısı’’ belirleyici değişken olarak kullanılmıştır. Kuzey yönüne doğru ilerleyen sanayi kuşağında, kimya, demir çelik, plastik, makine imalatı ön plana çıkarken; güneye ilerleyen kuşakta gıda imalatı, doğuya doğru ilerleyen kuşakta ise makine parçaları ve çeşitli yan sanayi imalatının ön planda olduğu tespit edilmiştir

Anahtar Kelimeler

İzmir, sanayi, mekânsal gelişim

Destekleyen Kurum

-

Proje Numarası

-

Teşekkür

-

Kaynakça

• 1-Akbulut, G., (2010). Siyasi Coğrafya Açısından Türkiye’de Demiryolu Ulaşımı. Anı yayınları, Ankara.
• 2-Baran, H., (2003). İzmir Ticaret Tarihi. İTO yayınları
• 3-Çıkış, Ş. (2009). Endüstriyel Bir Miras Alanında Dönüşüm: İzmir Liman Arkası Bölgesi. Ege Mimarlık Dergisi, Temmuz sayısı
• 4-Eceral ve Çiftçi., (2018). İzmir’de Yenilikçi Firma Yer Seçimlerinin Farklılaşması Üzerinden Bir Değerlendirme. MEGARON 2018;13(3). S. 395-406.
• 5-Ege Bölgesi Sanayi Odası (1995). Ege Bölgesi Sanayi Odası’nın 50. yılı. İzmir: Ege Bölgesi Sanayi Odası Yayınları, Ankara.
• 6-Eraydın, A., (2002). Yeni sanayi odakları: Yerel kalkınmanın yeniden kavramlaştırılması. ODTÜ Mimarlık Fakültesi Yayınları.
• 7-Karataş, N., (2006). Ege Bölgesi’nde sanayi gelişim süreci ve mekânsal yansımaları – İzmir örneği. Selçuk Üniv. Karaman İİBF Dergisi Sayı:11, Yıl:9
• 8-Karadağ, A., (2000). Kentsel gelişim süreci, çevresel sorunlar ile İzmir. Titizler Yayınevi İzmir.
• 9-Özatağan, G., Güvenç, M., (2012). Kent Bölgeye Dönüşümün Dinamikleri: İzmir'de Sanayinin Mekânsal Organizasyonunda Yaşanan Değişimin Kent Bölge Oluşumuna Katkısı. 3. Kentsel ve Bölgesel Araştırmalar Sempozyumu 6-7 Aralık 2012 Ankara
• 10-Porter, Michael E., (2000) Location, Competition, and Economic Development: Local Clusters in a Global Economy Volume: 14 issue: 1, page(s): 15-34 Issue published: February 1, 2000 https://doi.org/10.1177/089124240001400105
• 11-Seyfeddinoğlu, Ü. ve Ayoğlu, D. (2007). Türk imalat sanayisinde illere göre yerelleşme ve kentleşme ekonomilerinin belirlenmesi, Türk Dünyası Sosyal Bilimler Dergisi. Sayı: 43, 2007, s.163-192
• 12-Ünal, Ç., (2000).Türkiye’de Sanayi (Tarihi Gelişimi ve Bugünkü Yapısı). Atatürk Üniversitesi yayınları No:985, KKEF Yayınları No:127, Araştırma Serisi No:52, Erzurum.
• 13-DİE. 1997. Osmanlı Sanayii 1913-1915 Yılları Sanayi İstatistikleri. DİE yayınları Yayın No: 2014, Ankara https://osbbs.sanayi.gov.tr/citydetails.aspx?dataID=225
• 14-İTO.,(2002). İzmir Stratejik Planı Kalkışa Geçiş Dönemi (1996 -2002)İzmir Ticaret Odası Yayınları.
• 5-İZKA. (2010). İzmir Kümelenme Analizi. Yayın No. İZKA-R/2010-01