KLASİK ŞİİRDE ÂŞIĞIN İSTİĞNA MÜLKÜNÜN SULTANLIĞINA DOĞRU YOLCULUĞU: MELÂMÎ ÂŞIKLIĞIN, MELÂMETİ SELÂMETE TERCİHİ

Yıl 2021, Cilt: 7 Sayı: 1, 405 - 434, 16.04.2021

Erdem Sevimli

https://doi.org/10.31463/aicusbed.883166

Cited By: 2

Öz

Gönül tokluğu denilen “istiğna” klasik şiirde Melâmî düşünce doğrultusunda karşılığını bulmuştur. Bu anlayışla klasik pek çok şair, Melâmetî düşünce doğrultusunda istiğnayı âşık nitelikleriyle özdeşleştirmiştir. Bu özdeşlik, dünya selametine karşı, istiğna menzili melâmet mülkünü âşıkların nezdinde sempatik bir manevî saha haline getirmiştir. Bu menzilde pek çok şair, Melâmeti selâmete tercih etmiş, selamet denilen dünya rahatlığını ve saltanatını terk ederek istiğna mülküne hükümran olmayı dillendirmiştir. Bu söylemlerde dünya saltanatına karşı tepkisel bir duruş, dünya malına değil Allah’ın rızasına bağlanma, kimseye muhtaç olmadan ve kimseye ümit vermeden yaşama gibi müstağni duygu durumları görülmektedir. Bu müstağni duruş, klasik şiirde Melâmî âşık profilini oluşturmuştur. Âşığın müstağnîliği, gururla melâmeti başına taç yapma, kula kul olmayı değil, Allah’a kulluğu önemseme gibi, selâmet yurdunu melâmete terk eden asil duruşta kendini göstermiştir. Bu makalede istiğna mülkünün sultanı klasik şairin Melâmetî selâmete tercih eden duygu durumunun şiirsel izleri incelenmiştir. Bu bağlamda konu, ayet ve hadislerle desteklenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Melâmî âşık, Melâmîlik, istiğna, müstağnîlik, yolculuk

Kaynakça

• Akkuş, M.(1993). Nef’î, Sanatı ve Türkçe Divânı. Ankara: Akçağ Yayınları.
• Alşan, M. H. (2011). Anadolu Erenleri Melâmet Hırkası. İstanbul: Kurtuba Yayınevi.