MEKANSAL PLANLAMA VE COĞRAFİ BİLGİ SİSTEMLERİ (CBS) İLİŞKİSİ

Yıl 2024, Cilt: 7 Sayı: 1, 1 - 15, 08.05.2024

Elif Erkek , Anıl Çakır

Öz

Bu çalışma, coğrafi bilgi sistemlerinin (CBS) mekânsal verilerin toplanması, analizi, yönetimi ve sunumu için güçlü bir teknolojik araç olarak değerlendirilmesini ve mekânsal planlama süreçlerindeki etkisini incelemeyi amaçlamaktadır. Çalışma kapsamında literatür araştırması ve önceki benzer çalışmalar kullanılmıştır. Çalışmanın özgün yanı, CBS ve mekânsal planlama ilişkisine geniş bir perspektif sunarak, bu alandaki bilgi birikimini güçlendirmeyi hedeflemesi ve bu ilişkinin önemine dikkat çekmektir. Ayrıca, CBS'nin tarihsel gelişimi ve kentlerin gelişim süreçleri boyunca mekânsal planlama ve CBS uygulamalarının etkileşimi incelenmiştir. Yapılan incelemeler sonucunda, CBS'nin daha da gelişmesi ile sürdürülebilir ve yaşanabilir kentlerin gelişimi için daha bilinçli ve hızlı karar alma süreçleri sağlanacak ve mekânsal verilerin işlenmesi ve karar alma süreçlerinin desteklenmesi amacıyla CBS uygulamaları daha da önem kazanacaktır. Teknolojik gelişmeler ve küreselleşme ile ortaya çıkan yeni kentsel kavramlar ve yaklaşımlar, CBS'nin potansiyel kullanım alanlarını ve etkisini daha da genişletecektir. Bu nedenle, CBS'nin mekânsal planlama süreçlerindeki rolü ve etkisi, gelecekte daha da önemli hale gelecektir.

Anahtar Kelimeler

Coğrafi Bilgi Sistemleri, mekânsal planlama, şehir planlama, sürdürülebilir kentler, teknolojik gelişmeler, peyzaj planlama

THE RELATIONSHIP BETWEEN SPATIAL PLANNING AND GEOGRAPHICAL INFORMATION SYSTEMS (GIS)

Öz

This study aims to evaluate geographic information systems (GIS) as a powerful technological tool for the collection, analysis, management, and presentation of spatial data and to examine its impact on spatial planning processes. In this context, literature review and previous similar studies were used as study materials. The originality of the study lies in presenting a broad perspective on the relationship between GIS and spatial planning, aiming to strengthen the knowledge accumulation in this field and drawing attention to the importance of this relationship. Furthermore, the historical development of GIS and the interaction of spatial planning and GIS applications during the development processes of cities were examined. As a result of the examinations, with the further development of GIS, more conscious and rapid decision-making processes will be provided for the development of sustainable and livable cities, and GIS applications will gain more importance for processing spatial data and supporting decision-making processes. In addition, new urban concepts and approaches emerging with technological developments and globalization will further expand the potential use areas and impact of GIS. Therefore, the role and impact of GIS in spatial planning processes will become even more important in the future.

Anahtar Kelimeler

Geographic Information Systems, spatial planning, urban planning, sustainable cities, technological developments, landscape planning

Kaynakça

• Alsaç, Ü. (1978). Düşünsel Mimarlık: Rönesans Ütopyaları Aracılığıyla Bir Örnekleme. ODTÜ Mimarlık Fakültesi Dergisi, 1(4)
• Azizi Sadatlou, N. (2014). 19.Yüzyıldan Günümüze Sanayi Yapılarının Modernleşme Süreci Bağlamında İrdelenmesi: Otomobil Yerleşkeleri.
• Batty, M., (2010). Using Geographical Information Systems, (Key Methods in Geography, Eds: Nicholas Clifford, Shaun French, Gill Valentine), SAGE Publications Ltd, USA
• Britannica. (2023). Urban Planning. Britannica: https://www.britannica.com/topic/urban-planning/Urban-form#ref258084 adresinden alındı
• Chrisman, N.R. (1988). The Rise Of Software: A Case Study Of The Harvard Lab, American Cartographer, 15(3): 291–300.
• Coppock, John T., Rhind D.W.. (1991). The History of GIS. D. Maguire, M. F. Goodchild, and D. W. Rhind (Ed.), Geographical Information Systems içinde (21–43). Londra: Longman.
• Cömert, R., Bilget, Ö., Olcay, F., Aksoy, T., Şenöz, E., & Çabuk, A. (2023). Geotasarımın Tarihsel Gelişimi ve Coğrafi Bilgi Sistemleri ile İlişkisi. Doğu Coğrafya Dergisi, 35.
• Cutler, L., ve Cutler, J. (2021). Frederick Law Olmsted Jr.: A Life in Landscape Design. Northern Liberties Press. Değerliyurt, M. ve Çabuk, S. (2015). Coğrafyayi Coğrafi Bilgi Sistemleri İle Tanimlamak. Doğu Coğrafya Dergisi , 20 (33) , 37-48 . DOI: 10.17295/dcd.88722
• Değerliyurt, M., ve Çabuk, N.S. (2015). Mcharg’ın Doğayla Tasarım Kuramı ve Geotasarım. The Journal of Academic Social Science Studies, International Journal of Social Science, Number: 39, ss.293-306.
• Dekolo, S., ve Oguwaye, L. (2005). GIS in Urban and Regional Planning. NITP CPD WORKSHOP 2005.
• ESRI. (2023) Who We Are?, https://www.esri.com/en-us/about/about-esri/who-we-are adresinden 02.04.2023 tarihinde erişilmiştir.
• Gediklioğlu, İ.I. (2000). Mekansal Analizler, Coğrafi Bilgi Sistemleri ve Uzaktan Algılama Teknikleri, ISBN 975-97035-0-5, Ankara, 2000. Goodchild, M. F. (2007). Citizens as Sensors: The World of VolunteeredGeography. GeoJournal, 69: 211–221. Gürsoy, O., ve Sadidoğlu, U. (2022). 21.Yüzyılda Kente İlişkin Olarak Ortaya Çıkan Yeni Kavramlar. Ankara Üniversitesi SBF Dersigi, 77(1), 45-68.
• Kartal, H., ve Kartal, A. (2020). 1900-1950 Arasındaki Döneme Dair Kentsel Bakışlar, Sorgulamalar. Kent ve Çevre Araştırmaları Dergisi, 2(2). NPTEL. (2023). GIS History. NPTEL: https://nptel.ac.in/ adresinden alındı NPTEL. (2023). Early Development In GIS. 04 08, 2023 Tarihinde NPTEL: https://nptel.ac.ın/ adresinden alındı Palski, G. (2008). Connections And Exchanges In European Thematic Cartography: The Case Of 19th Century Choropleth Maps. Belgeo.
• Pustu, Y. (2006). Küreselleşme Sürecinde Kent “Antik Site’den Dünya Kentine”. Sayıştay Dergisi, 60. Schröteler-von Brandt, H. (2018). The History Of Urban Planning. Akademie für Raumforschung und Landesplanung.
• Şahin, Ş., (2008). Peyzaj Planlama. AÜZF Peyzaj Mimarlığı Bölümü Basılmamış Ders Notu Şenöz, E. (2013). Kaynak Envanter ve Analizinde CBS Desteği: Geotasarım Kuramının Deneyimlenmesi. Tecim, V. (1999). Bilgi Teknolojilerinde Yeni Bir Gelişme: Coğrafi Bilgi Sistemleri ve Bilgi Sistemleri Arasındaki Yeri. Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 14(1), ss.1 12. Tekkanat, S., ve Türkmen, S. (2018). Tarih Boyunca Kent Formlarının Biçimlenişi Üzerine Bir İnceleme. Aksaray Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 10(4).
• Tomlinson, R.F. (1987). Current and Potential Uses of Geographical Information Systems: The North American Experience. International Journal of Geographical Information Systems, 1(3): 203–218.
• Uğurlu, Ö. (2010). Kentlerin Tarihsel Gelişimi. Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1(2), 45-60.
• Waters, N. (1998). Geographic Information Systems. Encyclopedia of Library and Information Science, 63: 98–125.
• Waters, N. (2017) GIS: History. Richardson, D. vd. (Eds.) The International Encyclopedia of Geography: People, the Earth, Environment and Technology içinde (ss. 1-12), Hoboken, NJ: Wiley-Blackwell Publishing.
• Wikipedia. (2023). Emerald Necklace. 04 30, 2023 tarihinde Wikipedia: https://en.wikipedia.org/wiki/Emerald_Necklace adresinden alındı.
• Yeh, A.G.O. (1999). “Urban Planning and GIS”. In Longley, P.A., Goodchild, M., Maguire, D. & Rhind, D. (Eds.), Geographical Information Systems: Principles, Techniques, Applications, and Management. New York: John Wiley.
• Yılmaz, E., Lafçı, B., Küçükpehlivan, T., Özcan Tatar, C., Aksoy , T., Ağaçsapan, B., ve Sarı, S. (2021). Coğrafi Bilgi Sistemlerinin Türkiye'deki Tarihsel Gelişimi ve Mevcut Durumu. GSI JOURNALS SERIE C: ADVANCEMENTS IN INFORMATION SCIENCES AND TECHNOLOGIES (AIST), 4(1).
• Yörüklü, N. (2009). Peyzaj Mimarlığı Meslek Disiplini İçinde Coğrafi Bilgi Sistemlerinin Yeri ve Önemi, TMMOB Coğrafi Bilgi Sistemleri Kongresi, İzmir. ss.2-6.Talen, E. (1998).