2005 VE 2018 4. SINIF SOSYAL BİLGİLER DERSİ ÖĞRETİM PROGRAMLARININ (SBDÖP) KARŞILAŞTIRILMASI

Yıl 2018, Cilt: 6 Sayı: 1, 53 - 71, 30.06.2018

Erol Sözen , Sibel Ada

Öz

Türk Eğitim anlayışının 2005-2006 eğitim öğretim dönemiyle değişmesi ve bu değişimin sonucunda
uygulamaya giren Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Programı, önceki eğitim anlayışlarından farklı olarak
yapılandırmacı yaklaşımla şekillendirilmiştir. Bu araştırmada, 4. Sınıf 2005 ve 2017 yılında yayınlanıp 2018
yılında revize edilen Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Program (SBDÖP)’larının karşılaştırılması amaçlanmıştır. Bu
araştırmada, betimsel bir yöntem olan tarama modeli kullanılmıştır. Çalışmada veri kaynağı olarak Milli Eğitim
Bakanlığı tarafından yayımlanan 2005 SBDÖP ve yine Milli Eğitim Bakanlığının açıkladığı ve 2017 yılında
yayımlanıp 2018 yılında revize edilen Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Program (SBDÖP)’ları değerlendirildiğinden
doküman analizi yapılmıştır.
Çalışmayla ulaşılan sonuçlar kısaca şunlardır: 2005 SBDÖP’ de bulunan her öğrenme alanındaki üniteler 2017
SBDÖP’ de yer almamış ünite yerine doğrudan öğrenme alanları ve kazanımlara yer verilmiştir. Bu durumda
2017 SBDÖP’ de ünite anlayışına son verildiği söylenebilir. 2005 SBDÖP’ de genel amaçlar 17 maddede
toplanmışken, 2017 SBDÖP’ de bu amaçlar 18 maddede özel amaçlar konu başlığı altında toplanmıştır. 2005
programında yer alan kavramlar ve kavramların veriliş düzeyi; Atatürkçülük konuları; ders içi-diğer derslerle ve
ara disiplinlerle ilişkilendirmeler; etkinlikler; doğrudan verilecek değer ve beceriler gibi kısımlar 2017 SBDÖP’ de
yer almamıştır. 2005 SBDÖP’ de yer alan uyarılar ile belirtilen konu kısıtlaması bu sefer kazanım altlarına
doğrudan verilmiştir. 2005 SBDÖP’ de her ünitede yer alan doğrudan verilecek değer ve beceriler yerine 2017
SBDÖP’ de birden fazla değer ve beceri olarak öğrenme alanının girişinde verilmiştir. 2005 SBDÖP’ de 9 olan
öğrenme alanı sayısı 7’ye düşürülmüş; 2005 SBDÖP’ de yer alan Gruplar, Kurumlar ve Sosyal Örgütler, Zaman
Süreklilik ve Değişim ve Güç, Yönetim ve Toplum öğrenme alanları 2017 programında yer almazken; Güç,
Yönetim ve Toplum ve Gruplar, Kurumlar ve Sosyal Örgütler öğrenme alanlarının kazanımları birleştirilerek adı
ise Etkin Vatandaşlık olarak değiştirilmiştir.
2005 SBDÖP’ de yer alamayan ilköğretimden ortaöğretimdeki tüm düzey ve derslerde yer alan 10 “kök değer”
2017 SBDÖP’ ye eklenmiştir. 2005 SBDÖP’ de 20 olan genel değer sayısı 2017 SBDÖP’ de 18’e düşmüştür.
2017 SBDÖP’ de kazandırılmak istenen beceriler 2005 SBDÖP’ de yer almayan 8 Türkiye Yeterlilikler
Çerçevesinde (TYÇ) belirlenmiştir. 2005 SBDÖP’ de 9 genel, 6 sosyal bilgilere özgü toplam 15 olan doğrudan
verilmesi istenen beceri sayısı 2017 programında 27’ye çıkmıştır. 2017 SBDÖP’ de ayrıca 2005 programında
olduğu gibi beceriler genel ve sosyal bilgilere özgü şeklinde ayrılmamıştır. 4. Sınıfta 2005 SBDÖP’de 47 olan
kazanım sayısı ise 33’e düşürülmüştür.
Genel olarak iki program karşılaştırıldığında 2018 SBDÖP’ nin 2005 programına göre daha sade bir yapıda olduğu
2005 programında yer alan Atatürkçülük konuları, ilişkilendirmeler, etkinlikler gibi kısımların yer almadığı;
kazanım sayısında ciddi bir azalma olduğu söylenebilir. 2017 SBDÖP’ de yer alan kök değerler ile 8 Türkiye
Yeterlilikler Çerçevesi (TYÇ) ise 2005 SBDÖP yoktur. 

Anahtar Kelimeler

Sosyal bilgiler öğretim programı, beceri, değer, kazanım

COMPARISON OF SOCIAL SCIENCES CURRICULUM IN THE YEARS OF 2005 AND 2018

Öz

The change of Turkish education concept in 2005-2006 education period and social studies lesson
curriculum program (SSLCP) which was applied as a result of this change had been shaped by constructivist
approach different from previous education concepts. In this study it is aimed to compare social studies lesson
curriculum program (SSLCP) published in 2005 and 2017 and revised in 2018. In this study, a descriptive method,
scanning model was used. The data source of the study social studies lesson curriculum program (SSLCP)
published by the Ministry of National Education in 2005 and revised by the Ministry of National Education in
2017 and published in 2018 . According to result of the study, In the 2005 social studies lesson curriculum, the units in each learning field were
included; however in 2017 social studies lesson curriculum program, instead of units in learning field, direct
learning areas and learning outcomes were included. So it could be said that in 2007 Social Studies Lesson
Curriculum Program (SSLCP) concept of unit was ended. The general aims of the 2005 SSLCP were gathered
under 17 topics, while the objectives of the 2017 SSLCP were collected under 18 topics under the title of special
aims. Concepts and level of presentation of concepts in 2005 program; association with in-class, other courses and
disciplines, activities, parts such as value and skills to be given directly were not included in the 2017 program.
The subject restriction indicated by the warnings contained in the 2005 program was directly given under the title
of learning outcome. Instead of the value and skills to be given directly to each unit as it was done in the 2005
program, it was given at the entrance of the learning area as multiple values and skills in the 2017 program. In
2017 SSLCP, the number of learning areas were reduced from 9 to 7; Groups, Institutions and Social
organizations, Time, Continuity, Change and Power, Management and Community learning areas which had been
took place in 2005 program, were not included in the 2017 program; Power, Management, Society and Groups,
Institutions and Social Organizations were combined under the name of Effective Citizenship.
10 "fundamental values" in all levels and lessons in primary and secondary education that had not been included in
the 2005 program were added to the 2017 SSLCP. The overall value of 20 in the 2005 program were reduced to
18 in the 2017 (SSLCP). The skills that is desired to be acquired were not took place in the Program of 2005, were
determined according to Turkish Qualifications Framework. The total number of skills required to be given
directly in the 2005 program was 9 general 6 for social science and 15 in total. However in 2017 program it was
increased to 27 in total. In the 2017 SSLCP the skills were not divided into general and social knowledge-specific,
as it is done in the 2005 SSLCP. The number of learning outcomes for the 4th grade were reduced from 47 as it
was included in program of 2005 to 33. When two programs were compared in general, it could be inferred that
program of 2017 were simpler than the program of 2017 and the sections of Ataturkism, associations, activities,
etc. included in the 2005 program, were not included in the 2017 program. Moreover it could be said that there
was a remarkable decrease in the number of learning outcomes. The fundamental values and Turkish
Qualifications Framework of 2017 program were not included in 2005 program.

Anahtar Kelimeler

Social studies lesson curriculum, skill, value, learning outcomes

Kaynakça

• Akınoğlu, O.(2005) M.Ü. Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi Yıl: 2005. Sayı 22.Sayfa: 31-46Arseven, A,D. (2001). Alan Araştırma Yöntemi (İlkeler Teknikler Örnekler). Gündüz Eğitim Yayıncılık. AnkaraArslan M. (Ed.) (2017) Öğretim İlke ve Yöntemleri. Anı Yayıncılık. AnkaraBabadağ, C.(1996). Modern Öğretim Stratejilerinin Öğretim-Öğrenim Süreçlerine Yansıması. Doktora Tezi. AnkaraBüyükkaragöz, S. S., Çivi C., (1997) Genel Öğretim Metotları.Öz Eğitim Yay. İstanbul.Çakmakçı, N. (2005). Reform Yetmez Sitemi Değiştirin. Hürriyet Gazetesi Kelebek Eki, yıl: 5 Ocak 2005, s.3Çatak, M. (2015) Ekev Akademi Dergisi Yıl: 19 Sayı: 62 (Bahar 2015)Demirel, Ö. 1992 Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi tarafından 24-28 Eylül 1990 tarihleri arasında tertiplenen Eğitim Bilimleri Birinci Ulusal Kongresinde sunulan bildiri. Sayı:7 Sayfa 27-43 AnkaraDemirel, Ö. 2013 Eğitimde Program Geliştirme Kuramdan Uygulamaya Pegem Akademi. 20. Baskı: Kasım 2013. AnkaraDoğanay, A. Sarı, M. (2008) Öğretmen Gözüyle Yeni Sosyal Bilgiler Programı: Adana İlinde Bir AraştırmaEarged (2005). Pısa 2003 Projesi Sonuçları. 27 02 2005. http://earged.meb.gov.trEkiz D, (2015) Bilimsel Araştırma Yöntemleri. Anı Yayıncılık. Ankara.Ertürk, S. (1984). Eğitimde Program Geliştirme. Ankara: Hacettepe Ün. BasımeviGelen, İ. Beyazıt, N (2007) Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi Bahar 2007. Sayı 51. sayfa: 457-476Gürel, D.(2017) 2017 Taslak Sosyal Bilgiler Öğretim Programına Yönelik Yapısal Bir Değerlendirme, I. Uluslararası Sınırsız Eğitim ve Araştırma Sempozyumu (USEAS2017) Tam Metin Bildiri Kitabı. Bartın Üniversitesi Eğitim FakültesiKan, Ç. (2010). A.B.D ve Türkiye’de Sosyal Bilgilerin Tarihsel Gelişimi. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi. Cilt 30. Sayı. 2. 663-672.Karasar, N. (2016) Bilimsel İrade Algı Çerçevesi İle Bilimsel Araştırma Yöntemi Kavramlar İlkeler Teknikler Nobel Yayıncılık. AnkaraMEB (2005). İlköğretim Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Programı Ve Kılavuzu ( 4-5. Sınıflar) Talim Ve Terbiye Kurulu Başkanlığı. Devlet Kitapları Müdürlüğü Basım Evi. AnkaraMEB (2015). İlköğretim Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Programı Ve Kılavuzu ( 4-5. Sınıflar) Talim Ve Terbiye Kurulu Başkanlığı. Devlet Kitapları Müdürlüğü Basım Evi. AnkaraMEB (2017). İlköğretim Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Programı Ve Kılavuzu ( 4-5. Sınıflar) Talim Ve Terbiye Kurulu Başkanlığı. Devlet Kitapları Müdürlüğü Basım Evi. AnkaraNCSS (1994). Curriculum Standards For Social Studies: Expectations Of Excellence. Washington DC: National Council For The Social Studies.Öztürk, C., ve Otluğlu, R. (2002). Sosyal bilgiler öğretiminde edebî ürünler ve yazılı materyaller. Ankara: Pegem A Yayıncılık.Sönmez, V. (2010) Sosyal Bilgiler Öğretimi ve Öğretmen Klavuzu. Anı Yayıncılık. Ankara.Sönmez, V. (2014) Öğretim İlke ve Yöntemleri. Anı Yayıncılık. Ankara.Sönmez, V. Alacapınar, G. F. (2016) Örneklendirilmiş Bilimsel Araştırma Yöntemleri. Anı Yayıncılık. Ankara.Sönmez, Ö.F. Kılıçoğlu, G. (2016) Değerlendirme Boyutu İle Sosyal Bilgiler Programları (1924-2005) TÜBAD Cilt 1. Sayı 1. AralıkSözen, E. (2011) “Ortaöğretim 10. Sınıf Coğrafya Dersi Öğretim Programının Öğretmen Görüşlerine Göre Değerlendirilmesi”(Yayımlanmamış Doktora Tezi) Gazi Üniversitesi. Eğitim Bilimleri Enstitüsü. AnkaraŞimşek, S. (2016) Sosyal Bilgiler Öğretimi. Anı Yayıncılık. AnkaraTarman, B. (2010). Global Perspectives and Challenges on Teacher Education in Turkey, International Journal of Arts & Sciences (IJAS). 3(17): 78-96.Tarman, B. (2011). Sosyal Bilgiler Öğretiminde Yeni Yaklaşımlar II,(New Approaches in Social Studies Education II) Sosyal Bilgiler Eğitiminde Sosyal Bilgiler Laboratuvarlarının Yeri ve Önemi. (Importance of Social Studies Labs in Social Studies Education) Edt: R. Turan. A.M. Sünbül & H. Akdağ, Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.Tarman, B. Baytak, A. (2011) The New Role of Technology in Education: Social Studies Teacher Candidates’ Perceptions, Gaziantep University Journal of Social Sciences, 10 (2).Tay, B. Öcal, A. (ed) (2015) Özel Öğretim Yöntemleriyle Sosyal Bilgiler Öğretimi. Pegem. AnkaraTopkaya ve Tokcan (2013) Sosyal Bilgiler Öğretim Programının Belirlediği Değerlerin 6. Sınıf Sosyal Bilgiler Ders Kitaplarına Yansıma Düzeylerinin Karşılaştırılması Uluslararası Avrasya Sosyal Bilimler Dergisi 4 (10), 33-43Varış, F. Eğitimde Program Geliştirme. (1996)Teori ve Teknikler. Alkım Yayıncılık, AnkaraYelken Y. T. Akay C. (Ed) (2016) Öğretim İlke ve Yöntemleri. Anı Yayıncılık. Ankara Yıldızlar M. (2013), Öğretim İlke ve Yöntemleri. Pegem Akademi. Ankara.