SALGIN DÖNEMİNDE OKUL YÖNETİCİLERİNİN MOTİVASYONUNU AZALTAN VE ARTIRAN İÇSEL VE DIŞSAL DEĞİŞKENLER

Yıl 2023, Cilt: 11 Sayı: 2 - AJELI - YIL 2023, SAYI 2, 281 - 305, 31.12.2023

Fatih Mehmet Gülmez , Türkan Argon

Öz

Bu araştırmanın amacı Covid-19 salgını nedeniyle eğitim öğretimin uzaktan eğitim yoluyla yürütüldüğü dönemde, okul yöneticilerinin motivasyonlarını artıran ve azaltan, içsel ve dışsal değişkenlerin belirlenmesidir. Nitel araştırma olarak yürütülen araştırmanın çalışma grubunu 2020-2021 eğitim öğretim yılında Bolu ili Yeniçağa ilçesinde görev yapan 17 okul yöneticisi oluşturmaktadır. Veriler yarı yapılandırılmış görüşme formuyla toplanmış, betimsel ve içerik analizi ile çözümlenmiştir. Araştırma sonuçlarına göre uzaktan eğitim döneminde okul yöneticilerinin motivasyonlarının artmasında içsel değişkenler, dışsal değişkenlere göre daha etkili olmuştur. Bu dönemde okul yöneticilerinin motivasyonlarını artıran içsel değişkenlerde ilk iki sırayı mesleki sorumluluk ve vatandaşlık görevi alırken; dışsal değişkenlerde başarı belgesi, mesleki ve kişisel gelişim eğitimleri, alınan fazla sorumluluklar öne çıkmaktadır. Okul yöneticilerinin motivasyonlarını azaltan içsel değişken olarak sadece salgın sonucunda yaşanabilecek hastalık durumunu belirtilirken, dışsal değişken olarak yerel düzeyde koordinasyon ve istişare eksikliği, formal iletişimde muğlaklık, öğrencilerin derse mazeretsiz katılmamaları, medyanın öğretmenlere karşı olumsuz tutumu vb. durumlar belirtilmiştir. Uzaktan eğitim süreci okul yöneticilerinin pek çok bilinmezlikle mücadele ederek, daha fazla inisiyatif aldıkları bir zaman dilimi olarak dikkat çekmektedir. Bu sebeple uzaktan eğitim döneminde uygulanacak politikaların okul yöneticilerinin motivasyonlarını nasıl etkileyebileceğinin dikkate alınması ve bu durumun uzaktan eğitimin işleyişi ile süreçten elde edilen verimi doğrudan etkileyeceği göz önünde bulundurulmalıdır.

Anahtar Kelimeler

Uzaktan eğitim, okul yöneticileri, içsel ve dışsal motivasyon

INTERNAL AND EXTERNAL VARİABLES THAT DECREASE AND INCREASE THE MOTİVATİON OF SCHOOL ADMİNİSTRATORS DURİNG THE PANDEMİC PERİOD

Öz

The aim of this research is to determine the internal and external variables that increase and decrease the motivation of school administrators during the period when education is carried out through distance education due to the Covid-19 pandemic. The study group of the research, which is carried out as a qualitative research, consists of 17 school administrators working in Yeniçağa district of Bolu province in the 2020-2021 academic year. The data were collected with a semi-structured interview form and analyzed with descriptive and content analysis. According to the results of the research, internal variables were more effective than external variables in increasing the motivation of school administrators in the distance education period. In this period, professional responsibility and citizenship took the first two places among the internal variables that increase the motivation of school administrators; In extrinsic variables, certificate of achievement, professional and personal development trainings, and extra responsibilities taken stand out. While the internal variable that reduces the motivation of school administrators is only the disease situation that can be experienced as a result of the pandemic, the external variable is the lack of coordination and consultation at the local level, ambiguity in formal communication, students not attending the lesson without an excuse, the negative attitude of the media towards teachers, etc. situations are specified. The distance education process draws attention as a time period in which school administrators take more initiative by struggling with many unknowns. For this reason, it should be taken into consideration how the policies to be implemented during the distance education period can affect the motivation of school administrators and that this situation will directly affect the functioning of distance education and the efficiency obtained from the process.

Anahtar Kelimeler

Distance education, school administrators, intrinsic and extrinsic motivation

Kaynakça

• Açıkgöz, K., (1996). Etkili Öğrenme ve Öğretme, Kanyılmaz Matbaası, İzmir.
• Akbaba, S. (2006). Eğitimde motivasyon. Atatürk Üniversitesi Kazım Karabekir Eğitim Fakültesi Dergisi, (13), 343-361.
• Argon, T., ve Ertürk, R. (2013). İlköğretim okulu öğretmenlerinin içsel motivasyonları ve örgütsel kimliğe yönelik algıları. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 2(2), 159-179.
• Arısoy, B. (2007). Örgütsel iletişimin motivasyon ve iş doyumu üzerine etkileri. Yayınlamamış Doktora Tezi. Marmara Üniversitesi. İstanbul
• Başaran, İ.E. (1982). Örgütsel davranış: Ankara: Ankara Üniversitesi Basımevi.
• Başaran, İ. E. (1996). Eğitim yönetimi. Başaran Yayın.
• Başkale, H. (2016). Nitel araştırmalarda geçerlik, güvenirlik ve örneklem büyüklüğünün belirlenmesi. Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Elektronik Dergisi, 9(1), 23-28.
• Candar, M. (2015). Örgütsel iletişimin verimliliğe etkisi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Hasan Kalyoncu Üniversitesi. Sosyal Bilimler Enstitüsü. Gaziantep
• Creswell, J. W., ve Creswell, J. D. (2021). Araştırma tasarımı: Nitel, nicel ve karma yöntem yaklaşımları, (5. Basımdan Çeviri), E. Karadağ (Çev.), Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Çiçek, D. (2005). Örgütlerde motivasyon ve iş yaşam kalitesi: bir kamu kuruluşundaki yönetici personelin motivasyon seviyelerinin tespit edilerek iş yaşam kalitesinin geliştirilmesi üzerine bir araştırma. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İşletme Anabilim Dalı.
• Deci, E. L. ve Ryan, R. M. (2000). The "what" and "why" of goal pursuits: Human needs and the self determination of behavior. Psychological Inquiry, 11(4), 227-268
• Deci, E.L. ve R.M. Ryan (2008.) Self-determination Theory: A macrotheory of human motivation, development and health, Canadian Psychology, 49(3), 182-185.https://doi.org/10.1037/a0012801
• Demir, S. (2018). Okul yöneticilerinin kullandıkları motivasyonel dil ile öğretmen motivasyonunun incelenmesi. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Eğitim Bilimler Enstitüsü, Gaziantep Üniversitesi, Gaziantep.
• Dönmez, B. (2013). Motivasyon. S. Özdemir, (Ed.), Eğitim yönetiminde kuram ve uygulama içinde (ss. 185-229). Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Dündar, S., Özutku, H., ve Taşpınar, F. (2007). İçsel ve dışsal motivasyon araçlarının iş görenlerin motivasyonu üzerindeki etkisi: Ampirik bir inceleme. Gazi Üniversitesi Ticaret ve Turizm Eğitim Fakültesi Dergisi, (2), 105-119. Düşükcan, M. ve Katı. M. (2017). Performansla ilişkili motivasyon araçlarının kişisel özelliklere göre farklılığını belirlemeye yönelik bir araştırma. Social Sciences, 12(1), 1-24.
• Drafke, M. W. ve Kossen, S. (1998). The Human Side of Organization. USA: Seventh
• Ekiz, D. (2003). Eğitimde araştırma yöntem ve metotlarına giriş: Nitel, nicel ve eleştirel kuram metodolojileri. Anı.
• Ercan, L. (2003). Sınıf yönetiminde yeni yaklaşımlar. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Ergüney, M. (2015). Uzaktan eğitimin geleceği: MOOC (massive open online course). Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 4(4), 15-22.
• Ersoy, F. (2016). Fenomenoloji. A. Saban ve A. Ersoy (Ed.). Eğitimde nitel araştırma içinde (s. 51- 105). Anı Yayıncılık.
• Gagné, M. & Deci, E.L. (2005). Self-determination theory and work motivation. Journal of organizational behavior, 26(4), 331-362.
• Genç, N. (2012). Yönetim ve organizasyon: Çağdaş sistemler ve yaklaşımlar (4. Baskı). Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Güney, S. (2012). Örgütsel davranış. Ankara: Nobel yayınları.
• Guba, E. G., & Lincoln, Y. S. (1994). Competing paradigms in qualitative research. Handbook of qualitative research, 2(163-194), 105.
• Guba, E. G. (1981). Criteria for assessing the trustworthiness of naturalistic inquiries.Educational Technology research and development, 29(2), 75-91
• Göktaş, İ. ve Kayri, M. (2005). E-Öğrenme ve Türkiye açısından sorunlar, çözüm önerileri. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Elektronik Eğitim Fakültesi Dergisi, 2(2).
• Gökyer, N. ve Namlı, A. (2015). Yöneticilerin maarif müfettişlerince yapılan kurum denetimine yönelik algıları. Turkish Studies, 10(11), 707-724. http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.8516
• Hoy, W.K. ve Miskel, C.G. (2010). Eğitim Yönetimi, Teori, Araştırma ve Uygulama. (S. TURAN, Çev. ed., 7. Baskıdan çeviri), Ankara: Nobel Yayın Dağıtım. (Orijinal çalışma basım tarihi 2010)
• Kazak, E. ve Karaahmetoğlu, H. H. (2023). Uzaktan eğitim sürecinde karşılaşılan sorunlara ilişkin öğretmen görüşleri. Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi SBE Dergisi 13(1), 385-401. DOI: https://doi.org/10.30783/nevsosbilen.1213000
• Karademir, L., ve Demirdağ, S. (2023). Uzaktan Eğitime Yönelik Tutum, Mesleki Motivasyon Ve Örgütsel İletişim İklimi: COVID-19 Pandemisi ve Öğretmenler. Dokuz Eylül Üniversitesi Buca Eğitim Fakültesi Dergisi, (56), 346-361.
• Mutdoğan, A. S., ve Mutdoğan, K. (2022). Uzaktan eğitim sürecinde bireylerin motivasyonunu etkileyen faktörler. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (51), 1-14.
• Özdemir, N. D. (2020). X ve Y kuşağı öğretmenlerin motivasyon ve örgütsel vatandaşlık davranışlarına ilişkin, X ve Y kuşağı okul müdürlerinin görüşleri (Malatya ili örneği). Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. İnönü Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü).
• Öztürk, Z., ve Dündar, H. (2003). Örgütsel motivasyon ve kamu çalışanlarını motive eden faktörler. CÜ İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 4(2), 57-67.
• Pars, M. Ş., ve Cemaloğlu, N. (2022). Covid-19 Pandemi Sürecinde Uzaktan Eğitim Veren Öğretmenlerin Okul Yöneticileri ile İlişkilerinden Kaynaklı Motivasyon Düzeyleri. Amasya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 11(1), 21-37.
• Patton, M. Q. (2014). Nitel araştırma ve değerlendirme yöntemleri (M. Bütün & S. B. Demir, Çev. Ed.) Pegem Akademi.
• Robbins, S.P. ve Judge, T.A. (2012). Örgütsel Davranış. (İ. ERDEM, Çev. ed.). İstanbul: Nobel Akademik Yayıncılık.
• Sabuncuoğlu, Z. ve Tuz, M., (2001). Örgütsel Psikoloji, Ezgi Kitabevi, Bursa.
• SETAV. (2020) Ağ Adresi: https://www.setav.org/yuz-yuze-egitim-nasil-ve-ne-zaman/
• Şimşek, Ş., Akgemci, T. ve Çelik, A. (2011). Davranış bilimlerine giriş ve örgütlerde davranış (7. Baskı). Ankara: Gazi Kitabevi.
• Taymaz, H. (2019). İlköğretim ve ortaöğretim okul müdürleri için okul yönetimi. Pegem Akademi Yayıncılık.
• Tekindal, M. ve Uğuz Arsu, Ş. (2020). Nitel araştırma yöntemi olarak fenomenolojik yaklaşımın kapsamı ve sürecine yönelik bir derleme. Ufkun Ötesi Bilim Dergisi, 20 (1), 153- 182. TDK (2022). Türk dil kurumu sözlükleri güncel Türkçe sözlük. https://sozluk.gov.tr
• Uğurlu, C. T. (2018). Durum (Örnek Olay) Çalışması. Eğitim yönetiminde araştırma. Ankara: Pegem.
• Wilson, A. (2015). A guide to phenomenological research. Nursing Standard, 29(34), 38-43. https://doi.org/10.7748/ns.29.34.38.e8821
• Yalçın, S. (2016). Okul yöneticilerinin motivasyonlarını etkileyen unsurlar. Hitit Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9(2), 905-922.
• Yeşil, A. (2016). Liderlik ve motivasyon teorilerine yönelik kavramsal bir inceleme. Uluslararası Akademik Yönetim Bilimleri Dergisi, 2(3), 158-180.
• Yıldırım, N. (2011). Okul müdürlerinin motivasyonları üzerine nitel bir inceleme. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 11(1), 71-85.
• Yıldırım, A., ve Şimşek, H. (2008). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Yılmaz, M., ve Aslan, Ö. (2013). Öğretmen motivasyonunun artırılmasında “ÖNKAS” ödül sistemi. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 6(ÖYGE Özel Sayısı), 292-311.