Relationship Between Whistleblowing and Job Satisfaction in Secondary Education Institutions

Yıl 2022, Cilt: 12 Sayı: 1, 93 - 122, 07.01.2022

Gülşah Akı , Adil Çoruk

https://doi.org/10.18039/ajesi.935013

Cited By: 1

Öz

Today, almost every institution is faced with immoral behaviors or immoral situations. The failure to resolve immoral behaviors or immoral situations in the educational institutions can affect the level of the job satisfaction of the educators. The aim of the research is to evaluate the perceptions of teachers in secondary schools on whistleblowing and job satisfaction according to different variables and to determine the relationship between whistleblowing and job satisfaction. The research is a descriptive study conducted with the participation of 223 teachers working in secondary schools in Tekirdağ and Erzurum in the 2018-2019 academic year. In this study, data tools were ‘Whistleblowing Scale’ and ‘Minnesota Job Satisfaction Scale’. The latter data collection tool consists of three parts. In the first part, there are expressions for demographic information, in the second part there are 16 items to measure their views on whistleblowing, and in the third part there are 20 items aimed at measuring teachers' job satisfaction. SPSS 21.0 package program was used for analyzing the obtained data. Parametric tests were used since the data had normal distribution. For two-group comparisons, Independent Groups t-Test was used and One-Way Anova was used for more than two-group comparisons. Pearson Correlation test was used for stating the relationship between whistleblowing and job satisfaction. Tukey test was used to indicate the differences between the groups in One-Way Anova tests. The level of significance was accepted as p<0.05 in this study. As a result of the analyzes, it was stated that; gender, age, marital status, region that the teachers grew up and branch factors have not been constituted a meaningful difference in whistleblowing. It was stated that; gender, age, marital status factors have not been constituted a meaningful difference in job satisfaction while it was stated that the difference in region of grown and branch variables were meaningful.

Anahtar Kelimeler

Job Satisfaction, Secondary Education, Teacher, Whistleblowing

Ortaöğretim Kurumlarında Görülen Bilgi İfşası (Whistleblowing) ve İş Doyumu Arasındaki İlişki

Öz

Günümüzde hemen hemen her kurum, ahlaka aykırı davranışlarla veya ahlaksız durumlarla karşı karşıya kalmaktadır. Eğitim kurumlarında ahlaka aykırı davranışların veya ahlaksız durumların çözüme kavuşturulmaması, eğitimcilerin iş tatmin düzeyini etkileyebilir. Araştırmanın amacı, ortaöğretim kurumlarındaki öğretmenlerin bilgi ifşası ve iş doyumu konusundaki görüşlerini farklı değişkenlere göre değerlendirmek ve bilgi ifşası ile iş doyumu arasındaki ilişkiyi saptamaktır. Araştırma 2018-2019 eğitim-öğretim yılında Tekirdağ ve Erzurum illerindeki ortaöğretim kurumlarında çalışan 223 öğretmenin katılımı ile yapılmış tanımlayıcı bir çalışmadır. Araştırmada, ‘Bilgi Uçurma Ölçeği’ ve ‘Minnesota İş Doyum Ölçeği’ kullanılmıştır. Veri toplama aracı üç bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde demografik bilgilere yönelik ifadeler, ikinci bölümde bilgi ifşasına ilişkin görüşlerini ölçmeye yönelik 16 madde, üçüncü bölümde ise öğretmenlerin iş doyumlarını ölçmeye yönelik 20 madde yer almaktadır. Elde edilen verilerin analizinde SPSS 21.0 paket program kullanılmıştır. Veriler normal dağılım gösterdiği için parametrik testler kullanılmıştır. İki gruptan oluşan karşılaştırmalarda Bağımsız Gruplar t-Testi, ikiden fazla gruptan oluşan karşılaştırmalarda ise Tek Yönlü Varyans Analizi kullanılmıştır. Bilgi ifşası ve iş doyumu arasındaki ilişkiyi belirlemek için de Pearson Korelasyon testi kullanılmıştır. Tek Yönlü Varyans Analizi testlerindeki gruplar arasında var olan farklılıkları saptamak için Tukey testi kullanılmıştır. Bu araştırmada anlamlılık düzeyi p>0.05 olarak kabul edilmiştir. Analiz sonuçlarına göre; bilgi ifşasında cinsiyet, yaş, medeni durum, yetişilen bölge ve branş değişkenlerinde anlamlı farklılık bulunmamıştır. İş doyumunda yetişilen bölge ve branş değişkenlerindeki farklılık anlamlı düzeydeyken; cinsiyet, yaş, medeni durum değişkenlerinde anlamlı bir farklılık bulunmamıştır.

Anahtar Kelimeler

Bilgi İfşası, İş Doyumu, Ortaöğretim Kurumu, Öğretmen

Kaynakça

• Ahmad, S. A. (2011). Internal auditors and internal whistleblowing intentions: a study of organization, individual, situational and demographic factor. [Doctoral Thesis]. Edith Cowan University.
• Akbulut, B. (2015). Ortaöğretim kurumlarında görev yapan öğretmenlerin örgütsel imaj algıları ile iş doyumu düzeyleri arasındaki ilişki. [Doktora Tezi]. Hacettepe Üniversitesi.
• Akkuş, O. (2010). Rehberlik araştırma merkezlerinde görevli rehber öğretmenlerin iş doyumu düzeylerinin değerlendirilmesi. [Yüksek Lisans Tezi]. Ankara Üniversitesi.
• Aksu, M. I. (2019). Kişilik özellikleri ile bilgi uçurma davranışı arasındaki ilişkinin belirlenmesine yönelik emniyet teşkilatında bir araştırma. [Yüksek Lisans Tezi]. Karadeniz Teknik Üniversitesi.
• Aktan, C. C. (2015). Organizasyonlarda yanlış uygulamalara karşı bir sivil erdem, ahlaki tepki ve vicdani red davranışı: Whistleblowing. Organizasyon ve Yönetim Bilimleri Dergisi, 7 (2); 19-36. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/439946 adresinden 15.12.2019 tarihinde erişilmiştir.
• Ataklı, A., Dikmetaş, E. ve Altınışık, S. (2003). Tje job satisfaction of the manager and clinic secretary. Hacettepe Sağlık İdaresi Dergisi, 6 (2); 99-121. http://journals.manas.edu.kg/mjsr/oldarchives/Vol04_Issue08_2003/326.pdf adresinden 1.10.2020 tarihinde erişilmiştir.
• Bakar, Ş. (2012). Çalışanların, iş yerlerinde karşılaştıkları etik olmayan durumları raporlama eğilimleri ve bir uygulama. [Yüksek Lisans Tezi]. Uludağ Üniversitesi.
• Başaran, İ. E. (2008). Örgütsel davranış insanın üretim gücü. Ekinoks Eğitim Danışmanlık.
• Boğa, Ç. (2010). İlköğretim okul yöneticilerinin liderlik davranış düzeylerinin öğretmenlerin iş doyumuna etkisi (Samsun ili örneği). [Yüksek Lisans Tezi]. On dokuz Mayıs Üniversitesi.
• Brennan, N. V & Kelly, J. (2007). A study of whistleblowing among trainee auditors. The British Accounting Review, 39, 61–87. https://doi.org/10.1016/j.bar.2006.12.002 adresinden 15.12.2020 tarihinde erişilmiştir.
• Brown, A.J. (2008). Whistle-blowing in the Australian public sector: Enhancing the theory and practice of internal witness management in public sector organizations. ANU Press. https://press-files.anu.edu.au/downloads/press/p8901/pdf/book.pdf adresinden 15.12.2019 tarihinde erişilmiştir.
• Buluş, M. (2019). Bankacılık sektöründe etik iklim ve örgütsel güvenin whistleblowing (bilgi ifşası) üzerine etkisi. [Yüksek Lisans Tezi]. Aksaray Üniversitesi.
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün, Ö.E., Karadeniz, Ş. ve Demirel, F. (2008). Bilimsel araştırma yöntemleri. Pegem Yayınları.
• Celep, C. ve Konaklı, T. (2012). Bilgi uçurma: Eğitim örgütlerinde etik ve kural dışı uygulamalara yönelik bir tepki. E-uluslararası Uygulamaları Dergisi, 3(4), 65-88. http://www.e-ijer.com/tr/download/article-file/89766 adresinden 23.11.2019 tarihinde erişilmiştir.
• Cranny, C. J., Smith, P. C., & Stone, E. F. (1992). Job Satisfaction: How people feel about their jobs and how ıt affects their performance. Lexington.
• Cross, F. B., & Tiller, E. H. (1998). Judicial partisanship and obedience to legal doctrine: Whistleblowing on the federal courts of appeals. Yale Law Journal, 2155-2176. https://digitalcommons.law.yale.edu/cgi/viewcontent.cgi?article=7821&context=ylj adresinden 15.12.2019 tarihinde erişilmiştir.
• Çağlayan, Y. (2007). Tükenmişlik sendromu ve iş doyumuna etkisi. [Yüksek Lisans Tezi]. Kocaeli Üniversitesi.
• Çalışkan, S. (2019). Öğretmenlerin tükenmişlik ve iş doyumu düzeyleri arasındaki ilişki. [Yüksek Lisans Tezi]. Ondokuz Mayıs Üniversitesi.
• Çetinel, M. H. (2018). Çalışanın kişilik özellikleri ile ihbarcılık (whistleblowing) eğilimleri arasındaki ilişki üzerinde örgütsel adalet algısının aracılık rolü. [Doktora Tezi]. Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi.
• Çubukçu, B. (2018). Özel okul yöneticilerinin kullandıkları örgütsel güç kaynaklarının öğretmenlerin iş doyumu ile olan ilişkisi. [Yüksek Lisans Tezi]. Okan Üniversitesi.
• Demir, İ. (2019). Okul yöneticilerinin liderlik davranışlarının öğretmenlerin motivasyonu ve iş doyumu üzerine etkisi. [Yüksek Lisans Tezi]. Yıldız Teknik Üniversitesi.
• Dilsiz, B. (2006). Konya ilindeki ortaöğretim okullarında çalışan öğretmenlerin tükenmişlik ve iş doyumu düzeylerinin bölgelere göre değerlendirilmesinin çok değişkenlik istatistiksel analizi. [Yüksek Lisans Tezi]. Selçuk Üniversitesi.
• Ertürk, A. (2016). Ortaöğretim kurumların bilgi uçurma ve örgütsel vatandaşlık davranışları arasındaki ilişki. Eğitim Bilimleri Araştırma Dergisi, 6(1), 1-22. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/697616 adresinden 5.1.2019 tarihinde erişilmiştir.
• Fields, D., & Blum, T. C. (1997). Employee satisfaction in work groups with different gender composition. Journal of Organizational Behavior, 18, 181-196. http://www.jstor.org/stable/3100248 adresinden 20.10.2019 tarihinde erişilmiştir.
• Gamsız, Ş. (2013). Öğretmenlerde stres kaynakları, öz yeterlik, a tipi kişilik ve iş doyumu. [Yüksek Lisans Tezi]. Karadeniz Teknik Üniversitesi.
• Hair, J. F., Black, W. C., Babin, B. J., & Anderson, R. E., (2013). Multivariate data analysis. Pearson Education Limited.
• Hançer, M., & George, T. (2003). Job satisfaction of restaurant employees: An empirical ınvestigation using the minnesota satisfaction questionnaire. Journal of Hospitality & Tourism Research, 27(1), 85-100. https://citeseerx.ist.psu.edu/viewdoc/download?doi=10.1.1.1033.5186&rep=rep1&type=pdf adresinden 20.10.2019 tarihinde erişilmiştir.
• Kadıoğlu, S. (2018). Eğitim kurumlarında okul kültürünün öğretmenlerin iş doyumuna etkisi. [Yüksek Lisans Tezi]. Marmara Üniversitesi ve İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi.
• Karasar, N. (2016). Bilimsel araştırma yöntemi. Nobel Yayıncılık.
• Lee, R., & Wilbur, E. R. (1985). Age, education, job tenure, salary, job characteristics, and job satisfaction: a multivariate analysis. Human Relations, 38(8), 781-791. https://doi.org/10.1177/001872678503800806 adresinden 12.12.2019 tarihinde erişilmiştir.
• Mahmutoğlu, A. (2007). Milli Eğitim Bakanlığı merkez örgütünde iş doyumu ve örgütsel bağlılık. [Doktora Tezi]. Abant İzzet Baysal Üniversitesi.
• Mansbach, A., & Bachner, Y. G. (2010). Internal or external whistleblowing: Nurses willingness to report wrongdoing. Nursing Ethics, 17(4), 483-490. https://citeseerx.ist.psu.edu/viewdoc/download?doi=10.1.1.1026.1746&rep=rep1&type=pdf adresinden 06.06.2020 tarihinde erişilmiştir.
• Mesmer-Magnus, J. R., & Viswesvaran C. (2005). Whistleblowing in organizations: An examination of correlates of whistleblowing intentions, actions and retaliation. Journalof Business Ethics, 62, 277-297.
• Miceli, M. P., & Near, J. P. (2006). How can one person make a difference? Understanding whistle-blowing effectiveness. The Accountable Corporation, 4, 201-221. https://www.jstor.org/stable/40294896 adresinden 23.05.2020 tarihinde erişilmiştir.
• Nigama, K., Selvabaskar, S., Surulivel, S. T., Alamelu, R. & Joice, D. U. (2018). Job satisfaction among school teachers. International Journal of Pure and Applied Mathematics, 119(7), 2645-2655. https://acadpubl.eu/jsi/2018-119-7/articles/7c/80.pdf adresinden 23.05.2020 tarihinde erişilmiştir.
• Özdemir, S. ve Cemaloğlu, N. (2017). Örgütsel davranış ve yönetimi. Pegem Akademi.
• Rehg, M. T., Miceli, M. P., Near, J. P., & Van Scotter, J. R. (2008). Antecedents and outcomes of retaliations against whistleblowers. Organization Science, 19, 221-240. Retrieved December 20, 2019, from, Rehg, M. T., Miceli, M. P.,
• Near, J. P., & Scotter, J. R. V. (2008). Antecedents and Outcomes of Retaliation Against Whistleblowers: Gender Differences and Power Relationships. Organization Science, 19(2), 221–240. https://doi.org/10.1287/ORSC.1070.0310
• Robbins, S. P. (2005). Organizational behavior. Pearson Education Asia Ltd.
• Sarpkaya, R. (2000). Liselerde çalışan öğretmenlerin iş doyumu. Amme İdaresi Dergisi, 33(3), 111-124. https://www.researchgate.net/publication/324648270_Liselerde_Calisan_Ogretmenlerin_Isdoyumu adresinden 15.12.2019 tarihinde erişilmiştir.
• Sayğan, S. (2011). Whistleblowing ve örgütsel etik iklimi ilişkisi üzerine bir uygulama. [Yüksek Lisans Tezi]. Selçuk Üniversitesi.
• Schultz, D.P., & Schultz, S.E. (1990). Psychology and industry today. Macmillan.
• Sims, R. L., & Keenan, J. P. (1998). Predictors of external whistleblowing: Organizational and intrapersonal variables. Journal of Business Ethics, 17(4), 411-421. http://www.jstor.org/stable/25073090 adresinden 25.12.2019 tarihinde erişilmiştir.
• Taşkesenlioğlu, S. (2019). Kadın okul yöneticilerinin lider davranışı düzeyi ile öğretmenlerin iş doyumu arasındaki ilişkinin incelenmesi. [Yüksek Lisans Tezi]. Yıldız Teknik Üniversitesi ve İstanbul Aydın Üniversitesi.
• Toker Gökçe, A. (2013). Relationship between whistle-blowing and job satisfaction and organizational loyalty at schools in Turkey. Educational Research and Reviews, 8(14), 1186-1197. https://www.researchgate.net/publication/261296825_Relationship_between_whistle-blowing_and_job_satisfaction_and_organizational_loyalty_at_schools_in_Turkey adresinden 24.10.2019 tarihinde erişilmiştir.
• Toker Gökçe, A. (2014). Okullarda bilgi uçurma: İş doyumu ve örgütsel bağlılık ilişkisi. Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, 22, 261-282. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/786798 adresinden 8.1.2020 tarihinde erişilmiştir.
• Weiss, D.J., Dawis, R.V. England, G. W. & Lofquist, L. H. (1967), Manual for the Minnesota Satisfaction Questionnaire. Vol. 22, Minnesota Studies in Vocational Rehabilitation, Minneapolis: University of Minnesota, Industrial Relations Center. https://vpr.psych.umn.edu/sites/vpr.umn.edu/files/files/monograph_xxii_-_manual_for_the_mn_satisfaction_questionnaire.pdf adresinden 04.04.2020 tarihinde erişilmiştir.
• Yılmaz, A., ve Ceylan, B. Ç. (2011). İlköğretim okul yöneticilerinin liderlik davranış düzeyleri ile öğretmenlerin iş doyumu ilişkisi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 17(2), 277-394. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/108206 adresinden 30.10.2019 tarihinde erişilmiştir.