Öğretmen ve Öğretmen Adaylarının Edebiyat Kavramına İlişkin Metaforik Algıları

Yıl 2023, Cilt: 13 Sayı: 2, 246 - 272, 31.07.2023

Metin Elkatmış

https://doi.org/10.18039/ajesi.1255759

Cited By: 2

Öz

Dil, insanoğlunu diğer canlılardan ayıran en belirgin vasfıdır. Genel anlamda bir iletişim aracı olarak görülen dil, estetikle de iç içedir. Dilin estetik boyutu ise edebiyat kavramıyla ilgilidir. Edebiyat insana ait olan yazılı ya da sözlü ürünlerde güzeli temsil eden bilim olarak tanımlanabilir. Duyguda, düşüncede, ifadede güzelliği arayan bu kavramın düşünce evreni içindeki yerini ve karşılığını tespit etmek bu çalışmanın temel amacıdır. Bu amaç doğrultusunda araştırmada nitel veri toplama teknikleri içerisinde yer alan olgubilim deseni kullanılmıştır. Araştırmanın çalışma grubunu 2021-2022 eğitim-öğretim yılında İç Anadolu Bölgesinde bir devlet üniversitesinde öğrenim gören öğrenciler ile aynı bölgede bir il merkezinde görev yapmakta olan Türkçe, Edebiyat ve Sınıf öğretmenleri oluşturmaktadır. Araştırmada çalışma grubu amaçlı örneklem yöntemiyle oluşturulmuştur. Araştırmaya ilişkin veriler açık uçlu anket formu kullanılarak elde edilmiştir. Buna göre, öğretmen ve öğretmen adaylarının ürettikleri metaforlar birlikte değerlendirildiğinde katılımcıların zihinlerinde edebiyatın oldukça geniş bir anlam çeşitliliğine sahip olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Araştırmada ulaşılan önemli bulgulardan birisi de öğrencilerin edebiyat kavramına yönelik ürettikleri metaforların anlam evreni yedi kategoride toplanırken öğretmenler altı farklı temada metafor üretmişlerdir. Geliştirilen kategoriler birbiriyle örtüşürken öğretmenler sadece edebiyatın bir “düşünce aktarım aracı” olduğuna ilişkin boyutta metafor üretmemişlerdir.

Anahtar Kelimeler

Öğretmen Adayı, Edebiyat, Metafor, Öğretmen

Destekleyen Kurum

Yok

Proje Numarası

Yok

Teşekkür

Bu çalışma için görüş ve düşüncelerini gönüllü olarak paylaşan tüm katılımcılara teşekkür ederim.

Metaphorical Perception of Teacher and Candidates Teacher Concerning of Literature

Öz

Language is the most distinctive feature that separates humans from other living beings. Although language is generally considered as a means of communication, it is also intertwined with aesthetics. The aesthetic dimension of language is related to the concept of literature. Literature can be defined as the science that represents beauty in written or oral products that belong to human. The main aim of this study is to determine the place and equivalent of this concept in the thought universe, which searches for beauty in emotions, thoughts and expressions. In this direction, the phenomenon pattern, which is included in the qualitative data collection techniques, has been used in the research. The study group of the research consists of students who are studying at a state university in the Inner Anatolian Region during the 2021-2022 academic year and Turkish, Literature and Class teachers who are working in a central city in the same region. The study group was formed using the purposeful sampling method. The data related to the research were obtained using an open-ended questionnaire. According to this, when the metaphors produced by teachers and teacher candidates were evaluated together, it was concluded that participants have a very wide variety of meanings in their minds regarding literature. One of the significant findings of the research is that while the metaphors produced by students regarding the concept of literature were collected into seven categories, teachers produced metaphors in six different themes. While the developed categories are compatible with each other, teachers did not produce any metaphors in the dimension that literature is only a "means of transmitting thought".

Anahtar Kelimeler

Candidates Teacher, Literature, Metaphor, Teacher

Proje Numarası

Yok

Kaynakça

• Altınörs, S. A. (2010). Düşünce ile dil arasındaki ilişkiye Descartes’ ın yaklaşımı. Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1(28), 389-401.
• Austen, J. (1813). Pride and prejudice. T. Egerton Press.
• Banarlı, N. S. (1993). Türkçenin sırları. Kubbealtı Neşriyatı.
• Barthes, R. (1977). Image-music-text. Hill and Wang.
• Emre, Y. (2001, 30 Haziran). Behey kardaş. Antoloji. https://www.antoloji.com/behey-kardas-siiri/ adresinden 23.01.2023 tarihinde edinilmiştir.
• Demirci, K. (2016). Metafor: Bir Anlatım ve Üretim Mekanizması. M. Sarıca ve B. Sarıca (Ed.), Dil bilimleri kültür ve edebiyat içinde (s. 330-343). Padam Yayınları.
• Dewey, J. (2010). Günümüzde eğitim (B. Ata ve T. Öztürk, Çev.). Pegem Akademi Yayıncılık.
• Ekşi Sözlük (2023). Edebiyat. http://eksisozluk.com/edebiyat--51885 adresinden edinilmiştir.
• Elkatmış, M., & Tanık, M. (2022). Öğretmen adaylarının “iletişim” kavramına ilişkin metaforik algıları. Iğdır Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (29), 110-133. https://doi.org/10.54600/igdirsosbilder.1021318
• Eskimen, A. (2019). Lise öğrencilerinin edebiyata ilişkin metaforları. Eğitimde Kuram ve Uygulama, 15(Özel Sayı 1), 1-10. https://doi.org/10.17244/eku.492724
• Güven, A. Ş. (2018). Türkçede gönül kavramı ve kullanım alanı. Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, 63, 227-242. https://doi.org/10.14222/Turkiyat3900
• Hemingway, E. (1929). A farewell to arms. Charles Scribner's Sons.
• İşcan, A. (2007). Dil ve ana dil olarak Türkçe üzerine. Erciyes Dergisi, (30), 5-6.
• Kahya, H. (2018). Aday Türk dili ve edebiyatı öğretmenlerinin “edebiyat öğretmeni” kavramına ilişkin algılarının metafor yoluyla analizi. Uluslararası Bilimsel Araştırmalar Dergisi (IBAD), 3(1), 104-117. https://doi.org/10.21733/ibad.343188
• Karahisar, T. (2013). Dijital nesil, dijital iletişim ve dijitalleşen (!) Türkçe. AJIT-e: Academic Journal of Information Technology, 4(12), 71-83. https://doi.org/10.5824/1309-1581.2013.3.006.x
• Karakuş Aktan, E. D. A., & Bilgin Aksoy, G. (2021). Türk dili ve edebiyatı öğretmeni adaylarının çocuk ve gençlik edebiyatına yönelik metaforik algıları. Turkish Studies, 16(2). 921-933. https://dx.doi.org/10.47423/TurkishStudies.50012
• Kavcar, C. (1999). Edebiyat ve eğitim. Engin Yayınları.
• Kövecses, Z. (2002). Metaphor: a practical introduction. Oxford University Press.
• Lakoff, G., & Johnson, M. (1980). Metaphors we live by. University of Chicago Press.
• Levine, Phoebe. M. (2005). Metaphors and images of classrooms. Kappa delta Pi Record, 41(4), 172- 175. https://doi.org/10.1080/00228958.2005.10532066
• Lewis, C. T. & Short, C. (1879). A new latin dictionary. Clarendon Press.
• Okay, M.O. (1994). Edebiyat maddesi. İslam Ansiklopedisi içinde. (10. Cilt, 395-397 ss). TDV İslam Araştırmaları Merkezi.
• Oxford Learner's Dictionary. (TY). Oxford Advanced Learner's Dictionary sözlükleri. 25.01.2023 tarihinde https://www.oxfordlearnersdictionaries.com adresinden edinilmiştir.
• Pilav, S. & Elkatmış, M. (2013), Öğretmen adaylarının Türkçe kavramına ilişkin metaforları. Turkish Studies, 8(4), 1207-1220.
• Pilav, S. & Uslu Üstten, A. (2013). Lise öğrencilerinin edebiyatla ilgili algılarının metaforlar yoluyla belirlenmesi üzerine bir araştırma. Turkish Studies, 8 (8), 1073-1085.
• Rumi, M. C. (2004) Mesnevi (V. İzbudak Çev.). Konya Büyükşehir Belediyesi Kültür Yayınları.
• Savaskan, V. (2022). Metaphorical perceptions of high school students about the literature course. Shanlax International Journal of Education, 10(1), 321-330. https://doi.org/10.34293/education.v10iS1-Aug.5125
• Sebuktekin, H. (2006). Neden karşılaştırmalı edebiyat?. Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, 7, 1-17.
• Serdaroğlu, V. (2007). Edep der edebiyat: edebiyat edep der, edep edebiyatın içindedir. Dem Dergi, 1(4), 24-30.
• Sevim, O., Veyis, F., & Kınay, N. (2012). Öğretmen adaylarının Türkçeyle ilgili algılarının metaforlar yoluyla belirlenmesi: Atatürk Üniversitesi örneği. Cumhuriyet Uluslararası Eğitim Dergisi, 1(1), 38-47.
• Şevki, A. (2009). Edebiyat ve yorum. Öz Yapım oHG ve Havuz Yayınları.
• Taşdelen, V. (2004). Yazmak eylemi: Varoluşun kendine dönüşü. Hece Dergisi, 90-91-92, 312-324.
• Toprak, E. (2021). Olgubilim (Fenomenoloji). M. Çelebi (Ed.). Nitel araştırma yöntemleri içinde (s. 31-36). Pegem Akademi.
• Türk Dil Kurumu (TDK). (1998). Türkçe sözlük. Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Uysal, B. (2017). Türkçe öğretmeni adaylarının dünya edebiyatı kavramına ilişkin metaforik algıları. Uluslararası Türkoloji Araştırmaları ve İncelemeleri Dergisi, 2(2), 37-46.
• Yeşilyurt, Ş. (2022). Hekim edebiyatçılar ve hekim adaylarının edebiyata ilişkin metaforik algıları. Folklor/Edebiyat, 28(112), 997-1020. https://doi.org/10.22559/folklor.2254
• Yılmaz, İ. (2006). Edep ve âdâb kavramlarının semantiği ve tarihsel seyri. Marife Dini Araştırmalar Dergisi, 6(2), 165-177.