Saf Doğu Kayını (Fagus orientalis Lipsky.) Ormanlarının Ekolojik Tabanlı İdare Sürelerinin Belirlenmesi (Sinop Örneği)

Yıl 2019, Cilt: 5 Sayı: 2, 136 - 145, 31.12.2019

Engin Güvendi , Nuray Kahyaoğlu

Öz

Batı
Karadeniz Bölgesi içerisinde yer alan Sinop ilindeki saf Doğu Kayınının (Fagus orientalis Lipsky.) yetişme ortamı
özellikleri bakımından önemli alanlardandır. Bu nedenle yayılış gösterdiği
yükselti – iklim kuşakları (0-800 m ve 800-1200 m), potansiyel kullanım
özellikleri ve yaşa bağlı olarak gövdede meydana gelen olumsuzluklar ile bu
araştırma, Sinop ili sınırları içerisinde gerçekleştirilmiştir. Bu çalışmada
ülkemiz ormanlarının % 9’unu, Sinop Orman Bölge Müdürlüğü ormanlarının ise %
23,2’sini kaplayan asli ağaç türlerimizden olan saf doğu kayını meşcerelerinde
ekolojik tabanlı mutlak idare sürelerinin belirlenmesi amaçlanmıştır. Araştırma
materyalini, topoğrafik haritalar (1/25.000 ölçekli), meşcere tipleri
haritaları (1/25.000 ölçekli), iklim verileri, Sinop yöresindeki Doğu Kayını
ekosistemlerinde kesilen 196 adet ağaçtan gövde analizi için alınan
tekerlekler, her bir örnek alandaki ağaçlarda yapılan çap, üst boy ve yaş ölçüm
değerleri ile orman altı bitki örtüsünü belirlemek için yapılan vejetasyon
alımları oluşturmaktadır. Ayrıca örnek alanların konumu ve diğer ekolojik
özellikleri ile örnek alanlarda bulunan bitki türleri de belirlenmiştir.
Araştırma bölgesinin jeoloji haritası MTA’dan, topoğrafik haritalar ile
amenajman planı meşcere tipleri haritası Sinop Orman İşletme Müdürlüğü’nden
temin edilmiştir. Araştırma alanındaki ormanlar ile ilgili mutlak idare
süreleri ve özçürüklüğü başlama yaşları belirlenmiştir. Sinop orman işletme
müdürlüğü 0-800 m basamağındaki alanlar için ortalama mutlak idare süresi 87 ve
ortalama özçürüklüğü başlama yaşı 60 olarak, 800-1000 m basamağındaki alanlar
için ortalama mutlak idare süresi 90 ve ortalama özçürüklüğü başlama yaşı 87
olarak bulunmuştur. Yapılan gövde analizleri ile mevcut yada yeni kurulacak
ormanların mutlak idare süreleri hakkında bilgi verilebilecek ve orman işletme
müdürlükleri piyasa ihtiyaçlarına dikkate alarak kesim yaşını kendileri
belirleyebilecektir. Doğal yayılış alanları dışında (800 m nin altındaki
meşcereler) kalan doğu kayını ormanlarının verimlilik değerlerinin düşük
olduğu, mutlak idare sürelerinin kısa olduğu ve özçürüklüğü başlama yaşının
daha küçük yaşlarda başladığı sonuçlarına varılmıştır. Bu sonuçlar
doğrultusunda bu meşcerelerde doğu kayını ile başka tür ağaçlarla karışım
yapılabilir, eğimin çok yüksek olduğu yerlerde koruma ormanı olarak
saklanabilir veya yerleşim yerlerine yakın olanlar rekreasyon amaçlı olarak
işletilebilir. Araştırma alanındaki meşcereler için idare süresi olarak
patolojik idare süresi yani özçürüklüğünün başladığı yaş alınmalıdır. 

Anahtar Kelimeler

Fagus orientalis (Lipsky.), İdare Süresi, yükselti, özçürüklüğü, sinop

Kaynakça

• Acatay, A. (1961). Kavaklarda özçürüklüğü hakkında bazı tesbitler. İstanbul Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi, 43–48. https://doi.org/10.17099/JFFIU.40979 Anonim, 2015Altun, L., 1995. Maçka(Trabzon) Orman İşletmesi Ormanüstü Serisinde Orman Yetişme Ortamı Birimlerinin ayrılması ve Haritalanması Üzerine Araştırmalar, Doktora Tezi, K.T.Ü. Fen Bilimleri Enstitüsü, Trabzon.Anşin, R., 1979. Trabzon Meryemana Araştırma Ormanı Florası ve Saf Ladin Meşcerelerinde Floristik Araştırmalar, Karadeniz Gazetecilik ve Matbaacılık A.Ş., Trabzon.Çepel, N., 1966. Orman Yetişme Muhiti Tanıtımının Pratik Esasları ve Orman Yetişme Muhiti Haritacılığı, Kutulmuş Matbaası, İstanbul.Çepel, N., Dündar, M. ve Günel A., 1977. Türkiye’nin Önemli Yetişme Bölgelerinde Saf Sarıçam Ormanlarının Gelişimi ile Bazı Edafik ve Fizyografik Etmenler Arasındaki İlişkiler, TÜBİTAK Yayın No. 354, Ankara. Çepel, N., 1985. Toprak Fiziği, İ.Ü. Orman Fakültesi, Üniversite Yayın No: 3313, Orman Fak. Yayın No: 374, İstanbul.Çepel, N., 1993. Toprak-Su-Bitki İlişkileri, İ.Ü. Yayınları, Yayın No: 3794, Fen Bilimleri Enstitüsü Yayın No: 5, İstanbul.Çepel, N., 1995. Orman Ekolojisi, İ. Ü. Yayınları, Üniversite Yayın No: 3886, Sosyal B.M.Y.O.Yayın No: 433, İstanbul.Çepel, N., 1996. Toprak İlimi Ders Kitabı, İ.Ü. Yayınları,Üniversite Yayın No: 3945, Orman Fakültesi Yayın No: 438, İstanbul.Davis, P. H., 1965. Flora of Turkey and the East Aegean Island, I., Aldine Publishing Co., Edinburgh.Eler, Ü., 2001. Orman Amenajmanı, Süleyman Demirel Üniversitesi Orman Fakültesi Yayın No:17, Isparta.Eler, Ü., 2006. Orman Hasılat Bilgisi Ders Notları, Süleyman Demirel Üniversitesi Orman Fakültesi Yayın No:66, Isparta.Eraslan, İ., 1982. Orman Amenajmanı, İ.Ü. Yayın No: 3010, Orm. Fak. Yayın No: 318, İstanbul.Erinç, S., 1984. Klimatoloji Metodları, İ.Ü. Deniz Bilimleri ve Coğrafya Enstitüsü Yayınları, No: 2, İstanbul.Erkan, N., 1995. Kızılçamda Meşcere Gelişmesinin Simülasyonu, Doktora Tezi, İ.Ü. Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.Gülçur, F., 1974. Toprağın Fiziksel ve Kimyasal Analiz Metotları, İ.Ü. Orman Fakültesi Yayınları, Yayın No: 201, İstanbul.Gülen, İ. ve Bayraktaroğlu, H., 1978. Ekonomi Ders Kitabı, İ.Ü. Yayın No: 2320, Orman Fakültesi Yayın No: 225, İstanbul.Irmak, A., 1970. Orman Ekolojisi, İ.Ü. Orman Fak. Yayın No: 149, İstanbul.Kalay, H.Z., 1986. Doğu Karadeniz Bölgesi Orman Ekosistemlerinde Humus Morfolojisi, Sınıflandırılması ve Orman Toprakları Bakımından Önemi, K.T.Ü. Orman Fak. Dergisi, Sayı: 1, Trabzon.Kalay, H.Z., 1989. Trabzon Orman Bölge Müdürlüğü Mıntıkasındaki Saf Doğu Ladini (Dorukağaç) (Picea orientalis L.) Büklerinin Gelişim ile Bazı Toprak Özelliklerinin ve Fizyografik Etmenlerin Arasındaki İlişkilerin Denel Olarak Araştırılması, Doçentlik Tezi, Trabzon.Kalıpsız, A., 1998. Orman Hasılat Bilgisi, İ. Ü. Yayın No: 4060, Orman Fak. Yayın No: 448, İstanbul.Kantarcı, M.D., 1972. Belgrad Ormanında Toprakların Oluşum ve Gelişimleri Üzerinde Etkili Olan Faktörler, Genetik Toprak Sistematiğindeki Yerleri, İ.Ü. Orman Fak. Dergisi Seri:A,1, İstanbul.Kantarcı, M.D., 1980. Belgrad Ormanı Toprak Tipleri ve Orman Yetişme Ortamı Birimlerinin Haritalanması Esasları Üzerine Araştırmalar, İ.Ü. Yayın No: 2636, Orm. Fak.Yayın No: 275, İstanbul.Kantarcı, M.D., 1983. Türkiye’de Arazi Yetenek Sınıfları ile Bazı Arazi Kullanımının Bölgesel Durumu, İstanbul Üniversitesi Orman Fakültesi Yayınları, İ.Ü. Yayın No: 3153, Orman Fak. Yayın No: 350, İstanbul.Kantarcı, M.D., 2000. Toprak İlmi, İ.Ü. Yayın No: 4261, Orman Fak. Yayın No: 462, İstanbul.Karaöz, M.Ö., 1989. Toprakların Su Ekonomisine İlişkin Bazı Fiziksel Özelliklerinin Laboratuvarda Belirlenmesi Yöntemleri, İ.Ü. Orman Fak. Dergisi, Seri: B, 39, 2, İstanbul.Kayacık, H., 1980. Orman ve Park Ağaçların Özel Sistematiği Gymnospermae (Açık Tohumlular) I. Cilt, İ.Ü. Yayın No: 2642, Orman Fak. Yayın No: 281, İstanbul.OGM, 2015. Türkiye 2012 Orman Varlığı, Orman İdaresi ve Planlama Dairesi Başkanlığı Yayın No.: 85 Envanter Serisi No.: 12. Orman Genel Müdürlüğü, Ankara.