İLKÖĞRETİM MATEMATİK ÖĞRETMENİ ADAYLARININ YANSITICI DÜŞÜNME DÜZEYLERİNİN İNCELENMESİ

Yıl 2014, Cilt: 2 Sayı: 1(ÖZEL), 18 - 30, 01.10.2014

Fatma Erdoğan , Sare Şengül

Öz

ÖZET: Yansıtma, kişinin deneyimlerini sorgulaması olarak ifade edilmiştir. Yansıtıcı aktiviteler ise kişinin eylemlerini analiz etmesinde cesaretlendiri rol oynar. Bu bağlamda, yansıtıcı düşünmenin eğitim alanında önemli bir yeri olduğu söylenebilir. Kişinin bir eylem anında ne yaptığını sorgulaması ve daha sonra yaptığı üzerinde tekrar düşünerek genel bilgilerini düzenlemesi şeklinde açıklanan yansıtıcı düşünme, öğretmen yetiştirme sürecinde  de önemli bir unsur olarak ele alınmaktadır. Bu bağlamda yapılan araştırmanın amacı, ilköğretim matematik öğretmeni adaylarının matematik dersine yönelik yansıtıcı düşünme düzeylerini bazı demografik değişkenler açısından incelemektir. Araştırmada genel tarama modeli kapsamında olan ilişkisel tarama modeli kullanılmıştır. Araştırma 2013-2014 öğretim yılı bahar döneminde Marmara Üniversitesi, Eğitim Fakültesi, İlköğretim Matematik Öğretmenliği Bölümünde gerçekleştirilmiştir. Çalışmanın örneklemi ilköğretim matematik öğretmenliği üçüncü sınıfta öğrenim gören 108 öğretmen adayından oluşmaktadır. İlköğretim matematik öğretmeni adaylarının yansıtıcı düşünme düzeylerini belirlemek için, veriler Kember ve arkadaşları (2000) tarafından geliştirilen, Türkçe’ye Başol ve Gencel (2013) tarafından uyarlanan “Yansıtıcı Düşünme Düzeyini Belirleme Ölçeği” kullanılarak elde edilmiştir. Ölçeğin güvenirliğine yönelik yapılan analiz sonucunda, ölçeğin Cronbach Alfa (ἁ) değeri 0.75 olarak hesaplanmıştır. Nicel verilerin çözümlenmesinde, betimsel istatistik, bağımsız gruplar t testi ve tek yönlü varyans analizinden yararlanılmıştır. Çalışmanın sonucuna göre, ilköğretim matematik öğretmeni adaylarının matematik dersine yönelik yansıtıcı düşünme yanıtların ortalaması 2.85’tir (ss.: 1.46). Araştırmanın sonuçları, ilköğretim matematik öğretmeni adaylarının matematik dersine yönelik yansıtıcı düşünme düzeylerinin orta seviyede olduğunu ortaya koymuştur. Araştırma sonuçlarına göre, ilköğretim matematik öğretmeni adaylarının matematik dersine yönelik yansıtıcı düşünme düzeylerine ilişkin cinsiyet değişkenine göre anlamlı farklılık bulunurken; öğrenim türü ile mezun olunan lise değişkenlerine göre anlamlı farklılık bulunmadığı belirlenmiştir. Verilerin analizinden elde edilen bulgulara göre, bayan ilköğretim matematik öğretmeni adaylarının matematik dersine yönelik yansıtıcı düşünme düzeylerinin erkek ilköğretim matematik öğretmeni adaylarına göre anlamlı düzeyde yüksek olduğu görülmüştür. Araştırma bulguları doğrultusunda ilköğretim matematik öğretmeni adaylarının yansıtıcı düşünme becerileri konusundaki bilgilerini ve kullanımlarını artırmak için bazı önlemlerin alınması gerektiği vurgulanarak gelecek çalışmalar için önerilerde bulunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Yansıtıcı düşünme, öğretmen adayları, matematik eğitimi, ilköğretim

Kaynakça

• Alkan, V. ve Gözel, E. (2012). Sınıf öğretmeni adaylarının yansıtıcı düşünme becerilerine ilişkin görüşleri. E-Journal of New World Sciences Academy NWSA-Education Sciences, 8 (1), 1-12.
• Aydın, M. ve Çelik, T. (2013). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının yansıtıcı düşünme becerilerinin bazı değişkenler açısından incelenmesi. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 34 (2), 169-181.
• Baki, A., Güç, F.A. ve Özmen, Z.M. (2012). İlköğretim matematik öğretmeni adaylarının problem çözmeye yönelik yansıtıcı düşünme becerilerinin incelenmesi. Uluslararası Eğitim Programları ve Öğretim Çalışmaları Dergisi, 2 (3), 59-72.
• Bayrak, F. ve Koçak Usluel, Y. (2011). Ağ günlük uygulamasının yansıtıcı düşünme becerileri üzerine etkisi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 40, 93-104.
• Bigge, M.L., & Shermis, S.S. (1999). Learning theories for teachers. New York: Longman Inc.
• Burns, M., Dimock, V., & Martinez, D. (2000). Action + reflection = Learning. Technology Assistance Program Newsletter: TAP into Learning, 3 (2), 1–4.
• Büyüköztürk, Ş. (2012). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı. Ankara: Pegem Akademi.
• Brockbank, A. (2002). Reflective learning in pratice. Brookfield, VT, USA: Gover Publishing Limited.
• Creswell, J. W. (2003). Research design: Qualitative, quantitative and mixed methods approaches. Thousand Oaks, Ca: Sage Publications, Inc.
• Dewey, J. (1933). How We Think. Newyork: Prometheus Books.
• Duban, N. ve Yelken, T.Y. (2010). Öğretmen adaylarının yansıtıcı düşünme eğilimleri ve yansıtıcı öğretmen özellikleriyle ilgili görüşleri. Ç.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi,19 (2), 343-360.
• Ferri, R.B. (2003), Mathematical Thinking Styles- An Empirical Study, European Research in Mathematics Education III, CERME-3. [Online] available: http://www.dm.unipi.it /~didattica/CERME3/proceedings/Groups/TG3/TG3_BorromeoFerri_cerme3 .pdf (June 18, 2009).
• Fırat Durdukoca, Ş. ve Demir, M. (2012). İlköğretim öğretmenlerin bazı değişkenlere göre yansıtıcı düşünme düzeyleri ve düşüncelerindeki öğretmen niteliklerinin yansıtıcı öğretmen niteliklerine uygunluğu. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9 (20), 357-374.
• Fallon, M.A., & Brown, S.C. (2002). Crossing over from student teaching to first year teaching. School of Education, 4 (1), 37-46.
• Gelter, H. (2003). Why is reflective thinking uncommon? Reflective Thinking Practice, 4 (3), 337-344.
• Hall, H., & Davison, B. (2007). Social software as support ın hybrid learning environments: the value of the blog as a tool for reflective learning and peer support. Library & Information Science Research, 29, 163-187.
• Hasırcı, Ö.K. ve Sadık, F. (2011).Sınıf öğretmenlerinin yansıtıcı düşünme eğilimlerinin incelenmesi. Ç.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 20 (2), 195-210.
• Orland-Barak, L., & Hayuta, Y. (2007). When theory meets with practice: What student teachers learn from guided reflection on their own classroom discourse. Teaching and teacher education: An international journal of research and studies, 23 (6); 957-969.
• Jay, J. K., & Johnson, K. L. (2002). Capturing complexity: A typology of reflective practice for teacher education. Teaching on Teacher Education, 18, 73-85.
• Kan, A. (2009). Ölçme sonuçları üzerinde istatistiksel işlemler. H. Atılgan (Ed.), Eğitimde Ölçme ve Değerlendirme (ss. 397–456). Anı Yayıncılık: Ankara.
• Karasar, N. (2009). Bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Nobel yay.
• Kember, D., Leung, D. Y. P., Jones, A., Loke, A. Y., McKay, J., Sinclair, K. et al. (2000). Development of a questionnaire to measure the level of reflective thinking. Assessment & Evaluation in Higher Education, 25 (4), 381-395.
• Kılınç, H. H. (2010). İlköğretim birinci ve ikinci kademe öğretmenlerinin yansıtıcı düşünme eğilimler. Yüksek Lisans Tezi, Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Elazığ.
• Kitchener, K.S., King, P.M., & DeLuca, S. (2006). Development of Reflective judgement in adulthood. In C. Hoare, (Eds.), Handbook of adult development and learning (pp. 73-98). New York: Oxford University Press.
• Kirk, R. (2000). A study of the use of a private chat room to ıncrease reflective thinking in pre-service teachers. College Student Journal, 34 (1), 8-18.
• Köksal, N. ve Demirel, Ö. (2008). Yansıtıcı düşünmenin öğretmen adaylarının öğretmenlik uygulamalarına katkıları. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 34, 189-203.
• Langer, A. M. (2002). Reflecting on practice: Using learning journals in higher and continuing education. Teaching in higher education, 7 (3), 337-351.
• Lee, H. J. (2005). Understanding and assessing preservice teachers’ reflective thinking. Teaching and Teacher Education, 21 (1), 699-715.
• Lee, I. (2007). Preparing preservice english teachers for reflective practice. ELT Journal, 61 (4), 321-329.
• Meissner H. (2006). Creativity and Mathematics Education (çevirenler: Hülya Gür; Mehmet Ali Kandemir). İlköğretim Online, 5(1), 65-72.
• Mewborn, D. S. (1999). Reflective thinking among preservice elemantary mathematics teachers.Journal for Research in Mathematics Education, 30 (3), 316.
• Mezirow, J. (1991). Transformative dimensions of adult learning. San Francisco:Jossey-Bass.
• Milli Eğitim Bakanlığı. (2008). Öğretmen yeterlikleri öğretmenlik mesleği genel ve özel alan yeterlikleri. Ankara: Devlet Kitapları Basım Evi.
• Moon, J. (1999). A handbook of reflective and experiential learning: Theory and practice. London, Routledge.
• NG, C.S.L. ve Tan, C. (2006). Investigating Singapore pre-service teachers’ III-structured problem solving processes in an asynchronous online environment: Implications for reflective thinking. New Horizons in Education, A publication of the Hong Kong Teachers' Association, No:54.
• Norton, J.L. (1994). Creative thinking and locus of control as predictors of reflective thinking in preservice teachers. [Online] Available: http://eric.ed.gov/ERICDocs/data/ (July 20, 2011)
• Norton, J. L. (1997). Locus control and reflective thinking in preservice teachers. Education Chula Vista, 117 (3), 401-410.
• Osterman, K. F., & Kottkamp, R. B. (2004). Reflective practice for educators: Professional development to Improve student learning. (2nd ed.). CA: Corwin Press.
• Övet, O. (2006). Eğitim fakültesi öğrencilerinin öğretmenlik mesleğini tercih etmelerinde etkili olan faktörlerin belirlenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Yeditepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Rodgers, C. (2002). Defining reflection: another look at John Dewey and reflective thinking. Teachers College Record, 104 (4), 842-866.
• Rogers, R. (2001). Reflection in higher education: A concept analysis. Innovative Higher Education, 26, 37–57.
• Roskos, K., Vukelich, C., & Risko, V. (2001). Reflection and learning to teach reading: A critical review of literacy and general teacher education studies. Journal of Literacy Research, 33 (4), 595-635.
• Schön, D. (1983). The reflective practitioner: How professionals think in action. New York: Basic Books.
• Sternberg R.J., & Grigorenko, E.G. (2000). Teaching thinking for successful intelligence. Arlington Heights, II: Skylight
• Şahin, Ç. (2009). Fen bilgisi öğretmen adaylarının yansıtıcı düşünme yeteneklerine göre günlüklerinin incelenmesi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 36, 225-236.
• Taggart, G.L., & Wilson, A.P. (2005). Promoting reflective thinking in teachers in 50 action strategies. USA: Corwin Pres.
• Tezcan, M. (1996). Eğitim sosyolojisi. (10. Baskı), Ankara: Feryal Matbaa.
• Thorpe, K. (2004). Reflective learning journals: From concept to practice. Reflective Practice International and Multidisciplinary Perspectives, 5 (3), 327–343.
• Tok, Ş.(2008). Yansıtıcı düşünmeyi geliştirici etkinliklerin öğretmen adaylarının Öğretmenlik mesleğine yönelik tutumlarına, performanslarına ve yansıtmalarına Etkisi. Eğitim ve Bilim, 33 (149), 104-118.
• Wenzlaff, T. (1994). Training the student to be a reflective practitioner. Training the Student Teacher, 115 (2), 278-288.
• Xie, Y., Ke, F., & Sharma, P. (2008). The Effect Of Peer Feedback For Blogging On College Students Reflective Learning Processes. The Internet and Higher Education. 11 (1), 18-25.
• Yeh, Y.C. (2004). Nurturing reflective teaching during critical-thinking instruction in a computer simulation program. Computers and Education, 42 (2), 181-194.