YÜKSEKÖĞRETİM YAŞAM KALİTESİ ÖLÇEĞİNİN GELİŞTİRİLMESİ VE PSİKOMETRİK ÖZELLİKLERİNİN ARAŞTIRILMASI / DEVELOPMENT OF HIGHER EDUCATION QUALITY OF LIFE SCALE AND MEASURING ITS PSYCHOMETRIC PROPERTIES

Yıl 2017, Cilt: 5 Sayı: 2, 19 - 31, 28.12.2017

Seyithan Demirdağ

Öz

The
quality of life has been examined in social sciences, education, politics,
economics and sociology. Each discipline defines the concept of quality of life
from different perspectives. Quality of life is a relationship between the
quality of the resources available and the individual satisfaction acquired
from these sources. Educational services, administrative services and
facilities are the most important determinants of quality of life in
universities. Students need to have a sense of belonging to their universities
in order to be successful in such settings. While research on school quality of
life in Turkey is limited, most of the studies are focused on primary and
secondary education schools. In this study, while the scale for the quality of
life of university students was developed, variables related to the subject
were determined by examining the literature in the relevant field. The main goal of this study is to examine
the validity and reliability study of Higher Education Quality of Life Scale.
The study was conducted on 381 university students from Bulent Ecevit
University, Eregli Faculty of Education. Exploratory Factor Analysis (EFA)
showed that the scale included 4 factors as called "Technical Proficiency
of the Instructor", "Behaviors of the Instructor", "Student
Behaviors" and "Qualification of Administrative Staff ". The fit
index values obtained from Confirmatory Factor Analysis (CFA) indicated that
the four-dimensional scale showed a fitted model. The factor loadings of the
scale were ranged from .41 to .89. Cronbach Alpha internal consistency
coefficients were.91 for "Technical Proficiency of the Instructor",
.89 for "Behaviors of the Instructor", .87 for "Student
Behaviors" and .89 for "Qualification of Administrative Staff ".
In addition, test-retest reliability coefficients for these sub-factors in
consecutive order were .90, .90, .84 and .85. In that case, 36,427% of
the variances were explained by
"Technical Proficiency of the Instructor" %10,773 by "Behaviors of
the Instructor", %10,184 by "Student Behaviors" and, %8,709 by "Qualification of
Administrative Staff ". Based on these findings, approximately 66.09% of the total variances were explained by
the 4-factor scale. The study findings
suggested that the scale may be considered as a valid and reliable instrument
in the fields of education and psychology.   
    

Anahtar Kelimeler

Higher education, quality of life, validity, reliability

YÜKSEKÖĞRETİM YAŞAM KALİTESİ ÖLÇEĞİNİN GELİŞTİRİLMESİ VE PSİKOMETRİK ÖZELLİKLERİNİN ARAŞTIRILMASI / DEVELOPMENT OF HIGHER EDUCATION QUALITY OF LIFE SCALE AND MEASURING ITS PSYCHOMETRIC PROPERTIES

Öz

Yaşam kalitesi sosyal bilimler, eğitim, siyaset,
ekonomi ve sosyoloji alanlarında araştırılmıştır. Her disiplin yaşam kalitesi
kavramını farklı perspektiflerden tanımlamıştır. Yaşam kalitesi, eldeki
kaynakların kalitesi ile bu kaynaklardan edinilen bireysel memnuniyet
arasındaki bir ilişkidir. Okul yaşantısı bireylerin toplumsal ve mesleki yönden
amaçlarına ulaşmalarını sağladığı gibi, yaşamlarının hem estetik hem de
entelektüel yönden gelişimini de sağlamaktadır Eğitim hizmetleri, idari
hizmetler ve tesisler, üniversitelerde yaşam kalitesinin en önemli
belirleyicileridir. Öğrencilerin üniversitelerde başarılı olması için kendi
üniversitelerine karşı bir aidiyet hissetmeleri gerekmektedir. Türkiye’de okul
yaşam kalitesi ile ilgili araştırmalar sınırlı sayıda olmakla birlikte,
çalışmaların çoğu ilköğretim ve ortaöğretime yoğunlaşmış durumdadır. Bu
çalışmada, üniversite öğrencilerinin yaşam
kalitesine yönelik ölçek geliştirilirken, öncelikli olarak ilgili alan yazın
incelenerek konu ile ilgili değişkenler belirlenmiştir. Konu ile ilgili yurtiçi
ve yurtdışında yapılan çalışmalar irdelenerek, çalışmaların yaşam kalitesi için
önemi ve değişkenlerin belirlenmesi adına incelenmiştir. Buna
göre bu çalışmanın amacı, dört boyutlu Yükseköğretim Yaşam Kalitesi Ölçeği’nin
(YYKÖ) geçerlik ve güvenirlik çalışmasını yapmaktır. Araştırma Bülent Ecevit Üniversitesi, Ereğli Eğitim Fakültesinde
öğrenim görmekte olan 381 üniversite öğrencisi ile
yapılmıştır. Açımlayıcı faktör analizi (AFA) ve Doğrulayıcı faktör analizinden
(DFA) yararlanılmıştır. AFA sonucunda 12 maddeden oluşan 4 faktörlü bir ölçme
aracı elde edilmiştir. Ölçek faktörleri “Öğretim
Üyesinin Teknik Donanımı”, “Öğretim Üyesinin Davranışları”, “Öğrenci
Davranışları” ve “İdari Personel Yeterliği” 
olarak adlandırılmıştır. DFA’dan elde edilen uyum
indeksi değerleri dört boyutlu modelin iyi uyum verdiğini göstermiştir. Ölçeğin
faktör yükleri .41 ile .89 arasında sıralanmıştır. Cronbach Alpha iç tutarlılık
güvenirlik katsayıları “Öğretim Üyesinin Teknik Donanımı” için .91, “Öğretim
Üyesinin Davranışları için .89, “Öğrenci Davranışları” için .87 ve “İdari
Personel Yeterliği” için .89 olarak bulunmuştur. Aynı alt faktörler için test-tekrar
test güvenirlik katsayıları ise sırasıyla .90, .90, .84
ve .85 olarak bulunmuştur. AFA sonucunda her faktörün toplam varyansı açıklama yüzdeleri
tespit edilebilmiştir. Bu faktörlerden “Öğretim
Üyesinin Teknik Donanımı” varyansın %36,427’sini, “Öğretim Üyesinin
Davranışları” %10,773’ünü, “Öğrenci Davranışları” %10,184’ünü ve “İdari
Personel Yeterliği” ise %8,709’unu açıklayabilmiştir. Bu sonuçlara göre 4
faktörlü ölçeğin toplam
varyansın % 66.09’unu açıklayabildiği bulunmuştur. Elde edilen sonuçlara göre dört boyutlu YYKÖ’nün geçerli ve güvenilir
bir ölçme aracı olduğu söylenebilir. 

Anahtar Kelimeler

Yükseköğretim, yaşam kalitesi, geçerlik, güvenirlik

Kaynakça

• Andrews, F. M., & Withey, S. B. (2012). Social indicators of well-being: Americans' perceptions of life quality. Springer Science & Business Media. Argon, T. ve Kösterelioğlu, M. A. (2009). Üniversite öğrencilerinin üniversite yaşam kalitesi ve fakülte kültürune ilişkin algıları. Electronic Journal of Social Sciences, 8(30). Başbay, A. ve Kağnıcı, D. Y. (2011). Çok kültürlü yeterlik algıları ölçeği: Bir ölçek geliştirme çalışması. Eğitim ve Bilim, 36(161). Bauer, R. A. (1966). Social indicators. Cambridge, MA, MIT Press. Burt, R. S., Wiley, J. A., Minor, M. J. ve Murray, J. R. (1978). Structure of well-being form, content, and stability over time. Sociological Methods & Research, 6(3), 365-407. Büyüköztürk, Ş. (2004). Veri analizi el kitabı (4. Baskı). Ankara: Pagem A Yayıncılık. Campbell, A., Converse, P. E. ve Rodgers, W. L. (1976). The quality of American life: Perceptions, evaluations, and satisfactions. Russell Sage Foundation. Cılga, İ. (1994). Gençlik ve yaşam niteliği. Ankara: Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğü Yayınları. Clifton, R. A., Mandzuk, D. ve Roberts, L. W. (1994). The alienation of undergraduate education students: A case study of a Canadian university. Journal of Education for Teaching, 20(2), 179-192. Çokluk, Ö, Şekercioğlu, G. ve Büyüköztürk, Ş. (2010). Sosyal bilimler için çok değişkenli istatistik SPSS ve LISREL uygulamaları. Ankara: Pegem Akademi. Doğanay, A. ve Sari, M. (2006). Öğrencilerin üniversitedeki yasam kalitesine iliskin algılarının demokratik yasam kültürü cercevesinde degerlendirilmesi (Cukurova Universitesi ornegi). Journal of Turkish Education Sciences, 4(16), 107-128. Eminoğlu, E. ve Nartgün, Z. (2009). Üniversite öğrencilerinin akademik sahtekârlık eğilimlerinin ölçülmesine yönelik bir ölçek geliştirme çalışması. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 6(1), 215-240. Eriş, H.M. ve Anıl, D. (2013). Üniversite yaşam kalitesi ölçeğini geliştirilmesi. V. Uluslararası Eğitim Araştırmaları Kongresi, Çanakkale. Erkuş, A. (2012). Psikolojide ölçme ve ölçek geliştirme. Ankara: Pegem Akademi Yayınları. Farquhar, M. (1995). Definitions of quality of life: A taxonomy. Journal of Advanced Nursing, 22(3), 502-508. Fraser, B. J. (1998). Classroom environment instruments: development, validity and applications. Learning Environments Research, 1(1), 7-34. Gander, M. J. ve Gardiner, H. W. (2007). Child and adolescent development. Child and adolescent development (Ed: Onur .B). Ankara: Imge Bookstore. Hooper, J. M. ve Veneziano, L. (1994). A university employee physical activity incentive program: Initial participation results. Wellness Perspectives, 10(3), 45-53. Hu, L. T. ve Bentler, P. M. (1999). Cutoff criteria for fit indexes in covariance structural analysis: Conventional criteria versus new alternatives. Structural Equation Modeling, 6, 1-55. Kangal, A. (2009). Üniversite Yaşam Kalitesi Ölçeğinin Psikometrik Özelliklerinin Incelenmesi ve Türk Üniversite Öğrencilerine Uyarlanması (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Akdeniz Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Antalya. Kim, H. R., Oh, K., Oh, K. O., Lee, S. O., Lee, S. J., Kim, J. A., ... ve Kang, J. H. (2008). Quality of life in low income Korean aged. Journal of Korean Academy of Nursing, 38(5), 694-703. Larson, J. S. (1993). The measurement of social well-being. Social Indicators Research, 28(3), 285-296. Lehman, A. F. (1983). The well-being of chronic mental patients: Assessing their quality of life. Archives of General Psychiatry, 40(4), 369-373. Marks, G. (1998). Attitudes to school life: Their influences and their effects on achievement and leaving school. LSAY Research Reports, 62. Michalos, A. C. (2003). Job satisfaction, marital satisfaction and the quality of life: A review and a preview. In essays on the quality of life (pp. 123-144). Netherlands: Springer. Michalos, A. ve Orlando, J. (2006). A note on student quality of life. Social Indicators Research, 79(1), 51-59. Mo Ching Mok, M. (2002). Determinants of students' quality of school life: A path model. Learning Environments Research, 5(3), 275-300. Palys, T. S. ve Little, B. R. (1980). Social indicators and the quality of life. Canadian Psychology, 21(2), 67. Schermelleh-Engel, K., Moosbrugger, H. ve Müller, H. (2003). Evaluating the fit of structural equation models: tests of significance and descriptive goodness-of-fit measures. Methods of Psychological Research Online, 8, 23-74. Schuessler, K. F. ve Fisher, G. A. (1985). Quality of life research and sociology. Annual Review of Sociology, 11(1), 129-149. Sirgy, M. J., Grzeskowiak, S. ve Rahtz, D. (2007). Quality of college life (QCL) of students: Developing and validating a measure of well-being. Social Indicators Research, 80(2), 343-360. Tabachnick, B. G. ve Fidell, L. S. (1996). Using multivariate statistics. New York: Harper Collins College Publishers. Tabachnick, B. G., Fidell, L. S. ve Osterlind, S. J. (2001). Using multivariate statistics. New York: Pearson. Tekkanat, Ç. (2008). Öğretmenlik bölümünde okuyan öğrencilerde yaşam kalitesi ve fiziksel aktivite düzeyleri (Unpublished Doctoral Dissertation), Pamukkale Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Denizli. Tezbaşaran, A. (1997). Likert tipi ölçek geliştirme kılavuzu. Ankara: Türk Psikologlar Derneği Yayınları. Yılmaz, K. (2007). İlköğretim okulu 6., 7. ve 8. sınıf öğrencilerinin okul yaşamının niteliğine ilişkin görüşleri. Kastamonu Eğitim Dergisi, 15(2), 485-490. Yiyit, F. (2001). Okul psikolojik danışmanlarının yetkinlik beklentilerini ölçmeye yönelik bir ölçek geliştirme çalışması (Unpublished Master’s Thesis). Çukurova University, Turkey. Yu, G. ve Lee, D. (2008). A model of quality of college life (QCL) of students in Korea. Social Indicators Research, 87(2), 269-285.