ALAN DEĞİŞTİREN SINIF ÖĞRETMENLERİNİN ÖZ YETERLİK İNANÇLARININ İNCELENMESİ

Yıl 2015, Cilt: 3 Sayı: 2, 0 - 0, 30.12.2015

Ali Sıcak , Ali Arslan , Elif Burunsuz

Öz

Öğretmen öz yeterliği, öğretmenin öğrencilerin öğrenmesini sağlayabilme konusunda kendine ilişkin algısı olarak tanımlanmaktadır. Öğretmen, eğitim sürecinin önemli öğesi durumunda olduğundan, sahip olunan öz yeterlilik algısı bütün öğrenme sürecine yansımaktadır. Öğretmenin öz yeterlik inancı, öğrencilerin bilişsel yeterliklerinin geliştirilebilmesi için gerekli olan öğrenme ortamlarının oluşturulmasında önemli bir yere sahiptir. Bu araştırma öğretmenlik eğitimi sürecinde yan alan eğitimi alarak alan değiştiren sınıf öğretmenlerinin görev yaptıkları alanlarda kendilerini ne kadar yeterli hissetmekte olduğunu belirlemek amacıyla gerçekleştirilmiştir. Böylelikle mevcut durum hakkında farkındalık meydana getirilerek gerekli değişiklik ve düzenlemelerin yapılması adına yol gösterici olması beklenmektedir. Yapılan bu araştırma daha sonraki çalışmalara ışık tutması yönünden önemlidir. Bu araştırmanın amacı, alan değişikliğinde bulunan sınıf öğretmenlerinin öz yeterlik algı düzeylerinin cinsiyete, hizmet yılına, yaşlarına ve alanlarına göre değişip değişmediğini ortaya koymaktır. Bu araştırmada tarama modellerinden nedensel karşılaştırma modeli kullanılmıştır. Araştırmada çalışma grubunun belirlenmesinde uygun örnekleme yöntemi kullanılmıştır. Çalışma grubunu 2014-2015 öğretim yılında Zonguldak ilinde görev yapan ve yan alan uygulamasına göre alan değiştiren 71 sınıf öğretmeni oluşturmaktadır. Alan değişikliğinde bulunan sınıf öğretmenlerin öz yeterlik düzeylerini belirlemek amacıyla Tschannen-Moran ve Woolfolk Hoy tarafından geliştirilen ve Türkçeye uyarlaması Çapa, Çakıroğlu ve Sarıkaya tarafından yapılan “Öğretmen öz yeterlik ölçeği” kullanılmıştır. Bu çalışmanın bulguları incelendiğinde öğretmenlerin öğretmenlik öz yeterlik inancı ölçeğinin tüm alt boyutlarında oldukça yüksek bir öz yeterlik inancına sahip olduğu görülmüştür. Öğretmenler en çok sınıf yönetimi sağlayabilme konusunda kendini yeterli görmekte, daha sonra sırasıyla öğretim stratejilerin kullanabilme ve öğrenci katılımını sağlayabilme konusunda da kendini oldukça yeterli görmektedir. Kıdem yılının öğrencilerin katılımları üzerinde etkili olduğu bulunurken; diğer alt boyutlarda kıdem yılı yüksek olan öğretmenlerin algıları daha yüksek olmasına rağmen bunun anlamlı bir etkiye sahip olmadıkları görülmüştür. Çalışmanın sonunda öğretmenlerinin yeni alanlarına ilişkin öz yeterlik inançlarının yaşlarına göre değişiklik gösterdiği sonucuna ulaşılmıştır. Alan değiştiren sınıf öğretmenlerinin öz yeterlilik düzeyleri ile cinsiyet arasında anlamlı ilişki bulunmamıştır. Öğretmenlerin öz yeterlilik düzeylerinin geçiş yaptıkları alanlara göre değişmediği bulunmuştur.

 

Anahtar Kelimeler: Öz yeterlilik, sınıf öğretmeni, alan değişikliği, yan alan

Kaynakça

• Bandura, A. (1977). Self-efficacy: toward a unifying theory of behavioral change. Psychological review, 84(2), 191.
• Bandura, A. (1997). Self-efficacy: The exercise of control. Macmillan.
• Baykara Pehlivan, K. (2008). Sınıf öğretmeni adaylarının sosyo-kültürel özellikleri ve öğretmenlik mesleğine yönelik tutumları üzerine bir çalışma. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 4(2), 151-168.
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün E, Ö., Karadeniz, Ş. ve Demirel, F. (2014). Bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: PegemA.
• Çapa, Y., Çakıroğlu, J. ve Sarıkaya., H. (2005). The Development and validation of a turkish version of teachers' sense of efficacy scale, Eğitim ve Bilim, 30(137), 74-81.
• Çeliker, G. (2015). Eğitim bilimleri ve öğretmen yetiştirme alan uzmanlarının eğitimde program değerlendirme öz- yeterlik düzeylerinin incelenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Osmangazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eğitim Programları ve Öğretim Bilim Dalı. Eskişehir.
• Çelikten, M., Şanal, M. ve Yeni., Y. (2005). Öğretmenlik mesleği ve özellikleri. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 19(2) 207-237.
• Demirdag, S. (2015). Assessing teacher self-efficacy and job satisfaction: Middle school teachers. Journal of Educational and Instructional Studies in the World (WJEIS), 5(3), 35-43.
• Duncan, D. W. ve Ricketts, J. C. (2008). Total program efficacy: A comparison of traditionally and alternatively certified agriculture teachers. Journal of Agricultural Education, 49(4), 38-46.
• Eker, C. (2014). Sınıf öğretmenlerinin öz-yeterlilik inanç düzeyleri üzerine bir araştırma. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 7(1), 162-178.
• Ekici, G. (2008). Sınıf yönetimi dersinin öğretmen adaylarının öğretmen öz- yeterlik algı düzeyine etkisi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 35, 98-110.
• Erden, M. (1998). Öğretmenlik mesleğine giriş. İstanbul: Alkım.
• Ersözlü, N, Z., Maviş, Ö, F., Özel, Ö. ve Kürşadoğlu, E, A. (2014). Alan değişikliği yapan sınıf öğretmenlerinin geçtikleri alanla ilgili uyum sorunları ve çözüm önerileri. Eğitimde Politika Analizi Dergisi, 3(1), 8-23.
• Flores, B. B., Desjean-Perrotta, B. ve Steinmetz, L. E. (2004). Teacher efficacy: A comparative study of university certified and alternatively certified teachers. Action in Teacher Education, 26(2), 37-46.
• Fox, A. G. ve Peters, M. L. (2013). First year teachers: Certification program and assigned subject on their self-efficacy. Current Issues in Education, 16(1), 1-16.
• Gökyer, N. (2014). 2012 yılında alan değişikliği yapan öğretmenlerin yeni alanlarına ve uygulamaya ilişkin görüşleri. Kastamonu Eğitim Dergisi. 22 (3), 1187-1208.
• Karasar, N. (2014). Bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Nobel.
• Kaya, S., Şahin, H., Fırat, A., Maden, Ö., Eruçar, O, İ. ve Ceren A. (2013). 2012- 2013 eğitim-öğretim yılında alan değiştiren öğretmenlerin yeni alanlarına yönelik memnuniyet durumlarının çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 2(2), 302-335.
• Korkmaz, İ. ve Serin, M.K.(2014). Branş değiştiren sınıf öğretmenlerinin yeni durumlarına ilişkin görüşleri. Kastamonu Eğitim Dergisi, 22(2), 497-514.
• Kurbanoğlu, S. (2004). Öz-yeterlik inancı ve bilgi profesyonelleri için önemi. Bilgi Dünyası, 5(2): 137-152.
• Kurt, T. (2012). Öğretmenlerin öz yeterlik ve kolektif yeterlik algıları. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 10(2), 195-227.
• Milli Eğitim Bakanlığı (2012). İl İçi Alan Değişikliği Kılavuzu [Online: http://ikgm.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2012_09/20090523_2012_ilici_alan_degisikligi_kilavuzu.pdf] 20.05.2015 tarihinde erişildi.
• Milli Eğitim Temel Kanunu, (1973). (1739 S.K.), md. 43.
• Özer, B. (2004). Ortaöğretim Öğretmenlerinin Mesleki Gelişime İlgisi. Ortaöğretimi Yeniden Yapılandırma Sempozyumu’nda Sunulan Bildiri. Yayımlanmamış Araştırma Raporu. Ankara.
• Özer, B., Tüysüz, C., Bozkurt, N. ve Özdemir, S. (2013). Branş değişikliğiyle yan alanlarına geçen sınıf öğretmenlerinin yaşadıkları bu değişime ilişkin görüşleri: Hatay ili örneği. Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 6(15), 265-290.
• Özerkan, E. (2007). Öğretmenlerin Öz Yeterlik Algıları İle Sosyal Bilgiler Benlik Kavramları Arasındaki İlişki. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Trakya Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Eğitim Programları ve Öğretim Bilim Dalı. Edirne.
• Potur, E., Demir B, S. (2015). 4+4+4 yeni eğitim sistemi ile birlikte sınıf öğretmenliğinden sosyal bilgiler branşına geçiş yapan öğretmenlerin yeterlikleri. The Journal of Academic Social Science Studies. 34, 345-356.
• Roberts, T.G. ve Dyer, J.E. (2004) Inservice needs of traditionally and alternatively certified agriculture teachers. Journal of Agricultural Education, 45,; 57-70
• Rocca, S. J. ve Washburn, S. G. (2006). Comparison of teacher efficacy among traditionally and alternatively certified agriculture teachers. Journal of Agricultural Education, 47(3), 58.
• Schunk, D. H. (2000). Learning theories. New Jersey: Printice Hall Inc.,
• Sindelar, P. T., Daunic, A. ve Rennells, M. S. (2004). Comparisons of traditionally and alternatively trained teachers. Exceptionality, 12(4), 209-223.
• Steadman, S. ve Simmons, J. (2007). The cost of mentoring non-university certified teachers: Who pays the price? Phi Delta Kappan, 88(5), 364- 367.
• Thompson, T. M. (2003). Candidates'perception Of Training And Self-Efficacy In Traditional And Alternative Teacher Preparation Programs (Doctoral dissertation, University of North Texas).
• Tschannen-Moran, M. ve Hoy, A. W. (2001). Teacher efficacy: Capturing an elusive construct. Teaching and Teacher Education, 17 (7), 783-805.
• Turell, A.D. (1999). Concerns of traditionally and alternatively certified marketing education teachers. Delta pi Epsilon Journal, 4(2), 89-104.
• Unruh, L., ve Holt, J. (2010). First-year teaching experiences: Are they different for traditionally versus alternatively certified teachers?. Action in teacher education, 32(3), 3-14.
• Woolfolk Hoy, A. (2000) Changes in teacher efficacy during the early years of teaching. Paper presented at the Annual Meeting of the American Educational Research Association, New Orleans.
• Yıldırım, İ. ve Vural, F, Ö. (2014). Türkiye’de öğretmen yetiştirme ve pedagojik formasyon sorunu. Journal of Teacher Education and Educators. 3 (1),73-90
• Yılmaz, M., Köseoğlu, P. Gerçek, C. ve Soran, H. (2004). Öğretmen öz yeterlik inancı. Bilim ve Aklın Aydınlığında Eğitim Dergisi, 58, 5.
• Zayimoğlu Öztürk, F. (2011). Sosyal bilgiler öğretmenlerinin ve öğretmen adaylarının ilköğretim sosyal bilgiler dersi öğretim programında yer alan öğrenme alanlarına ilişkin öz-yeterlik düzeylerinin incelenmesi. Yayınlanmamış Doktora Tezi. Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Sosyal Bilgiler Öğretmenliği Bilim Dalı. Ankara.