Aceleci Hadis Yorumu ve Bunun Doğurduğu Sakıncalar

Yıl 2019, Cilt: 2 Sayı: 1, 1 - 15, 30.06.2019

Veysel Özdemir

Öz

Hadislerin anlaşılması ve yorumlanması İslam tarihi boyunca daima
gündemde olmuş bir konudur. Bu konuda İslam âlimleri usûl ve esas sayılabilecek
birçok ilke geliştirmişlerdir. Öyle ki bunun üzerine metodolojiler
oluşturulmuş, eserler telif edilmiştir. Hadis ilimlerinin iki önemli ana
başlığından (Rivâyetü’l-Hadîs, Dirâyetü’l-Hadîs) biri bu alanı teşkil
etmektedir. Hadis şerh geleneği işte tam da hadislerin dirâyeti/anlaşılması
çabaları ile ilgilidir ve yaklaşık hicri dördüncü yüzyıldan beri kesintisiz bir
şekilde hadislerin anlaşılmasına hizmet etmektedir.

Hadislerin anlaşılması ve yorumlanması metin üzerinde
gerçekleştirilen bir dizi işleme dayanır. Bu işlemler yapılmadan varılacak her
türlü aceleci yorum kusurlu olacak ve yanlış hükümler doğuracaktır. Dolayısıyla
ilk bakışta aklımıza, dünya görüşümüze, içinde yaşadığımız kültür, toplum ve
coğrafyaya, alışkanlıklarımıza vs. uymayan bir hadisle karşılaştığımızda
aceleci ve hızlı bir şekilde yorumlarda bulunmamamız gerekmektedir. Bu
çalışmada hadislerin aceleyle değerlendirilmemesi, sistematik bir şekilde hadis
anlama kurallarına uyarak hareket edilmesi örneklerle anlatılmaya
çalışılacaktır.

Anahtar Kelimeler

İslam, Sünnet, Hadis, Yorum, Anlam

Hasty Hadith Interpretation and The Drawbacks of This

Öz

The understanding and interpretation of
hadiths has always been on the agenda throughout history of Islam. In this
regard, the Islamic scholars have developed many principles that can be
considered procedural. Regarding to these principles, methodologies were
formed and the works were written One of the two main headlines of the hadith
sciences (Rivayatu’l-Hadith, Dirayatu’l-Hadith) constitutes this area. The
tradition of interpretation of the hadith is precisely about the efforts to
understand the hadiths and this tradition has been contribute to understand the
hadiths uninterruptedly since the (hijri) fourth century.

Interpretation and understanding of the
hadith is based on a series of processes performed on the text. Any impatient
interpretation of these actions will be defective and will lead to
misjudgments. So at first glance when we encounter a hadith, we should not make
hasty and impatiently comments because of our minds, our worldview, culture,
society and geography we live in, or our habits, etc. In this article, it is
tried to be explained with the examples that the hadiths are not evaluated in a
hasty, and the systematic way of acting according to the rules of hadith. In
this article it is tried to be explained the examples that the hadiths are not
evaluated in a hasty, and the systematic way of acting according to the rules
of hadith.

Anahtar Kelimeler

Islam, Sunnah, Hadith, Interpretation, Meaning

Kaynakça

• Açık, A. (2002). Buhârî’nin Hadisleri Değerlendirme Metodu Açısından Uraniler Hadisi (Yüksek Lisans Tezi). Marmara Üniversitesi.
• Ahmed b. Hanbel. (2001). Müsned. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle.
• Ahmed Naim. (1980). Sahih-i Buhari Muhtasarı Tecrîd-i Sarîh Tercemesi ve Şerhi. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları.
• Akyüz, H. (2013). Kertenkelenin Öldürülmesi İle İlgili Hadislerin Tahlil ve Tenkidi. Dinbilimleri Akademik Araştırma Dergisi, 13(3), 173-214.
• Aşkar, M. S. (2003). Ef’âlu’r-Resûl ve delâletuha ale’l-ahkâmi’ş-şer’iyye. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle.
• Bayraktutar, M. (2006). İmâm Şâfiî’de lafza bağlı hadis/sünnet yorumu (Doktora). Ankara Üniversitesi.
• Bodur, O. (2016). Müteşabih Hadislerin Yorumu. İstanbul: Rağbet Yayınları.
• Buhârî, M. b. İ. (2015). Sahîh. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle Nâşirûn.
• Demirci, K. (2005). Zeydiyye’nin hadis anlayışı (Doktora Tezi). Ankara Üniversitesi.
• Demîrî, E.-B. K. M. b. M. (1424). Hayâtü’l-hayevâni’l-kübrâ. Beyrut: Dârü’l-Kutubi’l-İlmiyye.
• Dinçoğlu, M. (2016). Ehl-i hadis ve Hanefi usulcülere göre hadislerin kabul ve reddi (1. Baskı). Ankara: İlâhiyât.
• Doğanay, S. (2009). Hadis Rivayetinde Râvi Tasarrufları ve Doğurduğu Problemler. İstanbul: İSAM Yayınları.
• Ebu Dâvud, S. b. el-Eş‘as. (2015). Sünen. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle Nâşirûn.
• Gazâlî, E. H. M. (1993). Kânûnu’t-te’vîl.
• Görmez, M. (1995). Fıkhü’l-hadîs. Içinde Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi (C. 12, ss. 547-549). İstanbul: TDV Yayınları.
• Görmez, M. (2000). Sünnet ve Hadisin Anlaşılması ve Yorumlanmasında Metodoloji Sorunu. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
• Görmez, M. (2014). Gazâlî’de Sünnet, Hadis ve Yorum. Ankara: Otto Yayınları.
• Gül, M. (2014). Hanefî Usûlünde Hadis Tenkidi (Doktora Tezi). Uludağ Üniversitesi.
• Hansu, H. (2002). Mu’tezile’nin hadis anlayışı (Doktora Tezi). Ankara Üniversitesi.
• Hatamleh, T., & Özdemir, V. (2018). Uygulamalı Hadis Usûlü. İstanbul: Hikmetevi.
• İbn Fûrek, M. b. el-Hasen. (1985). Müşkilu’l-hadîs ve beyânuh. Beyrut: Âlemu’l-Kutub.
• İbn Kayyım el-Cevziyye, M. b. E. B. Ş. (1970). el-Menâru’I-munîf fi’s-Sahîhi ve’d-Daîf. Haleb: Mektebetü’l-Matbû’ati’l-İslâmiyye.
• İbn Kuteybe. (1989). Te’vîlu muhtelifi’l-hadîs (Hadis Müdâfaası) (2. Baskı; M. H. Kırbaşoğlu, Çev.). İstanbul: Kayıhan Yayınları.
• İbn Mâce, M. b. Y. (2010). Sünen. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle Nâşirûn.
• İbn Manzûr, C. M. (1414). Lisânü’l-ʿArab (3. Baskı, C. 1–15). Beyrut: Dâru Sâdır.
• Itr, N. (1997). Menhecü’n-nakd fî ulumi’l-hadis. Dımaşk: Dârü’l-Fikr.
• Karadâvî, Y. (2009). Sünneti Anlamada Yöntem (B. Erul, Çev.). İstanbul: Nida Yayıncılık.
• Köktaş, Y. (2015). Günümüz Hadis Tartışmaları. İstanbul: M.Ü. İlahiyat Fakültesi Vakfı Yayınları.
• Lloyd, J., & Mitchinson, J. (2009). Cahillikler Kitabı Hayvanlar Âlemi (E. Dinçer & N. Taşçı, Çev.). İstanbul: NTV Yayınları.
• Müslim, b. el-Haccâc. (2016). Sahîh. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle Nâşirûn.
• Nesâî, A. b. Ş. (2010). Sünen. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle Nâşirûn.
• Özpınar, Ö. (1996). Fıkhu’l-Hadîs İlmi (Hadislerin Anlaşılmasında Takip Edilecek Usûl) (Yüksek Lisans Tezi). Seçuk Üniversitesi.
• Sakallı, T. (1995). Sünnet’in Bağlayıcılık Açısından Taksimi. Süleyman Demirel Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, (2), 39-102.
• Sakallı, T. (2013). Aynî ve Hadis Yorum/Şerh Yöntemi (1. Baskı). Ankara.
• Tirmizî, M. b. ‘İsâ. (2015). Sünen. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle Nâşirûn.
• Türcan, Z. (2011). Hadis Şerh Geleneği Doğuşu Gelişimi ve Dönüşümü (1. Baskı). Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
• Ünal, İ. H. (1993). Hadisleri Değerlendirmede Akılcı Yaklaşım. Hadisin Dünü- Bugünü ve Geleceği Sempozyumu.
• Ünal, İ. H. (1994). İmam Ebu Hanife’nin hadis anlayışı ve Hanefi mezhebinin hadis metodu. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları.
• Yiğit, M. (2009). İlk dönem Hanefi kaynaklarına göre Ebu Hanife’nin usul anlayışında sünnet. İstanbul: İz Yayıncılık.
• Yücel, A. (2013). Temel Hadis Kaynakları Üzerine Yapılan Çalışmalar. Içinde Hadis Tarihi ve Usulü (3. Baskı). Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Açık Öğretim Fakültesi Yayını.