Cuma Namazının Sıhhati İçin Öngörülen Cemaât Sayısı Üzerine Bir İnceleme

Yıl 2019, Cilt: 2 Sayı: 2, 121 - 140, 31.12.2019

Abdurrahman Caner

https://doi.org/10.5281/zenodo.3596366

Öz

Tevhid dini olan İslâm,
hak ve adaletin hâkim olması için Müslümanların bir araya gelip aynı amaç ve
hedefe yönelmelerini sağlamak üzere birlikte hareket etmelerini istemiş,
uygulamaya dönük bazı taleplerde bulunmuştur. Bu yönüyle ibadetleri önemsemiş,
ibadetler içerisinde özellikle namaza ve onun cemaatle kılınmasına ehemmiyet
vermiştir. Bilhassa Cuma namazına ayrı bir değer vermiş, onun sahih olabilmesi
için diğer ibadetlerde olmayan bazı şartları öne sürmüştür.

İslam âlimleri, cuma
namazının cemaatle kılınması gerektiği konusunda fikir birliğine varmış, fakat
onun kaç kişiyle kılınması gerektiği hususunda ihtilaf etmişlerdir. Dini
vecibeleri doğru anlamak ve onları hayata tatbik etmek için bu ihtilaf
noktalarının bilinmesinde yarar vardır. Araştırmamız, eskiden beri süregelen ve
uygulamada birbirinden farklılık gösteren bu ihtilafların dayandığı delilleri
mezhepler bazında ortaya koyup yanlış algı ve uygulamaların giderilmesine bir
katkı sunmayı amaçlamaktadır.

Bu araştırmamızda
kaynak olarak başta usûl-i fıkıh ve fıkıh olmak üzere tefsir ve hadisle ilgili
temel kaynaklar ile sonraki dönemlerde konu hakkında yapılmış çalışmalar esas
alınmıştır.

Anahtar Kelimeler

Fıkıh, Mezhep, İhtilaf, Cuma, Cemaât

A Study on the Number of the Foreseen Congregation for Friday Pray’s Exanctness

Öz

Islam, as a oneness
religion wanted Muslims to get action to lean to the same purpose and target by
getting together for dominating right and justice and demanded some requests as
applicable. In this respect, the Islam religion gave importance to the beliefs,
and especially, it underlined to pray in the congregation. Especially it gave a
distinct significance to Friday pray and to make it precise, and it put forward
some conditions that do not exist in the other worships. Islamic scholars
reached a consensus about praying Friday pray all together, but they conflicted
about the number of people praying. It is beneficial to know these conflicting
points to understand the religious duties correctly and carry out them. Our
research has two purposes. First, this study aims to uncover evidence of these
ongoing conflicts, which differ in practice, based on sects. Second, this
article aims to contribute to the elimination of misperceptions and practices.
In our study, it based on the primary sources about hadith and interpretation,
notably usûl-i fiqh (the principles of fiqh) and fiqh (Islamic jurisprudence)
as a source and studies which done in the modern era about this topic.

Anahtar Kelimeler

Fiqh (Islamic jurisprudence), Congregation, Sect, Cuma (Friday), Conflict

Kaynakça

• Abdurrezzâk, E. b. H. b. N el-Humeyrî (1403). el-Musannef. Beyrut: el-Mektebetü’l-İslâmî.
• Ali el-Kârî, N A. b. S. (1997). Fethu bâbi’l-inâye bi şerhi’n-Nukâye. Beyrut: Şirketu dâri’l-Erkâm İbn Ebi’l-Erkâm.
• Baktır, M. (1998). Hutbe (C. 18, ss. 425-428). İstanbul: TDV Yayınları.
• Bedruddîn Aynî, M. b. A. b. M. (2000). el-Binâye şerhu’l-Hidâye, Beyrut: Dâru’l-kutubi’l-ilmiyye.
• Bedruddîn Aynî, M. b. A. b. M. (ts). ‘Umdetü’l-Kârî şerhu Sahihi’l-Buhârî. Beyrut: Dâru’l-İhyâ.
• Beyhakî, A b. H. b. A. (1991). Ma‘rifetü sünen ve’l-Âsâr. Beyrut: Dâru Kuteybe.
• Beyhakî, A b. H. b. A. (2003). es-Sünenü’l-kübrâ. Beyrut: Dâru’l-kutubi’l-ilmiyye.
• Buhârî, M. b. İ. (ts). Sahihu’l-Buhârî. by: Dâru Tavkin necât.
• Dârekutnî, A. b. Ö. b. A. (2004). Sünenü’d-Derekutnî. Beyrut: Müsessetü’r-risâle.
• Döndüren, H. (1987). Cuma Namazı ve Kılınma Şartları (C. 2, sayı.2, yıl 2). Bursa: Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi.
• Ebû Dâvud, S. b. E. (ts). Sünen. Beyrut: Mektebetü’l- ‘asriyye.
• Ebu Yusuf, Y. b. İ. ( ts), el-Âsâr. Beyrut: Dâru’l-kutubi’l-ilmiyye.
• Ferâhidî, H. b. A. (2003). Kitâbu’l-‘ayn. Beyrut: Dâru’l-kutubi’l-ilmiyye.
• Hâkim, M. b. A. b. M. (1990). Müstedrek. Beyrut: Dâru’l-kutubi’l-ilmiyye.
• Hattabî, E. S. (1932). Me‘alimu’s-sünen. Haleb: el-Matbaatu’l-ilmiyye.
• Heysemi, N. A. b. E. (2001). Mecmeu’z-zevâid ve men‘u’l-fevâid. Beyrut: Dâru’l-kutubi’l-ilmiyye.
• İbn Âbidîn, M. E. (2003). Reddü’l-muhtâr. Riyâd: Dâru âlemi’l-kutub.
• İbn Ebî Şeybe, A. b. M. b. İ. (1409). el-Müsennef fi’l-ehâdis ve’l-âsâr, Riyâd: Mektebetü’r-Rüşd.
• İbn Hacer, A. b. A. el-Askalânî. (2005). Fethu’l-bârî bi şerhi Sahihi’l-Buhârî. Riyâd: Dâru Tayyibe.
• İbn Hazm, A. b. A. b. S. ( 2003). el-Muhalla bi’l-âsâr. Beyrut: Dâru’l-kutubi’l-ilmiyye.
• İbn Kudâme, M. A. b. A. (1997). el-muğni. Riyâd: Dâru âlemi’l-kutub.
• İbn Mâce, M. b. Z. el-Kazvînî. (ts). Sünen. by: Dâru İhyâi Kutubi’l-Arabiyye.
• İbn Manzûr, (1119). lisânu’l-Arab, Kâhire: Dâru’l-meârif.
• İbn Rüşd, M b. A b. M. (1415). Bidâyetü’l-müctehid ve nihâyetü’l-muktesid. Kâhire: Mektebetü İbn Teymiyye.
• Karaman, H, (1993). Cuma (C. 8, ss. 85-89). İstanbul: TDV Yayınları.
• Mahalli, C. (2012). Kenzu’r-râğibîn Şerhu Minhâci’t-tâlibîn, Beyrut: Dâru İbn Hazm.
• Mâlik B. Enes, Â. el-Esbehî, (2004). el-Muvata‘. Dubâî: Müessestü’z-Ziyâd İbn Sultân.
• Mâverdî, A b. M. b. H. (1994). el-Hâvi’l-kebîr. Beyrut: Dâru’l-fikr.
• Mevsîli, A. b. M. b. M. (2010). Kitâbu’l-İhtiyâr fî ta‘li’l-Muhtâr, Beyrut: Dâru’l-ma‘rife.
• Muhammed A. es-Seyis. ( 2002). Tefsîru’l-âyâti’l-Ahkâm. By: Mektebetü’l-asriyye.
• Müslim, b. H. el-Kuşeyrî, (ts). el-Müsnedü’s-Sahîh. Beyrut: Dâru İhyâ.
• Müzeni, İ b. Y. b. İ. (1998). Muhtasaru’l-Müzeni fî furû‘i’ş-Şâfiiyye, Beyrut: Dâru’l-kutubi’l-ilmiyye.
• Nevevî, M. Y. b. Şeref. (1991). Ravdatu’t-tâlibîn ve umdetu’l-Müftîn. Beyrut: el-Mektebu’l-İslâmî.
• Pala, A. İ .(2006). Cuma namazına Dair, İslam Hukuku Araştırmaları Dergisi, sy: 8.
• Sahnûn, A. b. S b. et-Tenûhî. (1342). el-Müdevvenetü’l-Kübrâ, Memleketü’s-Suudiyyetü’l-Arabiyye: Vizâretü’l-evkâfi’Suudiyye-Matbaatü’s-saade.
• San‘ânî, M b. İ. (ts). Sübülü’s-selâm Şerhu buluği’l-merâm, Beyrut: Şirketu dâru’l-erkam b. Ebi’l-erkam.
• Serâhsî, Ş. (1989). el-Mebsût, Beyrut: Dâru’l-ma‘rife.
• Şâfiî, M b. İ. (1400). Müsned, Beyrut: Dâru’l-kutubi’l-ilmiyye.
• Şâfiî, M b. İ. (ts). el-Ümm, Beyrut: Dâru’l-ma‘rife.
• Şevkânî, M. b. A. (1427). Neylu’l-evtâr min esrâri’l-munteka’l-ahyâr. Riyâd: Dâru İbni’l-Cevzî.
• Şirbinî, Ş. M. b. el-Hatîb.(1997). Muğni’l-Muhtâc ilâ ma‘rifetî meânî elfâzi’l-Minhâc, Beyrut: Dâru’l-ma‘rife.
• Taberâni, S. b. A. b. Eyyüb. (ts). Mu‘cemu’l-evsat, Kâhire: Dâru’l-harameyn.
• Taberâni, S. b. A. b. Eyyüb. (ts). Mu‘cemu’l-kebîr. Kâhire: Mektebetü İbn Teymiyye.
• Tâberî, M b. Cerîr. (1994).Tefsiru’t-Taberi, Beyrut: Müessesetü’r-risâle.
• Tahâvî, A. b. M b. S. (1995). Muhtasaru ihtilâfi’l-ulemâ. Beyrut: Dâru Beşâiri’l-İslâmiyye.
• Tirmizî, M. b. İ. b. (1975). Sünen. Mısır: Mustafa el-Bâbî el-Halebî.
• Zeccâc, İ. b. es-Serî. (1988). Me‘âni’l-Kur’ân ve İ‘râbuhu. Beyrut: Âlemu’l-kutub.