Erken Cumhuriyet Döneminde Kısa Ömürlü Edebiyat Dergileri

Yıl 2019, Cilt: 3 Sayı: 1, 14 - 30, 30.04.2019

Dinçer Apaydın , İbrahim Özakman

https://doi.org/10.34083/akaded.547331

Cited By: 3

Öz

Türkiye Cumhuriyeti Devleti’nin kuruluşunu takip eden
on beş yıllık dönem, Gazi Mustafa Kemal Atatürk’ün önderliğinde siyasetten
sanata, bilimden gündelik hayata kadar pek çok safhada atılımların gözlenebildiği
bir devredir. Erken Cumhuriyet Dönemi olarak adlandırılabilecek olan bu zaman
diliminin içindeki bütün hamlelerde yenilikçiliğin baskın unsur olduğu görülür.
Yenilikçilik fikri etrafında şekillenen bu atılımların Türkiye Cumhuriyeti’nin
kuruluşunda gözetilen temel değerleri yerleştirmek ve yaygınlaştırmak üzere
kurgulandığı da açıktır. Bu temel değerlerin tanıtılması ve yaygınlaştırılmasında
edebiyatın ve edebî metinlerin de önemli bir payı vardır. Doğal olarak kültür
hayatı ve edebiyat alanını da etkisi altına alan Erken Cumhuriyet Döneminin bu özelliği,
süreli yayınlarda ortaya konan metinler üzerinden sistemli bir biçimde takip
edilebilir. Ne var ki Erken Cumhuriyet Döneminin getirdiği verimlilik atmosferi
içinde oluşan hevesle çıkarılan bazı edebiyat dergilerinin devam ettirilemediği
anlaşılmıştır. Kısa süreli bu dergilerin dönemin karakteristik özelliklerini ve
edebiyat anlayışlarını yansıtmada, aktüel olanı anlamada etkili olduğu düşünülmektedir.
Bu çalışmada 1923-1938 yılları arasında yalnızca bir veya en fazla iki sayı yayımlanan
dokuz farklı dergi ele alınmıştır. Bu dergilerin adları: Anavatan Mecmuası
(1922), Çankaya (1928), Gençlik (1928), Kor (1932), Mebâhis (1924), Mehtap
(1928), Nur (1924), Pınar (1925) ve Hızlanış (1935)’tır. Taşıdıkları kültür göstergeleri,
aralarındaki ilişkiler, dönemleriyle olan bağlantıları ve dönemlerinin edebiyat
anlayışlarına olan mesafeleri bakımından incelenen dergilerin önce açıklamalı
fihristleri ve kapak görselleri sunulmuş, daha sonra sözü edilen konular açısından
çözümleme ve çıkarımlara yer verilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Erken Cumhuriyet Dönemi, Edebiyat Dergiciliği, Hıfzı Oğuz Bekata, Orhan Seyfi Orhon

Kaynakça

• [İmzasız], (Nisan 1924), “Arz-ı Maksat”, Nûr, S. 1. , s. 6.
• [İmzasız], (Nisan 1924), “İtizar”, Nûr, S. 1., s. 2.[SAV],
• Nizamettin Ali, (1922), “Türk Felsefesin Doğru”, Anavatan Mecmuası, S.1.
• ÇAĞIN, Sabahattin (Mart, 2016), “1921’de Çıkan İlk Dergâh’a Dair”, Dergâh, S. 313.
• DOĞAN, Mehmet Can (Aralık, 2016), “Gençlerin Tek Sayılık Kor’u”, Türk Dili, (480), s. 42-47.
• Faik Ali, [OZANSOY], (Mayıs, 1924), Her Lafza Bir Terâne veya Bir Figân-ı Aşk, Mebâhis, (1).Hıfzı Oğuz [Bekata], (Nisan 1928),
• Musahabe, Gençlik, S. 1. , s. 1-3.
• İsmail Hakkı [Baltacıoğlu], (1921), “Kerbela’ya Giden Derviş”, Dergâh, S. 1. s.3.
• Kavur, Orhan Şadi, (1935), Soğumayan Demir, Hızlanış, S. 1. , s. 5.
• Kâzım Nâmi [Duru], (1922), “Bizden Evvelkiler”, Anavatan Mecmuası, S.1, s.3.
• Kemalettin Kâmî [Kamu], (1922), Hicret, Anavatan Mecmuası, S.1, s.2.
• Nurettin İbrahim [Konyar], (1928a), “Ankara Âbidelerinden August[us] Mabedi”, Gençlik, S.1.
• Nurettin İbrahim [Konyar], (1928b), “Üç Medeniyetin Mimarisi”, Gençlik, S. 2. , s. 23-25.
• Saadettin Nüzhet [Ergun], (1928a), Divan Edebiyatı, Gençlik, S. 1. , s. 6-9.
• Saadettin Nüzhet [Ergun], (1928b), Bektaşi Edebiyatı, Gençlik, S. 2. , s. 2-6.
• Servet-i Fünûn Uyanış, (28 Nisan 1932), S.1863-178, s.347.
• Süleyman Nazif, (Mayıs, 1924), Malta Geceleri, Mebâhis, (1).