An Investigation of H. Nihal Atsız’s Ruh Adam Novel in The Context of Bergson’s Time-Soul Approach

Yıl 2021, Cilt: 5 Sayı: 1, 40 - 57, 30.04.2021

Nilüfer Aka Erdem

https://doi.org/10.34083/akaded.868257

Öz

Hüseyin Nihal Atsız an author, poet, intellectual and historian who witnessed chaotic environment and different thoughts of intelligentsia to save the current situation during the establishment phase of Turkish Republic, was a leading person in the environment he grew up. In his books, he endeavored to raise national historical awareness to readers by criticizing the imperfect sides of the mentality of that period. This author attracted notice by thesis novels and also by historical novels. The author’s Ruh Adam novel differs from his other novels by its fantastic fiction that is shaped by the Uyghur fairy tale. The fantastic fiction was established at the core of the concepts of soul and time. Some of the arguments that belong to the philosophy of 20th-century philosopher, Henri Bergson who considers psychological moods of the person can explain these attributes that feed the fiction of the novel. Bergson takes a stand against the positivist, materialist and mechanistic mentality of the period. The concept of time of Bergson implies the flow and psychological time of the inner life of the person; this pointing shows that soul of Selim Pusat, who is the main character of Ruh Adam novel goes beyond the time and place. Being made sense of life by Bergson as continuous creating corresponds to the continued existence in the issue of reincarnation that provides the dynamic formation of the novel. Thus, the following issues will be discussed; the psychic reality of Pusat and continuity of memory beyond time and place. Revealing the continuity of national memory in the person of Selim Pusat and the relationship between past and the memory will be scrutinized within the context of carrying the collective soul. Being organized soul and time items in the components of the novel will be analyzed by paying sufficient attention for the intellectual side of Atsız and also by moving the ambivalent situation between own reality of Selim Pusat and external reality to the center.

Anahtar Kelimeler

bergson, soul, time, memory, selim pusat

Bergson’un Ruh-Zaman Anlayışı Bağlamında H. Nihal Atsız’ın Ruh Adam Romanının İncelenmesi

Öz

Türkiye Cumhuriyeti’nin kuruluş aşamasında ülke aydınlarının mevcut durumu kurtarmak niyetiyle yöneldikleri farklı düşüncelere tanıklık eden H. N. Atsız, yazar, şair, fikir adamı ve tarihçi yönü ile yetiştiği ortamda öncü bir şahsiyettir. Eserlerinde dönem zihniyetinin aksak yönlerini eleştirerek tarihi milli bilinci okurlara kazandırmaya çalışmıştır. Tezli ve tarihi romanlarıyla dikkat çeken yazarın Ruh Adam romanı Uygur masalının şekillendirdiği fantastik kurgusuyla diğer romanlarından farklıdır. Fantastik kurgu, ruh ve zaman kavramları merkezinde oluşturulmuştur. Bireyin psikolojik hallerini dikkate alan 20. yüzyıl felsefecilerinden Henri Bergson felsefesinin bazı argümanları romanın kurgusunu besleyen bu nitelikleri açıklayabilmektedir. Dönemin pozitivist, materyalist ve mekanist görüşlerinin karşısında yer alan Bergson’un süre kavramının bireyin içsel yaşamındaki akışa, ruhi zamana işaret etmesi, Ruh Adam romanındaki başkarakter Selim Pusat’ın ruhunun zamandan ve mekândan aşkın oluşuna işaret etmektedir. Bergson’un sürekli yaratma olarak beliren hayatı anlamlandırışı, roman kurgusunun dinamik oluşumunu sağlayan ruh göçü meselesindeki devamlı oluşa karşılık gelmektedir. Böylelikle bu çalışmada Pusat’ın ruhsal gerçekliğiyle kendi içsel zamanı yani süre’yle ilişkili olan belleğin zaman ve mekân üstü devamlılığı konusu tartışmaya açılmıştır. Milli hafızanın devamlılığının Selim Pusat’ın şahsında ortaya konuluşu geçmişin bellekle ilişkisi ve kolektif ruhun taşıyıcılığı bağlamında irdelenmiştir. Selim Pusat’ın ruhunun kendi gerçekliği ve dış gerçeklik arasındaki ikircikli durumu merkeze alınarak Atsız’ın fikri yönü de göz ardı edilmeden ruh ve zaman öğelerinin titizlikle romanın öğelerinde uygun bir şekilde örgütlenmesi analiz edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

bergson, ruh, zaman, bellek, selim pusat

Kaynakça

• Atsız, Hüseyin Nihal (2012). Ruh Adam. İstanbul: Ötüken Yay.
• Bayraktar, Levent (2010). Bergson’ da Ruh-Beden İlişkisi. İstanbul: Dergâh Yay.
• Bergson, Henri (2011). Metafiziğe Giriş. (Çev. Atakan Altınörs). İstanbul: Paradigma Yay.
• Cevizci, Ahmet (2012). Felsefe Tarihi. İstanbul: Say Yay.
• Gündoğan, Ali Osman (2013). Bergson (Fikir Mimarları Dizisi-10). İstanbul: Say Yay.
• Özdemir, Cihan (2007). Atsız Bey- Hüseyin Nihal Atsız’ın Hayatı, Fikirleri ve Romanları Üzerine Bir inceleme. İstanbul: Ötüken.
• Şeriati, Ali (2013). İnsanin Dört Zindanı. (Çev. Hüseyin Hatemî). İstanbul: İşaret Yay.
• Topçu, Nurettin (2006a). Bergson. İstanbul: Dergâh Yay.
• Topçu, Nurettin (2006b). Varoluş Felsefesi/Hareket Felsefesi. İstanbul: Dergâh Yay.
• Topçu, Nurettin (2010). İsyan Ahlakı. İstanbul: Dergâh Yay.
• Bergson, Henri (1947). Bergson-Yaratıcı Tekâmül. (Haz. Mustafa Şekip Tunç). İstanbul: M.E.B. Yay.
• Uçman, Abdullah (2005). Rıza Tevfik ve Henri Bergson Üzerine Birkaç Söz. Rıza Tevfik-Bergson hakkında: Henri Bergson ve Felsefesi. (Haz. Erdoğan Erbay-Ali Utku). Konya: Çizgi Kitabevi. 9-15.
• Uysal, Selçuk (1993). Nihal Atsız’da “Mazi-Hal-İstikbal Münasebeti. Türk Kültürü Araştırmaları Dergisi. Cilt: 31 (S. 358): 89-101.
• Uysal, Alev (2015). Hüseyin Nihal Atsız’ın Romanlarında İzleksel Yapı. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Ardahan: Ardahan Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ardahan.
• Ülken, Hilmi Ziya (2013). Türkiye’de Çağdaş Düşünce Tarihi. İstanbul: Ülken Yay.
• Yeşilyurt, Şamil (2017). Yeniden Doğuş Biçimleri ve Ruh Adam Romanı. Hikmet-Akademik Edebiyat Dergisi-Gelenek ve Postmodernizm Özel Sayısı. Yıl:3 (S.7): 135-147.