Reading Architectural Modernization through Novel Characters: Kiralık Konak by Yakup Kadri Karaosmanoğlu

Yıl 2021, Cilt: 5 Sayı: 2, 1336 - 1349, 30.08.2021

Zeynep Tuna Ultav , Gizem Güler

https://doi.org/10.34083/akaded.937818

Öz

Architecture benefits from different disciplines and the interdisciplinary impact of architecture is a field that gets stronger over time. It intertwines with a wide range of disciplines, such as engineering, sociology, philosophy, and literature, that expand architecture’s own meaning. Language is a resource for disciplines to establish a relationship. Literary texts, which provide information about human-space relations, daily life, social themes, and problems, can be analysed through language to improve the scope and content of architecture. This study reads the constructed literary spaces that reflect social issues and changes through one kind of literary text, the novel, to interpret the changing effects of space with social issues on different characters. Specifically, it considers 19th-century social issues, such as social conflict and alienation due to modernism, on space and characters in Yakup Kadri Karaosmanoğlu’s first novel, Kiralık Konak (Mansion for Rent), 1922. This paper presents the different physical and sensory experiences of the novel’s characters through the concept of space by making an architectural reading of literary text writing. This analysis makes it possible to deduce that architecture and literature inspire and influence each other. In addition, it is possible to discuss constructed literary space from a different perspective through this study, supposing the necessity of benefiting from the literature in architectural research. Thus, the relationship between architecture and literature is examined through the concept of spatiality in the novel to reveal perceptions as well as experiences of different characters.

Anahtar Kelimeler

Yakup Kadri Karaosmanoğlu, Kiralık Konak, interdisciplinarity, architectural modernization, spatiality

Destekleyen Kurum

-

Proje Numarası

-

Teşekkür

-

Roman Karakterleri üzerinden Mimari Modernleşmeyi Okumak: Yakup Kadri Karaosmanoğlu'nun Kiralık Konak'ı

Öz

Mimarlık, farklı disiplinlerden yararlanır ve mimarinin disiplinlerarası etkisi zamanla güçlenmiştir. Mühendislik, sosyoloji, felsefe, edebiyat vb. gibi çok çeşitli disiplinlerle iç içedir ve bu mimarinin kendi anlamını genişletir. Dil, tüm disiplinlerin ilişki kurması için bir kaynaktır. İnsan-mekân ilişkileri, günlük yaşam, sosyal temalar ve problemler hakkında bilgi sahibi olmamızı sağlayan edebi metinler, mimarinin kapsamını ve içeriğini geliştirmek için dil yoluyla analiz edilebilir. Bu çalışma, mekânın toplumsal konulardaki değişen etkilerini farklı karakterler üzerinde yorumlamak için, bir tür edebi metin olan roman aracılığıyla toplumsal meseleleri ve değişiklikleri yansıtan inşa edilmiş yazınsal mekânı okumaktadır. Özellikle, Yakup Kadri Karaosmanoğlu’nun ilk romanı olan Kiralık Konak, 1922 eserinde modernizmin etkisiyle toplumsal çatışma ve yabancılaşma gibi 19. yüzyıl sosyal meselelerini mekân ve karakterler üzerinden ortaya koymaktadır. Bu makale, edebi metin yazımında mimari okumalar yaparak roman karakterlerinin mekân kavramıyla farklı fiziksel ve duyusal deneyimlerini sunmaktadır. Bu analiz, mimarlık ve edebiyat disiplinlerinin birbirine ilham verdiği ve etkilediği sonucuna varmayı mümkün kılar. Ayrıca mimari araştırmalarda edebiyattan yararlanmanın gerekliliğini ele alan bu çalışma ile inşa edilmiş yazınsal mekânı farklı bir perspektiften tartışmak mümkündür. Böylece romanda mimarlık ve edebiyat arasındaki ilişki mekânsallık kavramı üzerinden incelenerek farklı karakterlerin algıları ve deneyimleri ortaya çıkarılmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Yakup Kadri Karaosmanoğlu, Kiralık Konak, disiplinlerarasılık, mimari modernleşme, mekânsallık

Proje Numarası

-

Kaynakça

• Akata, Züleyha Hande (2017). Siyah Hatıralar Denizi’nde mekânın dilbilimsel açıdan incelenmesi [Linguistic investigation of space in Siyah Hatıralar Denizi]. Karadeniz Uluslararası Bilimsel Dergi, (33), 233-249.
• Aksoylu, Sevin (2016). Transformation of the urban patterns of İstanbul under the effects of the modernization during the Ottoman Period. Islamic Heritage Architecture, 159, 19.
• Başeğmez Çetin, Aybige (2018). Yakup Kadri’nin Kiralık Konak romanında “gündelik hayat”ın izleri üzerine bir değerlendirme [An evaluation on the traces of “everyday life” in Yakup Kadri’s Kiralık Konak novel]. Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Türkoloji Dergisi, 22(1), 1-21.
• Berman, Marshall (1983). All that is solid melts into air: the experience of modernity. Verso.
• Bertram, Carel (2008). Imagining the Turkish house: collective visions of home (1st ed.). University of Texas Press.
• Bolak, Beyhan (2000). Constructed space in literature as represented in novels a case study: The black book by Orhan Pamuk (Publication No.93148) [Master’s thesis, The Middle East Technical University]. YÖK Tez Merkezi. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp
• Bolak Hisarlıgil, Beyhan (2011). Narrative Space in “The Black Book” by Orhan Pamuk. Verlag.
• Bolak Hisarlıgil, Beyhan (2003). Deneyimleyen Beden, Kurgulayan Mekân. TOL 3, 68-74.
• Dervişcemaloğlu, Bahar (2015). Kiralık Konak’ta anlatıcı ve karakterleştirme [Narrator and characterization in Kiralık Konak]. Yeni Türk Edebiyatı Dergisi, (11), 55-74.
• Encyclopedia Britannica (n.d.). Retrieved August 6, 2020, from https://www.britannica.com/event/Tanzimat
• Grillner, Katja, and Hughes, Rolf (2006). Room within a view-a conversation on writing and architecture. OASE, 70, 56-69.
• Güngördü, Pınar (2019). Yakup Kadri Karaosmanoğlu’nun ‘Kiralık Konak’ romanının tematik açıdan incelenmesi [A thematical analysis of Kiralık Konak, written by Yakup Kadri Karaosmanoğlu] (Publication No.564630) [Master’s thesis, Beykent University]. YÖK Tez Merkezi. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp
• Havik, Klaske (2006). Geleefde ervaring, gelezen plekken: naar een stedelijk alfabetisme/Lived experience, places read: toward an urban literacy. Oase: journal for architecture, 70.
• Heynen, Hilde (2000). Architecture and modernity: a critique. MIT Press.
• İleri, Selim (1975). Yakup Kadri’de Konak [Kiralık Konak in Yakup Kadri]. Retrieved June 4, 2020, from http://earsiv.sehir.edu.tr:8080/xmlui/handle/11498/18519?locale-attribute=tr
• İnci Elçi, Handan (2003). Roman ve mekân: Türk romanında ev [Novel and space: home in Turkish novel]. Arma Yayınları. Karaosmanoğlu, Yakup Kadri (2010). Kiralık Konak. İletişim Yayınları.
• Kestner, Joseph (1981). Secondary illusion: The novel and the spatial arts. Smitten, J.R. & Daghistany, A. (Eds.) Spatial form in narrative. NCROL Publisher.
• Lefebvre, Henri (1974). The Production of Space. Blackwell Press.
• Moslund, Sten (2010). The presence of place in literature–with a few examples from Virginia Woolf. Aktuel forskning ved ILKM.
• Narlı, Mehmet (2002). Romanda zaman ve mekân kavramı [Concept of time and place in novel]. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 5(7), 91-106.
• Shonfield, Katherine (2000). The use of fiction to interpret architecture and urban space. The Journal of Architecture, 5(4), 369-389.
• Şenel, Ayşe Nur (2010). A reading of the late 19th-century İstanbul public life and space through the Tanzimat Novel (Publication No. 266599) [Master’s thesis, İzmir Institute of Technology]. YÖK Tez Merkezi. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp
• Şengül, Mehmet Bakır (2010). Romanda mekân kavramı [Concept of place in novel]. Journal of International Social Research, 3(11).
• Tally, Robert (2013). Spatiality. Routledge Press.
• Thomson, Sheona (2004). Places within and without: Memory, the literary imagination, and the project in the design studio. Memory and architecture, 317-329.
• Tümer, Gürhan (1981). Mimarlıkta edebiyattan neden ve nasıl yararlanmalı?: Aragon’un “Paris Köylüsü” üzerine bir örnekleme [Why and when to make use of literature in architecture?: An sampling on Aragon’s Paris Peasant] Ege University Faculty of Fine Arts Department of Architecture.
• Tüzel, İbrahim (2007). Kimliklerin çatıştığı mekân: “Kiralık Konak” ve evini/evrenini arayan nesiller [A Spave where identities conflict: “Kiralık Konak” and generations looking for their home/universe]. Türk Dünyası Sosyal Bilimler Dergisi, 41, 225-237.