Harfler Türk edebiyatında biçimi, okunuşu, dizilişi ve görünüşüyle yer almış, bu doğrultuda zaman içinde bazı anlayış ve yaklaşımlar ortaya çıkmıştır. Harflerin Arap alfabesinde taşıdığı özellikleri, İslam kültüründe harfler etrafında oluşan inanışları dikkate alan şairler, harflere dayalı bazı deneysel uygulamalara yer vermişlerdir. Bunlardan birisi de elifnamelerdir. Arap alfabesindeki harflerin elif’ten yâ’ya veya tam tersi şekilde belli sistemler içinde sıralanmasıyla yazılan şiirlere elifname denmiştir. Divanlar ve mecmualara tarandıkça elifnamelerin Türk edebiyatında her dönem ilgi gördüğü ortaya çıkmıştır.
Divan’ında elifnamelere en fazla yer veren şairlerden birisi İsmail Hikmetî’dir. Şiirlerinde çeşitli söz sanatlarına, harflere ve türlere dayalı uygulamalara yer veren Hikmetî, eldeki örneklere bakıldığında klasik Türk edebiyatında en fazla elifname yazan ikinci şairdir. Şairin toplam yedi elifnamesi vardır. Çalışmada önce elifnameler bir şiir geleneği olarak incelenmiş, sonra da Hikmetî’nin harflerle olan münasebeti gösterilerek Divan’ındaki elifnameler üzerinde durulmuştur. Bu elifnameler üzerine yapılan incelemede şairin başlık kullanımı, nazım şekli, birim sayısı, vezin tercihi, konu ve tertip şekli gibi yönlerden elifname geleneğinde özgün ve önemli bir isim olduğu görülmüştür.
Letters have taken place in Turkish literature with their form, pronunciation, string, and appearance, and accordingly, some understandings and approaches have emerged over time. Considering the characteristics of the letters in the Arabic alphabet and the beliefs formed around letters in Islamic culture, the poets carried out some experimental applications based on letters. One of them is elifname. The poems written by ordering the letters in the Arabic alphabet from “elif” to “yâ” or vice versa based on certain systems are called elifname. As divans and journals were analyzed, it was revealed that elifnames have attracted attention in Turkish literature in every period.
One of the poets who gave the most place to elifnames in his divan is İsmail Hikmetî. Including practices based on various rhetoric, letters, and genres in his poems, Hikmetî is the second poet to write the most elifnames in classical Turkish literature among the samples analyzed. The poet has a total of seven elifnames. In the study, firstly, elifnames were examined as a tradition of poetry, and then the relationship of Hikmetî with letters was emphasized, and the elifnames in his Divan were emphasized. In the analysis made on these elifnames, it was seen that the poet is an original and important name in the tradition of elifname in terms of the use of title, verse form, number of units, choice of meter, subject and arrangement.
Birincil Dil | Türkçe |
---|---|
Konular | Edebi Çalışmalar |
Bölüm | Makaleler |
Yazarlar | |
Yayımlanma Tarihi | 30 Ağustos 2022 |
Gönderilme Tarihi | 5 Temmuz 2022 |
Kabul Tarihi | 23 Ağustos 2022 |
Yayımlandığı Sayı | Yıl 2022 Cilt: 6 Sayı: 2 |
This work is licensed under Attribution-NonCommercial 4.0 International