The Semantic World of Nedîm: Literary Genres, Literary Styles, and Narrative Techniques in Nedîm’s Dîvân

Yıl 2022, Cilt: 6 Sayı: 3, 257 - 285, 30.10.2022

Sedat Kardaş

https://doi.org/10.34083/akaded.1151204

Cited By: 1

Öz

As in every work of art, meaning and expression in Divan poetry are among the basic tools that determine the poet's style and artistry. In Divan poetry, which produces products based on tradition, poets shape and express their feelings and thoughts through poetry, while they differ from other poets with their stylistic features. Poets process the common content from different aspects thanks to their expressive ability. In this way, poets with style have always been one step ahead of other poets. One of the poets who has a unique style and is known for this style is Nedîm, one of the leading poets of the 18th century, who is remembered for his time. Poet Nedim has worked by adapting the content and expression features of Classical poetry to his own artistic creation and Nedimâne has become the creator of the style. A better understanding of this style depends on recognizing the content and expressions of Nedim's poems.
Genre, style, and expression techniques, which have an important place in the establishment of literary texts, are the elements that mediate the understanding of the depth of meaning of literary texts and the determination of the stylistic features of poets. From this point of view, in the present study, Nedim’s Divan has been scanned from beginning to end, literary genres, literary styles, and expression techniques used in the work have been determined and the determined elements have been given together with sample texts, and the meaning and imaginary world that shaped Nedim’s style has been tried to be revealed.

Anahtar Kelimeler

Nedim, Semantic World, Literary Genres and Styles, Narrative Techniques.

Nedim’in Anlam Dünyası: Nedîm Dîvânı’nda Edebî Türler, Edebî Tarzlar ve Anlatım Teknikleri

Öz

Her sanat eserinde olduğu gibi, Divan şiirinde de anlam ve ifade, şairin üslubunu ve sanatkârlığını belirleyen temel araçlar arasında yer alır. Geleneğe dayalı ürünler veren Divan şiirinde şairler, duygu ve düşüncelerini şiir yoluyla şekillendirip ifade ederken, üslup özellikleri ile diğer şairlerden ayrılırlar. Şairler, sahip olduğu ifade yeteneği sayesinde ortak olan muhtevayı farklı yönleriyle işler. Bu sayede üslup sahibi şairler, diğer şairlere göre her zaman bir adım önde olmuştur. Kendine has üslubu olan ve bu üslup ile tanınan şairlerden biri de, yaşadığı devirle birlikte anılan 18. yüzyılın önde gelen şairlerinden olan Nedîm’dir. Şair Nedîm, Klasik şiirin içerik ve anlatım özelliklerini kendi sanatkâr yaratılışına uyarlayarak işlemiş ve Nedimâne üslubun yaratıcısı konumuna gelmiştir. Bu üslubun daha iyi anlaşılması, Nedîm’n şiirlerinin muhteva ve ifade biçimlerini tanımaktan geçmektedir.
Edebî metinlerin kurulmasında önemli bir yer tutan tür, tarz ve anlatım teknikleri; edebiyat metinlerinin anlam derinliğinin anlaşılması ve şairlerin üslup özelliklerinin saptanmasına aracılık eden unsurlardır. Bundan hareketle, eldeki çalışmada, Nedîm’in Divan’ı, baştan sona taranarak, eserde kullanılan edebî türler, edebî tarzlar ve anlatım teknikleri tespit edilmiş ve saptanan unsurlar örnek metinleriyle birlikte verilerek, Nedîm’in üslubunu şekillendiren anlam ve hayal dünyası ortaya konmaya çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Nedîm, Anlam Dünyası, Anlatım Teknikleri., Edebî Türler Edebî Tarzlar

Kaynakça

• Aça, M & Gökalp, H. & Kocakaplan, İ. (2011). Başlangıçtan Günümüze Türk Edebiyatında Tür ve Şekil Bilgisi. Kesit Yayınları.
• Akkuş, M. (2008). Klâsik Türk Şiirinin Anlam Dünyası: Edebî Türler ve Tarzlar. Fenomen Yayınları.
• Akkuş, M. (2009). Şeyh Galib’in Anlam Dünyası: Hüsnü Aşk’ta Edebi Türler ve Tarzlar. Turkish Studies, 4/7, 97-112.
• Alıcı, L. (2002). Klasik Türk Edebiyatında Mürâ’aca Şiirler. İlmi Araştırmalar, 14, 1-15.
• Batislam, H. D. (2016). Sünbülzâde Vehbî’nin Koca Ragıp Paşa’ya Yazdığı Iydiye Kaside, Ç.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 25/4, 83-96.
• Batur, H. & Yıldız, E. (2019). Şeyhülislam Muhammed ve Sâmih’in Kudûmiyeleri Üzerine Mukayeseli Bir İnceleme. RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, (14), 259-288.
• Canım, R. (2010). Divan Edebiyatında Türler. Grafiker Yayınları.
• Dilçin, C. (2013). Örneklerle Türk Şiir Bilgisi. Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Erkal, A. (2004). Divan Edebiyatında Temmuziyye ve Mustafa Sâmî’nin Temmuziyyesi. A. Ü. Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, 24, 43-66.
• Gökalp, H. (2006). Divan Şiirinde Sıhhat-nâmeler, Türk Kültürü İncelemeleri Dergisi, 14, 101-30.
• İsen, M. (2006). Türler. Eski Türk Edebiyatı El Kitabı. Grafiker Yayınları.
• İspir, M. (2009). Fehîm-ı Kadîm Divanı’ndaki Temmûziye Üzerine Bir İnceleme. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 2/6, 339-349.
• Kaplan, H. (2020). Bir İstanbul Methiyesi: İzzet’in Bilâdiyesi. Çukurova Üniversitesi Türkoloji Araştırmaları Dergisi, 5 (2), 442-487.
• Kaplan, Y. (2010). Türk Hamam Kültürünün Dian Şiirine Yansımaları. A. Ü. Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, 44, 131-155.
• Karadavut, N. (2022). Nedîm Dîvânı Üzerine Dilbilimsel Bir İnceleme. [Yayımlanmamış doktora tezi]. Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Karaköse, S. (2007). XVII. Yüzyılda Nedimâne Bir Üslup; Mâhir Divanı. Türkiyat Araştırmaları Dergisi, 22, 145-166.
• Kardaş, S. (2013). Cem Sultan’ın Cemşîd ü Hurşîd Mesnevisinin Edebi Tarzlar Açısından Değerlendirmesi. Turkish Studies-International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 8/1, 899-1909.
• Kardaş, S. (2013). Edebî Tür ve Tarz Açısından Tevbe-nâmeler ve Lebîb Divanı’nda Yer Alan Tevbe-nâme Örneği Üzerine Değerlendirmeler. Turkish Studies, 8/13, 1175-1187.
• Kardaş, S. (2018). Ali Nihanî’nin Manzum Hacı Bektaş-ı Veli Velayetnamesi. Grafiker Yayınları.
• Kıyçak, Ö. (2018). Osman-zâde Tâ’ib Ahmed’in Sıhhat-âbâd’ının Tür Bağlamında Çok Boyutluluğu. Hülya Gür ve H. Hüseyin Şahan (ed.), Uluslararası Necatibey Eğitim ve Sosyal Bilimler Araştırmaları Kongresi (s. 369-384).
• Kurnaz, C. (1997). Arayıcızâde Hüseyin Ferdî ve Derviş Ömer Efendi’nin Bilâdiyeleri. Divan Edebiyatı Yazıları (1. Baskı, 230-252). Akçağ Yayınları.
• Macit, M. (2007). Nedîm Hayatı, Eserleri ve Sanatı. Akçağ Yayınları.
• Macit, M. (2017). Nedîm Dîvânı. https://ekitap.ktb.gov.tr/TR-196897/nedim-divani.html
• Mermer, A. & Koç Keskin, N. (2011). Eski Türk Edebiyatı Terimleri Sözlüğü. Akçağ Yayınları.
• Sinan Nizam, B. (2021). Geçmiş Olsun Dileklerini İleten Mensur ve Manzum Metinler: Iyâdetnâme ve Sıhhatnâmeler. Osmanlı Araştırmaları/The Journal of Ottoman Studies, LVII (2021), 245-281.
• Topal, A. (2009). Klâsik Türk Şiirinde Tuğrâ ve Bir Edebî Tür Olarak Tuğrâiyye, Turkısh Studies, 4/2, 976-992.
• Tuğluk, H. İ. (2010). Divan Şiiri’nde Manzum Tebrik-nâmeler. A.Ü. Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, 42, 41-68.
• Tuğluk, İ. H. (2015). Arz-ı İhtirâm: Teşekkür-nâme Klâsik Türk Şiirinde Teşekkür İçerikli Şiirler. Hikmet-Akademik Edebiyat Dergisi, 1/ 2, 88-100.
• Üst, S. (2014). Lugaz ve Nedîm’den Bir Örnek. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 3/1, 210-217.
• Yıldız, E. (2019). Klasik Türk Şiirinde Şikâriyyeler/Saydiyyeler. Türklük Bilimi Araştırmaları, 46, 177-221.
• Yıldız, E. (2020). Sultan III. Mustafa’ya Sunulan Cülûsiyyeleri İçeren Bir Mecmua. Hikmet-Akademik Edebiyat Dergisi, 6/2, 130-153.