A Cretan Poet: Ramiz Celâl and His "Diwan"

Yıl 2023, Cilt: 7 Sayı: 1, 628 - 653, 30.04.2023

Selami Turan , İsmail Ak

https://doi.org/10.34083/akaded.1265951

Öz

Crete is now part of Greece and is the second largest island in the Eastern Mediterranean after Cyprus. The island, which has had a strategic significance throughout history, is located in an significant location that separates the Mediterranean from the Aegean. Crete, which came under Ottoman rule in 1645, remained under Ottoman patronage for nearly three centuries until 1913. As a result of this protection, besides the political life, a social, human, cultural, mystical and literary life emerged on the island. The number of artists who grew up in Crete and produced works in verse and prose is over fifty. One of the poets raised by the island is Ramiz Celȃl. Based on the poems in the Diwan of the poet, whose life is not known in the sources, it is understood that he lived in the 19th century and was a follower of the Mawlawi sect. The only known work of the poet is his Diwan. There are poems in different verse forms in his diwan. In this study, first of all, the literary activities in Crete were discussed, and then information was given about the life, mystical aspect, literary personality and works of Cretan Rȃmiz Ceȃl, who was raised in this literary environment. In addition, the poems in the Diwan were examined in terms of their shape features.

Anahtar Kelimeler

Diwan Poetry, Crete, Cretan Râmiz Celȃl, Mawlawi, Diwan.

Giritli Bir Şair: Râmiz Celâl ve "Dîvân"ı

Öz

Girit, günümüzde Yunanistan’a bağlı olup, Doğu Akdeniz’in Kıbrıs’tan sonra ikinci büyük adasıdır. Tarih boyunca stratejik bir öneme sahip olan ada, Akdeniz’i Ege’den ayıran önemli bir mevkidedir. Girit, 1645’ten 1913’e kadar yaklaşık üç asra yakın Osmanlı himayesinde kalmıştır. Bu himaye neticesinde adada siyasi hayatın yanı sıra sosyal, beşerî, kültürel, tasavvufi ve edebî bir hayat oluşmuştur. Girit’te yetişmiş manzum ve mensur eser veren sanatçıların sayısı ellinin üzerindedir. Adanın yetiştirdiği şairlerden biri de Râmiz Celȃl’dir. Hayatı hakkında kaynaklarda bilgi olmayan şairin Divan’ında yer alan şiirlerden hareketle XIX. yüzyılda yaşadığı ve Mevlevi tarikatına müntesip olduğu anlaşılmaktadır. Şairin tespit edilebilen tek eseri Divan’ıdır. Divan’ında farklı nazım şekillerinde şiirleri yer almaktadır. Çalışmada öncelikle Girit’teki edebî faaliyetler ele alınmış, akabinde bu edebî muhitte yetişmiş olan Giritli Rȃmiz Celȃl’in hayatı, tasavvufi yönü, edebî şahsiyeti ve eserleri hakkında bilgi verilmiştir. Ayrıca Divan’da yer alan şiirler şekil özellikleri açısından incelenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Divan Şiiri, Girit, Giritli Râmiz Celȃl, Mevlevi, Divan.

Kaynakça

• Akkuş, M. (1993). Nef’î Divanı. Akçağ Yayınları.
• Avcı, İ. (2017).Yeni bilgiler ışığında Giritli şairlere ek. Atayeter, Yıldırım (Ed.) Uluslararası Akdeniz medeniyetleri sempozyumu (s. 325-55). Gece Kitaplığı Yayınları.
• Aydın, A. (2009a), Hanyalı Nûrî Osmân ve dîvânı, [Yayımlanmamış doktora tezi]. Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Aydın, A. (2009b). Hanyalı Nuri Divan’ından hareketle Giritli şairlere ek. Türklük Bilimi Araştırmaları. 45-58.
• Evliya Çelebi (1983). Seyahatname (Akdeniz Adaları ve Girit’in Fethi). (haz.) İsmet Parmaksızoğlu. KTB Yayınları.
• Evliya Çelebi Seyahatnamesi (2003). (haz.) Seyit Ali Kahraman-Yücel Dağlı-Robetr Dankoff, , (VII), 170-174. Yapı Kredi Yayınları.
• Gürel, R. (Ed.). (1999). Enderunlu Vâsıf Divanı. Kitabevi Yayınları.
• İpekten, H. (2018). Eski Türk Edebiyatında Nazım Şekilleri ve Arûz. Dergâh Yayınları.
• İsen, M. (1997). Ötelerden bir ses: divan edebiyatı ve Balkanlarda Türk edebiyatı üzerine makaleler (Vol. 35). Akçağ Yayınları.
• Kalkışım, M. (1994). Şeyh Gâlip Divanı. Akçağ Yayınları.
• Kayaokay İ. (2022). Nâşid Safvet Divanı. DBY Yayınları.
• Kılıç, F. (2004). Giritli Divan şairleri. Hacı Bektaş Velî Araştırma Dergisi. (32). 275-294.
• Kur’an-ı Kerim. (2020). Diyanet İşleri Başkanlığı. Erişim tarihi: Şubat, 15, 2023, https://kuran.diyanet.gov.tr/mushaf
• Kurtoğlu, O. (2006). Girit Şairleri. Akçağ Yayınları.
• Mehmed S. (1996). Sicill-i Osmanî, Osmanlı Ünlüleri. Cilt 5, Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
• Mengi, M. (1999). Eski Türk edebiyatı tarihi: Edebiyat tarihi–metinler (5. Baskı). Akçağ Yayınları.
• Öztuna, Y. (1979). Büyük Türkiye Tarihi, (XIII). Ötüken Yayınları.
• Râmiz-i Giridî, Divan’-ı Râmiz, Millet Kütüphanesi, Ali Emiri Manzum E., No:163.
• Şemseddin S. (1896). “Girit”, Kâmûsu’l-Alâm, C. 5, İstanbul 1314, s. 3851-3857.
• Selçuk, E. (2015). Klasik Türk şiirinin internet ortamındaki yansımalarına bir örnek: “üstüne” redifli gazel. Turkish Studies (elektronik), 10(4), 791 - 822.
• Sevgi, A. (1994). Giritli Şairler, Selçuk Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Edebiyat Dergisi, Sayı 7-8, s. 33-51.
• Şentürk, A. A., & Kartal, A. (2016). Üniversiteler için eski Türk edebiyatı tarihi. Dergâh Yayınları.
• Tukin, C. (1996). “Girit”, İslam Ansiklopedisi, (14), TDV Yay., İstanbul, 85-93.
• Tuman, M. N. (2001). Tuhfe-i Nâilî, Divân Şairlerinin Muhtasar Biyografileri, Cilt 1-2, (haz.) Cemal Kurnaz, Mustafa Tatçı, Bizim Büro Basımevi.
• Ünver, İ. (1988). XIX. yüzyıl Divan’ şiiri. Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi, 32(1-2), 131-140.
• Yakıt, İ. (2003). Türk İslâm Kültüründe Ebced Hesabı ve Tarih Düşürme, Ötüken Yayınları.