Different Reflections of Political and Ideological Elements in Translations of "Elveda Gülsarı" Novel

Yıl 2023, Cilt: 7 Sayı: 2, 1510 - 1523, 30.08.2023

Sema Avcı , Yakup Çelik

https://doi.org/10.34083/akaded.1327568

Öz

In this study, the differences in the portrayal of political events and concepts are examined in four different translations of Cengiz Aytmatov's novel, “Elveda Gülsarı”. Literary texts are translated not through word-for-word translation techniques, but rather through meaning-based translation techniques. As a result of this transfer, various differences can be observed in the translations of the same work based on translators' academic and personal characteristics, preferences, and methods/approaches they employ. This variation is inevitable in terms of the richness of literary language. Each translator reshapes the work according to their own literary style. In the novel ‘’Elveda Gülsarı’’, some differences have been identified due to the reasons mentioned above. When the translations are compared, differences can be seen in terms of language and expression, theme, plot, character and setting features. In this study, especially, the effect of using or not using the translations of terms such as komsomol, kolhoz, sovkhoz institutions, as well as the words “’kulak" and "sömürge", which emerged during the Soviet era , has been examined. Furthermore, the differences in reflecting the political events belonging to the Soviet era have been identified, and their impact on the fiction has been evaluated. In this context, the 2005 third edition translated by Tahir Alangu, originally published as "Kopar Zincirlerini Gülsarı" in 1969, the first edition translated by Güneş Bozkaya in 1973, the 2021 38th edition translated by Refik Özdek, originally published in 1993, and the 2017 first edition translated by Mehmet Özgül have been examined.

Anahtar Kelimeler

Cengiz Aytmatov, Elveda Gulsarı, Translation, Soviet Union

Elveda Gülsarı Romanının Çevirilerinde Siyasal ve İdeolojik Ögelerin Farklı Yansımaları

Öz

Bu çalışmada, Cengiz Aytmatov’un “Elveda Gülsarı” romanının dört farklı çevirisinde, siyasal olay ve kavramların yansıtılmasındaki farklılıklar incelenmiştir. Edebî metinler bire bir çeviri tekniği ile değil anlama dayalı çeviri tekniği ile kaynak dilden başka bir dile aktarılır. Bu aktarım neticesinde çevirmenlerin akademik, kişisel özelliklerine; tercihlerine ve kullandıkları yöntemlere, yaklaşımlara göre aynı eserin çevirilerinde birtakım farklılıklar görülebilir. Bu durum edebî dilin zenginliği açısından kaçınılmazdır. Her bir çevirmen kendi edebî üslubuna göre eseri yeniden şekillendirir. “Elveda Gülsarı” romanında da bahsedilen sebeplerden dolayı birtakım farklılıklar tespit edilmiştir. Çeviriler karşılaştırıldığında dil ve anlatımı, temayı, olay örgüsünü, şahıs ve mekân özelliklerini, zamanı etkileyen farklılıklar olduğu görülür. Bu çalışmada özellikle Sovyetler Dönemi’nde ortaya çıkan Komsomol, kolhoz, sovhoz kurumları ile kulak, sömürge kelimelerinin çevirilerde kullanılıp kullanılmamasının kurguya olan etkisi incelenmiştir. Yine Sovyetler Dönemi’ne ait siyasal olayların yansıtılmasındaki farklılıklar tespit edilmiş, kurguya olan etkisi değerlendirilmiştir. Bu bağlamda Tahir Alangu tarafından çevrilen, ilk basımı 1969 yılında “Kopar Zincirlerini Gülsarı” adıyla yapılan 2005 tarihli 3. baskı, Güneş Bozkaya tarafından çevirisi yapılan 1973 tarihli ilk baskı, Refik Özdek tarafından çevrilen ve ilk basımı 1993 yılında yapılan 2021 tarihli 38. baskı, Mehmet Özgül tarafından çevirisi yapılan 2017 tarihli 1. baskı ele alınmıştır.

Anahtar Kelimeler

Cengiz Aytmatov, Elveda Gülsarı, Çeviri, Sovyetler Birliği

Kaynakça

• Aytmatov, C. (1973). Elveda Gülsarı. (G. Bozkaya, Çev.) İstanbul: Yar Yayınları.