Alî Şîr Nevâyî’nin Farsça Kasideleri-IV

Yıl 2023, Cilt: 7 Sayı: 2, 773 - 789, 30.08.2023

Ahmet Kartal , Saniye Eraslan Kaleli

https://doi.org/10.34083/akaded.1328009

Cited By: 2

Öz

Türk edebiyatının en önemli şahsiyetlerinden biri olan Alî Şîr Nevâyî; Farsçanın edebî dil olduğu ve Türkçe eser vermenin küçümsendiği bir dönemde, eserlerini şuurlu olarak Türkçe kaleme almıştır. Aynı zamanda Farsça bir dîvân da tertip eden Nevâyî’nin Farsça Dîvân’ı; gazel, müseddes, terkîb-bend, rübâ’î, kıt’a, tarih, lugaz, muammâ, müfredler, Molla Câmî için yazılan mersiye ile “Sitte-i Zarûriyye” isimli kasidelerden oluşmaktadır. Ayrıca Nevâyî’nin Türkiye’de bulunan Farsça dîvânlarının yazma nüshalarında yer almayan ve “Fusûl-i Erba’a” başlığını taşıyan dört kasidesi daha mevcuttur. Fusûl-i Erba’a; dört mevsimden söz eden “Seretân”, “Hazân”, “Bahâr” ve “Dey” başlıklı dört kasideden müteşekkildir. Nevâyî’nin kasidelerinin Türkçe tercümelerini ihtiva edecek olan bu çalışmanın ilk tefrikasında; Nevâyî’nin Türkçe ve Farsça eserler verme kabiliyetinden söz edilmiş, “Sitte-i Zarûriyye” ve “Fusûl-i Erba’a”da yer alan kasideler kısaca tanıtılmış ve sonunda da “Seretân” başlıklı kasidenin Türkçe tercümesine yer verilmiştir. İkinci tefrika, “Fusûl-i Erba’a”nın ikinci kasidesi olan “Hazân”ın; üçüncü tefrika ise “Fusûl-i Erba’a”nın üçüncü kasidesi olan “Bahâr”ın tercümesinden oluşmaktadır. Bu tefrikada ise dördüncü kaside olan “Dey”in Türkçe tercümesine yer verilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Nevâyî, Farsça Dîvân, kaside, Fusûl-i Erba'a, dey, kış

Persian Qasidas of Alî Şîr Nevâyî-IV

Öz

Ali Şîr Nevâyî, one of the most important figures of Turkish literature; He consciously wrote his works in Turkish at a time when Persian was the literary language and writing in Turkish was despised. Nevâyî's Persian Dîvân, who also arranged a Persian divan; it consists of gazel, müseddes, terkib-bend, rübâ'î, kıt'a, tarih, lugaz, muamma, mufreds, an elegy written for Molla Câmî and eulogies named “Sitte-i Zarûriyye”. In addition, Nevâyî has four more odes titled “Fusûl-i Erba'a” which are not included in the manuscripts of Persian divans in Turkey. Fusûl-i Erba'a; it consists of four odes titled “Seretân”, “Hazân”, “Spring” and “Dey”, which talk about the four seasons.In the first episode of this study, which will contain the Turkish translations of Nevâyî's eulogies; Nevâyî's ability to produce works in Turkish and Persian is mentioned, the odes in “Sitte-i Zarûriyye” and “Fusûl-i Erba'a” are briefly introduced, and the Turkish translation of the eulogy titled “Seretân” is given at the end. The second serial is the second eulogy of “Fusûl-i Erba'a”, “Hazan”; the third serial consists of the translation of “Bahâr”, which is the third eulogy of “Fusûl-i Erba'a”. In this serial, the Turkish translation of “Dey”, which is the fourth eulogy, is included.

Anahtar Kelimeler

Nevâyî, Persian Diwan, qasida, Fusûl-i Erba'a, dey, winter

Kaynakça

• ‘Afîfî, Doktor Rahîm (1372). Ferheng-nâme-i şi‘rî. Si cild, Tehrân.
• Dehhudâ, A. E. (1373). Lugat-nâme. C. 14, Muessese-i İntişârât-i Çâp-i Dânişgâh-i Tehrân.
• Enverî, H. (1382). Ferheng-i bozurg-i sohen. C. 8. Çâp-i devvom.
• Kartal, A. & Eraslan, S. (2022a). Alî Şîr Nevâyî’nin Farsça kasideleri-I. Akademik Dil ve Edebiyat Dergisi, 6(2), s. 415-436.
• Kartal, A. ve Eraslan Kaleli, S. (2022b). Alî Şîr Nevâyî’nin Farsça kasideleri-II. Akademik Dil ve Edebiyat Dergisi, 6(4), 1102-1114.
• Kartal, A. ve Eraslan Kaleli, S. (2023). Alî Şîr Nevâyî’nin Farsça kasideleri-III. Akademik Dil ve Edebiyat Dergisi, 7(1), 1-17.
• Mu’în, Muhammed (1371). Ferheng-i Fârsî. Şeş cild, Çâp-i heştum, Çâphâne-i Sipihr.
• Muhammed Pâdşâh (1346), Ferheng-i muterâdifât ve ıstılâhât. Çâp-i dovvom, Tehrân.
• Nevâyî (1395). Dîvân-i Emîr Nizâmüddîn Alî Şîr Nevâyî «Fânî». (be-tashîh-i Seyyid Abbâs Restâhîz-i Sânçârekî), Çâp-i evvel, İntişârât-i Emîrî.
• Rafiddinov, S. & Tacıbayev, H. (2002-2003). Mükemmel eserler toplamı: Farsça Divan. 18-20. Ciltler, Özbekistan Fenler Akademisi Neşriyatı.
• Rahimi, F. (2016). Fethali Kaçar’ın Çağatay Türkçesi sözlüğü. Akçağ Yayınları.
• Seyyid Muhammed Alî Dâ’iyü’l-islâm (1362). Ferheng-i nizâm. çâp-i dovvom, 5 cild, Tehrân.
• Steingass, F. (1975). Persian-English dictionary. Beirut: Librairie du Liban.
• Şükûn, Z. (1984). Farsça-Türkçe lûgat, gencîne-i güftâr ferheng-i Ziyâ. C. 3. Millî Eğitim Bakanlığı Yayınları.
• Yıldız, H. D. (2023, 10 Temmuz). Bermekîler. TDV İslâm Ansiklopedisi. https://islamansiklopedisi.org.tr/bermekiler https://ganjoor.net/fani/divan/ghaside/4fasl/sh2 https://vajehyab.com