In the Context of the Idea of “Good News, the Elephant's Female is Coming Too!” Nasreddin Hodja, Middleman or Mediator?

Yıl 2023, Cilt: 7 Sayı: 3, 2727 - 2738, 30.12.2023

Sezai Demirtaş

https://doi.org/10.34083/akaded.1376129

Öz

Reflections on social life can be traced in anecdotes that emerge in daily life and are reshaped by changing and developing in line with the conditions of the time. The anecdotes, the focus of which is human-social relations, are narratives about incompatibilities and conflicts in society. This situation, which emphasizes the relationship of anecdotes with reality, enables researchers to make sociocultural evaluations. The fact that human beings, who need other people due to being social beings, experience conflicts due to their different desires and interests and the necessity of resolving these conflicts has brought about the emergence of certain concepts and practices in social life. It is possible to evaluate the mediation and peacemaking practices, which are the subject of our study and which enable the resolution of disputes between people for various reasons as a result of living as a community, in this context. In the study, firstly, the concepts and practices of mediation and peacemaking are discussed in terms of folk law and modern law. Subsequently, the related concepts and practices were analyzed in the context of the Nasreddin Hodja anecdote titled “Good news, the elephant's female is coming too!” and the answer to the question of whether Nasreddin Hodja is a middleman or mediator in the joke in question was sought.

Anahtar Kelimeler

anecdote, Nasreddin Hodja, Mediation, Peacemaking

Gözünüz Aydın, Filin Dişisi de Geliyor!” Fıkrası Bağlamında Nasreddin Hoca Aracı mı, Arabulucu mu?

Öz

Gündelik hayatın içinde ortaya çıkan ve zamanın şartları doğrultusunda değişip gelişerek yeniden şekillenen fıkralarda, toplum hayatına dair yansımalar takip edilebilir. Odağını insan toplum ilişkilerinin oluşturduğu fıkralar, toplumdaki uyumsuzluk ve çatışmaları konu edinen anlatılardır. Fıkraların gerçeklikle ilişkisini ön plana çıkaran bu durum, araştırmacıların sosyokültürel değerlendirmeler yapmasına imkân sunar. Sosyal bir varlık olması sebebiyle başka insanlara ihtiyaç duyan insanın farklı istek ve çıkarlarından dolayı anlaşmazlıklar yaşaması ve bu anlaşmazlıkların çözülmesinin gerekliliği, toplum hayatında birtakım kavram ve uygulamaların ortaya çıkmasını beraberinde getirmiştir. Çalışmamıza konu olan ve topluluk hâlinde yaşamanın sonucu olarak insanlar arasında çeşitli nedenlerle yaşanan anlaşmazlıkların çözüme kavuşturulmasını sağlayan aracılık - arabuluculuk uygulamalarını bu bağlamda değerlendirmek mümkündür. Çalışmada öncelikle aracılık - arabuluculuk kavram ve uygulamaları halk hukuku ve modern hukuk açısından ele alınmıştır. Akabinde ilgili kavram ve uygulamalar “Gözünüz aydın, filin dişisi de geliyor!” adındaki Nasreddin Hoca fıkrası özelinde analiz edilerek Nasreddin Hoca’nın söz konusu fıkrada “aracı mı yoksa arabulucu mu?” olduğu sorusunun cevabı aranmıştır.

Anahtar Kelimeler

fıkra, Nasreddin Hoca, aracılık, arabuluculuk

Kaynakça

• Abdülaziz Bey. (2023). Osmanlı âdet, merasim ve tabirleri. (Kazım Arısan, Duygu Arısan Günay Haz.). İstanbul: Ötüken Neşriyat.
• Alkayış, M. F. (2013). Adıyaman yöresi atasözleri ve deyimlerinde gelin-kaynana ilişkisi ve evlilik konusu. Turkish Studies, 8/9, 579–594.
• Ayverdi, İ. (2020). Misalli Büyük Türkçe Sözlük-1. Kubbealtı Neşriyat.
• Badur, E. (2021). Arabuluculuk belgesinin borçlar hukuku açısından değerlendirilmesi. Uyuşmazlık Mahkemesi Dergisi, 18, 49-87.
• Çakır, S. (2019). Hukuk ve siyaset: Türkiye’de arabuluculuk tartışmaları ve düzenlemeleri. [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Demir, Ş. (2013). Arabuluculuk arkadaşlığı. Ankara Barosu Dergisi, 2, 289-314.
• Doğru, M. & Ayva, A. (2023). Nasreddin Hoca fıkralarında Ahilik değerlerinin izleri. Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Dergisi, 106, 371-386 .
• Duman, M. (2012). Halkın kahramanı Nasreddin Hoca Timur’a karşı. Folklor/edebiyat, 18(69), 59-70.
• Durmuş, M. (2009). Güldürünün saklanan geçeği ve Nasreddin Hoca fıkralarında sosyo-psikolojik “kendilik” tanımlaması. 21. yüzyılı Nasreddin Hoca ile anlamak. 241-252. Atatürk Kültür Merkezi Yayınları.
• Dursun, A. (2016). Türk halk hukuku. İstanbul: Ötüken Neşriyat.
• Eker, G. Ö. (2014). İnsan kültür mizah. Ankara: Grafiker Yayınları.
• Ergin, M. (2004). Dede Korkut Kitabı I. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Erul, B. (2003). Hz. Peygamber’in risalet öncesi hayatına farklı bir yaklaşım. Diyanet İlmi Dergi, Peygamberimiz Hz. Muhammed (Sav) Özel Sayısı, 33-66.
• Kurt, R. (2018). İş yargısında arabuluculuk. Türkiye Barolar Birliği Dergisi, 135, 405-444.
• Lokmanoğlu, S. Y. (2018). İş mahkemeleri kanunu ışığında arabuluculuk kavramı. Türkiye Adalet Akademisi Dergisi, 33, 863-885.
• Mahmûd el-Kâşgarî. (2019). Dîvânu Lugâti’t-Turk. (Mustafa S. Kaçalin Çev.). İstanbul: Kabalcı Yayınları.
• Oğuz, M. Ö. (2017). Hem varmış hem yokmuş-anlatı kahramanları üzerine yazılar. Ankara: Geleneksel Yayınları.
• Okumuş, E. (2016). Sorumlu bir toplum adamı olarak Nasreddin Hoca. 13. yüzyıldan 21. yüzyıla Nasreddin Hoca. (Ejder Okumuş Haz.). 13-23. İstanbul: İnsan Yayınları.
• Ökten, Ş. (2010). Kan davası: kanın öcü ya da şeref uğruna verilen kolektif savaş. Antropoloji, 24, 165-187.
• Özmumcu, S. (2016). Karşılaştırmalı hukuk ve Türk hukuku açısından zorunlu arabuluculuk sistemine genel bir bakış. İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası, 74(2), 807-842.
• Parkinson, L. (2018). Aile arabuluculuğu. (ed. Yonca Fatma Yücel). Ankara: Adalet Bakanlığı Yayınları.
• Sakaoğlu, S. & Alptekin, A. B. (2009). Nasreddin Hoca. Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Yayınları.
• Sevindik, A. (2021). Türk mizah ekolojisi. İstanbul: Ötüken Neşriyat.
• Şen, Y. (2012). İslâm hukukunda arabuluculuk. Hitit Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 11(22). 105-135.
• Şenocak, E. (2016). Toplumsal hayatın eşsiz savaşçısı. Nasreddin Hoca. 13. yüzyıldan 21. yüzyıla Nasreddin Hoca. (Ejder Okumuş Haz.). 113-123. İstanbul: İnsan Yayınları.
• Şişman, B. (2010). Nasreddin Hoca fıkralarındaki şahısların sosyal statülerine göre sınıflandırılması ve değerlendirilmesi. On Dokuz Mayıs Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 28, 131-150.
• Türk Dil Kurumu. (2005). Türkçe sözlük. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Yeşilırmak, A. (2021). Arabuluculuk nedir? Temel arabuluculuk eğitimi katılımcı kitabı. Ed. Ali Yeşilırmak, Elif Kısmet
• Kekeç, Alper Bulur. 26-42. Ankara: Adalet Bakanlığı Yayınları.
• Yıldırım, D. (2016). Türk edebiyatında Bektaşi fıkraları. Ankara: Akçağ Yayınları.