Unpublished Poem of Saîd Pasha from Diyarbakır

Yıl 2023, Cilt: 7 Sayı: 3, 2563 - 2586, 30.12.2023

Ramazan Sarıçiçek , Halil Kızıltoprak

https://doi.org/10.34083/akaded.1376441

Öz

Saîd Pasha was born in Diyarbakır in 1832. Many scholars and poets were raised in the family he belonged to. His father, Süleyman Nazif Efendi, is a calligrapher and a poet. He is father of poets Süleyman Nazif and Faik Ali Ozansoy. He is the grandfather of poet and writer Munis Faik Ozansoy. According to sources, Saîd Pasha who was an honest and successful statesman; worked as a civil servant for many years. The grave of Saîd Pasha, who died in 1891, is in Mardin. Saîd Pasha wrote many works in verse and prose. Saîd Pasha, one of the 19th century Ottoman thinkers, has a divan that is not bulky. Saîd Pasha, who adopted the Hikemî style of poetry, also has seven poetry notebooks. Poetry magazines are important sources for the history of literature as they contain poets' poems that are not included in their divans. The poetry magazine, which is the subject of our study and contains the unpublished poems of Saîd Pasha from Diyarbakır, is also related with this topic. In this poetry magazine, registered in the Diyarbakır Ziya Gökalp Manuscript Library with the number AHA-139, 36 previously unpublished ghazals and 1 tercî-i bend belonging to Saîd Pasha were identified. By transcribing these identified poems, an attempt was made to contribute to the text publication studies on Saîd Pasha's poems. In this context, the unknown poems of Diyarbakırlı Saîd Pasha have been shed light on and the importance of poetry magazines in terms of our literary history has been revealed once again.

Anahtar Kelimeler

Diyarbakır, Magazine, Saîd Pasha, Unpublished Poems

Diyarbakırlı Saîd Paşa’nın Yayımlanmamış Şiirleri

Öz

Saîd Paşa 1832 yılında Diyarbakır’da doğmuştur. Mensubu olduğu ailede birçok âlim ve şair yetişmiştir. Babası hattat, şair ve münşî Süleyman Nazif Efendi’dir. Şair Süleyman Nazif ve Faik Ali Ozansoy’un babası; şair ve yazar Munis Faik Ozansoy’un dedesidir. Kaynaklara göre dürüst ve başarılı bir devlet adamı olan Saîd Paşa; uzun yıllar devlet memurluğu yapmıştır. 1891’de vefat eden Saîd Paşa’nın mezarı Mardin’dedir. Saîd Paşa, nazım ve nesir birçok eser kaleme almıştır. 19. asır Osmanlı mütefekkirlerinden olan Saîd Paşa’nın hacimli olmayan bir divânı vardır. Hikemî tarzda şiir söylemeyi benimseyen Saîd Paşa’nın yedi adet de şiir defteri mevcuttur. Şiir mecmûaları, şairlerin divânlarında yer almayan şiirlerini barındırmaları yönüyle edebiyat tarihi açısından önemli kaynaklardandır. Çalışmamızın konusu olan ve Diyarbakırlı Saîd Paşa’nın yayımlanmamış şiirlerini ihtiva eden şiir mecmûası da bu niteliktedir. Diyarbakır Ziya Gökalp Yazma Eser Kütüphanesinde AHA-139 numarası ile kayıtlı bu şiir mecmûasında, Saîd Paşa’ya ait daha önce yayımlanmamış 36 gazel ve 1 tercî-i bend tespit edilmiştir. Tespit edilen bu manzumeler transkribe edilerek Saîd Paşa’nın şiirleri hakkında yapılan metin neşri çalışmalarına katkı sunulmaya çalışılmıştır. Bu bağlamda, Diyarbakırlı Saîd Paşa’nın bilinmeyen şiirleri gün yüzüne çıkarılmış ve şiir mecmûalarının edebiyat tarihimiz açısından önemi bir kez daha ortaya konulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Diyarbakır, Mecmûa, Saîd Paşa, Yayımlanmamış Şiirler

Kaynakça

• Türkoloji Araştırmaları: Edebiyat Prof. Dr. Mustafa Argunşah Armağanı, 8 (9), 523-559.
• Ali Emîrî Efendi (1328). Tezkire-i şuarâ-yı Âmid (Cilt 1). Matba‘a-yı Âmidî.
• Arslan, M. U., Ciğa, Ö., Tura, Z., Demir, Ş. (2020). Diyârbekirli dîvân sahibi şairler. Dün Bugün Yarın Yayınları.
• Atalay, M. (2005). Ebu’l-Feth el-Bustî’nin Kasîde-i Nûniyye’sinin, Diyarbakırlı Saîd Paşa tarafından yapılan Türkçe manzum tercümesi. A. Ü. Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi Şinasi Tekin Özel Sayısı, 11 (27), 145-154.
• Beysanoğlu, Ş. (1997). Diyarbakırlı fikir ve sanat adamları (Cilt 2). San Matbaası.
• Yavuz, F., Özen, İ. (1972). Bursalı Mehmed Tâhir Osmanlı müellifleri (Cilt 2). Meral Yayınları.
• Ciğa, Ö. (2016). Diyârbekirli Mehmed Said Paşa’nın bibliyografyası. Dicle Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi Said Paşa ve Süleyman Nazif Özel Sayısı, 8 (15), 1-6.
• Erdoğan, K. (1999). Klasik mi‘râciyyelerden farklı bir mi‘râciyye: Saîd Paşa ve mi’râciyyesi. Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, (12), 163-185.
• Erdoğan, K. (2001). Saîd Paşa Divanına göre XIX. yüzyıl divan şiirinde görülen bazı değişimler. Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, (9), 83-106.
• Erdoğan, K. (2004). Diyarbakırlı Saᶜîd Paşa dîvânı. Tekin Matbaası.
• Fâik Reşad (1312). Eslâf (Cilt 2). Âlem Matbaası.
• Baştuğ, İ. (2002). İbnü’l-Emin Mahmud Kemal İnal son asır Türk şairleri. (Cilt 4). Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı Yayınları.
• Kadıoğlu, İ. (2009). Diyarbakırlı Said Paşa Divanı divandaki sade Türkçe şiirler ve şairin hikmetli beyitlerine Ali Emiri Efendi’nin yazdığı nazireler. Dicle Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Elektronik Dergisi, 1 (1), 2.
• Kadıoğlu, İ. (2015). Saîd Paşa ve tenezzüh şiiri. Turkish Studies International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 10 (8), 53-68.
• Kadıoğlu, İ. (2018). Tezkire-i şuʻarâ-yı Âmid. T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı Kütüphaneler ve Yayımlar Genel Müdürlüğü. https://ekitap.ktb.gov.tr/TR-208593/ali-emiri-efendi--tezkire-i-suara-yi-amid.html
• Kadıoğlu, İ. (2023, 30 Eylül). Said Paşa-Diyarbekirli. TDV İslâm ansiklopedisi. https://islamansiklopedisi.org.tr/said-pasa-diyarbekirli
• Kılıç, A. (2016). Diyarbakırlı Saîd Paşa Dîvânı’nın neşri üzerine notlar. Dicle Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 8 (15), 27-41.
• Koncu, H. (2016). Vardır söyleyecek çok sözüm sana- Saᶜîd Paşa’nın bir şiir defteri üzerine bazı düşünceler. Dicle Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 8 (15), 63-85.
• Mermutlu, B. (2022). Tarihsel belgeler ışığında Diyarbekirli Said Paşa’nın hayatı ve hizmetleri. Şarkiyat İlmi Araştırmalar Dergisi, 14 (3), 1391-1414.
• Tatcı, M., Kurnaz, C. (2001). M. Nâil Tuman Tuhfe-i Nâilî. (Cilt 1). Bizim Büro Yayınları.
• Yavuz, S. (2016). Saîd Paşa Dîvânı’nda yer alan atasözleri ve deyimler üzerine. Dicle Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 8 (15), 106-114.