A Freudian Reading of Turkish Mythic Texts in the Context of Chaos Cosmos Cycle

Yıl 2024, Cilt: 8 Sayı: 1, 235 - 248, 30.04.2024

Gizem Çelik

https://doi.org/10.34083/akaded.1444730

Öz

Myths, which always describe a creation and the fate of these creations, continue their existence around the chaos-cosmos cycle. In general terms, chaos refers to disorder and uncreatedness, while cosmos refers to order and creation. The aforementioned chaos and cosmos cycle brings along some motifs. These motifs have an important place in the functioning of myth. As a matter of fact, the aforementioned motifs are keys that both culturally attribute sacredness and psychologically reveal the secrets of the human unconscious. In this context, the myth texts taken from Bahaeddin Ögel's Turkish Mythology I-II and Saim Sakaoğlu and Ali Duymaz's joint work Pre-Islamic Turkish Epics will be used as sources. Subsequently, the motifs that create chaos and cosmos in the identified myth texts will be identified and analysed in the context of Freud's dream symbolism. The aim of the study is to reveal the unconscious expressions of the symbols pointing to chaos and cosmos in myths. It is possible to conclude from the study that the universe in myths is based on the cycle of chaos and cosmos and that this cycle of chaos and cosmos is expressed by important symbols in the unconscious.

Anahtar Kelimeler

myth, chaos, cosmos, freud, dream symbolism

Kaos Kozmos Döngüsü Bağlamında Türk Mitik Metinlerine Freudyen Bir Okuma

Öz

Her daim bir yaratılışın ve bu yaratılanların akıbetini anlatan mitler, kaos kozmos döngüsü etrafında varlıklarını sürdürmektedir. Genel manada kaos düzensizliği, yaratılmamışlığı ifade ederken kozmos düzeni ve yaratılışı ifade eder. Bahsi geçen kaos ve kozmos döngüsü birtakım motifleri de beraberinde getirmektedir. Bu motifler mitin işleyişi içinde önemli bir yere sahiptir. Nitekim bahsi geçen motifler hem kültürel olarak kutsallık atfedilen hem de psikolojik olarak insan bilinçdışının sırlarını ortaya koyan anahtarlardır. Bu bağlamda çalışmada Bahaeddin Ögel’in Türk Mitolojisi I-II ve Saim Sakaoğlu ve Ali Duymaz’ın ortak çalışması İslamiyet Öncesi Türk Destanları eserlerinden alınan mit metinleri kaynak olarak kullanılacaktır. Akabinde tespit edilen mit metinlerindeki kaosu ve kozmosu yaratan motifler tespit edilerek Freud’un rüya simgeciliği bağlamında incelenecektir. Çalışmanın amacı mitlerde kaosu ve kozmosu işaret eden sembollerin bilinçdışı ifadelerini ortaya koymaktır. Çalışmadan mitlerde evrenin kaos ve kozmos döngüsü üzerine kurulu olduğu ve bu kaos kozmos döngüsünün bilinçdışında önemli simgelerle ifade edildiği sonucunu çıkarmak mümkündür

Anahtar Kelimeler

mit, kaos, kozmos, freud, rüya simgeciliği

Kaynakça

• Abdulla, K. (2012). Mitten yazıya gizli Dede Korkut. (Ali Duymaz, Akt.). Ötüken Neşriyat.
• Akot, B. (2010). Freud'un rüya yorum metodu. Dinbilimleri Akademik Araştırma Dergisi, 213-235.
• Bayat, F. (2007). Türk mitolojik sistemi I. Ötüken Neşriyat.
• Baysal, N. (2019). Türk halk kültüründe su. (Yayımlanmamış doktora tezi). Ege Üniversitesi.
• Bonnefoy, Y. (2000). Antik dünya ve geleneksel toplumlarda dinler ve mitolojiler sözlüğü I. (Levent Yılmaz, Yay. Haz.). Dost Kitabevi Yayınları.
• Çıblak Coşkun, N. (2011). Mersin’de doğumla ilgili âdetlerin halk hekimliği yönünden incelenmesi. Lokman Hekim Journal, 1 (3), 1-12.
• Eliade, M. (1991). Kutsal ve din dışı. (Mehmet Ali Kılıçbay, Çev.). Gece Yayınları.
• Ergun, P. (2004). Türk kültüründe ağaç kültü. Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı Yayınları.
• Erhat, A. (2019). Mitoloji sözlüğü. Remzi Kitabevi.
• Freud, S. (1996), Rüyaların yorumları I- II. (İhsan Kırımlı, Çev.) Alter Yayıncılık.
• Freud, S. (2016), Ruhçözümlemesine giriş konferansları. (Emre Kapkın ve Ayşe Tekşen, Çev.) Payel Yayınevi.
• Freud, S. (2020). Totem ve tabu. (Tamer Çetin, Çev.). Cem Yayınevi.
• Freud, S. (2021). Kitle psikolojisi ve ego analizi. (Elif Yıldırım, Çev.). Roman Yayınları.
• Freud, S. (2022), Çocuktan fobinin analizi: Küçük Hans vakası. (Fadime Erkek, Çev.). Olimpos Yayınları.
• Fromm, E. (2017). Rüyalar masallar mitler. (Aydın Arıtan-Kaan H. Ökten, Çev.).Say Yayınları.
• İnan, A. (2013). Tarihte ve bugün Şamanizm materyaller ve araştırmalar(7. b.). Türk Tarih Kurumu Yayınları.
• İnan, A. (2017). Eski Türk dini. Altınordu Yayınları.
• Kaya, M. (2015). Mitolojiden efsaneye Türk mitolojisinin Türkiye’deki efsanelerde izleri. Bağlam Yayıncılık.
• Korkmaz, E. (2003). Eski Türk inançları ve Şamanizm terimleri sözlüğü. Anahtar Kitaplar Yayınevi.
• Köse, S. (2020). Dede Korkut Kitabı'nı kaos ve kozmos bağlamında kuma. Milli Folklor, 16, 71-81.
• Kumartaşlıoğlu, S. (2012). Türk kültüründe ateş ve ocak. (Yayımlanmış doktora tezi). Balıkesir Üniversitesi.
• Öğel, B. (2014), Türk mitolojisi I-II. Türk Tarih Kurumu Yayınları.
• Rzasoy, S. (2012). Oğuz mitolojisinde kaos ve onun deli paradigmalari. Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 24, 169-180.
• Sakaoğlu, S. & Duymaz, A. (2002), İslamiyet öncesi Türk destanları. Ötüken Yayınları.
• Saydam, B. M. & Kızıltan, H. (2018). Piskomitoloji. İthaki Yayınları
• Seyidov, M. (1983). Azerbaycan mifik tefekkürünün gaynagları, Yazıçı.
• Uslu, B. (2019). Türk mitolojisi. Kamer Yayınları.