ULUSLARARASI İNSAN HAKLARI HUKUKU VE DOĞRUDAN DEMOKRASİ ARASINDAKİ ÇATIŞMA: MİNARE YASAĞI

Yıl 2018, Cilt: 5 Sayı: 9, 37 - 52, 31.05.2018

Adem Özer

Öz

İslamofobi
günümüzde modern demokratik, çoğulcu ve liberal telakki edilen toplumlarda
hızla artmaktadır. İslam korkusu ile yayılan ırkçılık ve yabancı düşmanlığı,
radikal sağ partilerin ortaya çıkması ve İslam hakkında olumsuz imaj ve
önyargıların medyada yeniden üretilerek servis edilmesi bu durumda son derece
etkili olmuştur. Bu korku paranoyası İslam’ın yalnızca bir din veya ideoloji
olarak değil, bir kültür ve medeniyet olarak da Batı karşısında düşman ve öteki
olarak kavramsallaştırılmasına neden olmaktadır. 11 Eylül 2001 saldırılarıyla
beraber Batı’daki zedelenen İslam imajı, El-Kaide (2003 İstanbul, 2004 Madrid,
2005 Londra saldırıları) ve Irak ve Şam İslam Devleti (IŞİD) tarafından
gerçekleştirilen (2016 Brüksel Havalimanı, 2016 Nice ve 2017 Manchester
saldırısı) saldırılar ile derinlere nüfuz etmiştir. İslamiyet ile radikalliğin
ve şiddetin özdeşleştirilmesi İslam korkusunun giderek İslam karşıtlığına
dönüşmesine neden olmuştur. Avrupa’da ötekinin varlığı, özgürlüklerin
kısıtlanmasında meşruiyet kaynağı olmuştur. Özgürlüklerin kısıtlanmasındaki
önemli parametrelerden biri de 29 Ekim 2009'da İsviçre'de düzenlenen
referandumdur. Minare yasağına ilişkin yaygın görüş uluslararası insan hakları
normlarının ihlal edildiği yönündedir. Minare yasağı birbiriyle ilişkili ancak
bir o kadar da birbiriyle farklı üç normatif düzeni etkilemektedir. Bu bağlamda
çalışmanın temel amacı yasağın ulusal (İsviçre Anayasası), bölgesel (Avrupa
İnsan Hakları Sözleşmesi) ve uluslararası (Medeni ve Siyasal Haklar Sözleşmesi)
hukuk hükümlerine aykırı olup olmadığını tartışmaktır.

Anahtar Kelimeler

İslamofobi, radikal sağ, İsviçre, referandum, insan hakları

THE CONFLICT BETWEEN INTERNATIONAL HUMAN RIGHTS LAW AND DIRECT DEMOCRACY: THE BAN ON MINARETS

Öz

The islamophobia is rapidly
increasing in nowadays modern societies regarded as democratic, pluralistic and
liberal. Racism and xenophobia spreading through fear of Islam, the emergence
of radical right parties and the negative images and prejudices about Islam
having media coverage are very effective in this situation. This paranoia of
fear causes the conceptualization of Islam not only as a religion or ideology,
but as a culture and civilization as the enemy and the other against the West.
Along with the attacks of September 11, 2001, the worsened image of Islam in
the West became prevent with the attacks carried out by al-Qaeda (2003 Istanbul,
2004 Madrid, 2005 London attacks) and the Islamic State in Iraq and Syria
(ISIS) (2016 Brussels Airport, 2016 Nice and 2017 Manchester attacks). The
identification of radicalism and violence with Islam caused gradually the
transformation of the fear of Islam to anti-Islamism. The existence of the
other in Europe became the source of legitimacy in the restriction of freedoms.
One of the important examples in the restriction of freedoms is the referendum
held in Switzerland on October 29th, 2009. The common view about the ban on
minarets is that it violates international human rights norms. The ban on
minarets affects three normative orders that are related to each other but also
different from each other. In this context, the main purpose of this study is to
discuss whether the prohibition is against the provisions of national (Swiss
Constitution), regional (European Convention on Human Rights) and international
law (International Covenant on Civil and Political Rights).

Anahtar Kelimeler

Islamophobia, radical right, Switzerland, referendum, human rights

Kaynakça

• Alkan, M. N. (2015). “Avrupa’da Yükselen Irkçılık: Pegida Örneği”, Akademik Bakış, 8(16), ss. 275-289.
• Allen, C. and Nielsen, J. S. (2002). Summary Report on Summary Report on y Report on Islamophobia Islamophobia in the EU after 11 September 2001, European Monitoring Centre on Racism and Xenophobia.
• Alshammari, D. (2013). “Islamophobia”, International Journal of Humanities and Social Science, 3(15), ss. 173-180.
• Asad, T. (2006). Sekülerliğin Biçimleri: Hırisiyanlık, İslamiyet ve Modernlik, (çev. Ferit Burak Aydar), İstanbul: Metis Yayınları.
• Association Ligue des Musulmans de Suisse and Others v. Switzerland (2011), http://hudoc.echr.coe.int/eng?i=002-506, Erişim Tarihi: 03.05.2017.
• Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi (AİHS), http://www.echr.coe.int/Documents/Convention_TUR.pdf. Erişim Tarihi: 03.05.2017.
• Barın, H. (2016), Tedirgin Nefret İslamofobi ve DAEŞ, İstanbul: Tezkire Yayınları.
• Baumann, M. (2009), “Anxieties, banning Minarets and popülist Politics in Switzerland- a preliminary analysis”, Pluralism Project, http://pluralism.org/wp content/uploads/2015/07/Baumann_Swiss-ban-on minarets_Nov09.pdf. Erişim Tarihi: 01.04.2017.
• Benzine, R. (2011). “The Minaret in The History of Islam”, (ed. Patrick Haenni and Stephane Lathion), The Swiss Minaret Ban: Islam in Question, Gollion: Religiodcope.
• Case of Dahlab v Switzerland(2001), http://hudoc.echr.coe.int/eng?i=001-22643, Erişim Tarihi: 03.05.2017.
• Case of Leyla Şahin V. Turkey(2005), http://hudoc.echr.coe.int/tur?i=001-70956, Erişim Tarihi: 03.05.2017.
• Case of Ouadiri v. Switzerland (2011), http://hudoc.echr.coe.int/ENG?i=002-504, Erişim Tarihi: 03.05.2017.
• Cesari, J. (2011). “Islamophobia and the Limits of Multiculturalism”, (ed. John L. Esposito and İbrahim Kalın), The Challenge of Pluralism in The 21. Century: Islamophobia, Oxford: Oxford University Press.
• Çağıran, M. E. (2011), Uluslararası Alanda İnsan Hakları, Ankara: Barış Platin Kitabevi.
• Çebi, M. S. (2015), “İsviçre’deki Minare Karşıtı Referandum Afişlerinde İslamofobi’nin Söylemsel İnşası”, Bilig, 73, ss. 99-140.
• Definition for Islamophobia - Oxford Dictionaries Online, http://oxforddictionaries.com/definition/Islamophobia?Region=us&q=islamophobia, Erişim Tarihi: 07.04.2017.
• Dodd, D. S. (2015). “The Structure of Islam in Switzerland and the Effects of the Swiss Minaret Ban”, Journal of Muslim Minority Affairs, 35(1), ss. 43-64.
• Esposito, J. L. and Kalın, İ. (2011). The Challenge of Pluralism in The 21. Century: Islamophobia, Oxford: Oxford University Press.
• European Convention on Human Rights(ECHER), http://www.echr.coe.int/Documents/Convention_ENG.pdf, Erişim Tarihi: 03.05.2017.
• Garfinkel, H. (2016). “Başarılı Bir İtibarsızlaştırma Töreninin Koşulları”, (der. Levent Ünsaldı), Yabancı: Bir İlişki Biçimi Olarak Ötekilik, Ankara: Heretik Yayınları.
• Göle, N. (2016). Modern Mahrem: Medeniyet ve Örtünme, İstanbul: Metis Yayınları.
• GRIS and Religioscope Institute, (2011). “Islam In Switzerland Figures”, P. Haenni and S. Lathion(ed.), The Swiss Minaret Ban: Islam In Question, Religioscope.
• Gündüz, Z. Y. (2010), “The European Union at 50 - Xenophobia, Islamophobia and the Rise of the Radical Right”, Journal of Muslim Minority Affairs, 30, ss. 35-47.
• Halasz, K. (2009). “The Rise of the Radical Right in Europe and the Case of Hungary: ‘Gypsy crime’ defines National identity?”, Development, 52(4), ss. 490-494.
• International Covenant on Civil and Political Rights(ICCPR), http://www.ohchr.org/EN/ProfessionalInterest/Pages/CCPR.aspx, Erişim Tarihi: 03.05.2017
• Runnymede Trust (1997). Islamophobia: A Challenge for Us All, Londra. https://www.runnymedetrust.org/uploads/publications/pdfs/islamophobia.pdf Erişim Tarihi: 05.05.2017.
• İnanç, Z. S. ve Çetin, S. (2011). “Avrupa’nın Kendine Dönen Silahı: Dışlayıcılık ve Ayrımcılık”, Ankara: Stratejik düşünce Enstitüsü(SDE) Analiz.
• Kymlicka, W. (2015). Çokkültürlü Yurttaşlık Azınlık Haklarının Liberal Teorisi, (çev. Abdullah Yılmaz), İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Lagoutte, S. and Lassen, E. M. (2009). “Zorluklarla Başa Çıkmak: Devletin Dini Teamüllere Müdahalesine İlişkin Klasik Avrupa Modelini Yeniden Tanımlamak”, (ed. Birsen Erdoğan), Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi ve Türkiye’de İnsan Hakları Derleme Eserler(Cilt 2), Ankara: SIM ve Utrecht Üniversitesi Hukuk Fakültesi Uluslararası Ofisi.
• Langer, L. (2010). “Panacea or Pathetic Fallacy? The Swiss Ban of Minarets”, Vanderbilt Journal of Transnational Law, 43(4), ss. 863-951.
• Matyassy, J. And Flury, S. (2011). “Challenges for Switzerland’s Public Diplomacy: Referendum on Banning Minarets”, CPD Perspectives Public Diplomacy, Paper 4.
• Mayer, J. F. (2011). “A country without minarets: analysis of the background and meaning of the Swiss vote of 29 November 2009”, Religion, 41(1), ss. 11-28.
• Medeni ve Siyasal Haklar Sözleşmesi (MSHS), http://www.unicankara.org.tr/doc_pdf/metin133.pdf. Erişim Tarihi: 03.05.2017.
• Monsma, S. V. and Soper, J. C. (2005). Çoğulculuğun Meydan Okuması: Beş Demokraside Kilise ve Devlet, (çev. Bilal Sambur), Ankara: Liberal Düşünce Topluluğu.
• Mudde, C. (2010). “The Populist Radical Right: A Pathological Normalcy”, West European Politics, 33(6), ss. 1167-1186.
• Peters, A. (2009). “The Swiss Referendum on the Prohibition of Minarets”, Ejiltalk, https://www.ejiltalk.org/the-swiss-referendum-on-the-prohibition-of-minarets/. Erişim Tarihi: 03.06.2017
• Rodrigez, C. (2014). “The Rise of the Far Right in Europe”, Geographical Overview: EU’s Mediterranean Countries, ss. 178-181.
• Ronis, J. E. (2010). The Minaret as Political Missile: Infringement of Minority Religious Rights after the Swiss Prohibition of Minarets on Mosques, https://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=1617675. Erişim Tarihi: 12.05.2017.
• Rydgren, J. (2007). "The Sociology of the Radical Right", Annual Review of Sociology, 33, ss. 241-262.
• Switzerland Constitution, https://www.admin.ch/opc/en/classifiedcompilation/19995395/201702120000/101.pdf. Erişim Tarihi: 12.05.2017.
• Tanner, E. (2011). “A Minaret Ban in the Federal Constitution?”, (ed. Patrick Haenni and Stephane Lathion), The Swiss Minaret Ban: Islam in Question, Religiodcope, ss. 56-65.
• Ünsaldı, L. (2016). Yabancı: Bir İlişki Biçimi Olarak Ötekilik, “Takdim”, (der. Levent Ünsaldı), Ankara: Heretik Yayınları.
• Vermeulen, B. P. (2009). “Düşünce, Vicdan ve Din Özgürlüğü (9.Madde)”, (ed. Birsen Erdoğan), Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi ve Türkiye’de İnsan Hakları Derleme Eserler(1.Cilt), Ankara: SIM ve Utrecht Üniversitesi Hukuk Fakültesi Uluslararası Ofisi.
• Vural, H. S. (2005). Avrupa’da Radikal Sağın Yükselişi, İstanbul: İletişim Yayınları.