YÖNETİM TARTIŞMALARINDA KAMU YARARINDAN KAMU TERCİHİNE VE KAMU DEĞERİNE

Yıl 2020, Cilt: 7 Sayı: 13, 241 - 265, 31.05.2020

Sevinç Soyocak Özalp

Öz

Ortak yarar, ortak
iyi, kamu menfaati, kamu iyiliği, kamu çıkarı vb. gibi ifadelerle de kullanılan
kamu yararı kavramı, bireycilikten öte topluma, kamuya yarar sağlayan değerler
bütünü olarak kabul edilirken, esnek, soyut ve net tanımı olmayan bir kavram
olarak karşımıza çıkmakta, sunulan kamu hizmetleri ile somutlaşmaktadır. Çünkü
kamunun gereksinimleri doğrultusunda, devlet/kamu yönetimi aracılığıyla sunulan
hizmetlerin esası kamu menfaatine ve kamu yararına dayandırılmakta; siyaset ya
da kamu yönetimi alanında topluma dair tartışmalarda sıkça tartışılmaktadır.
Özellikle de tarihsel süreçte modern devlette/kamu yönetiminde yaşanan
değişiklikler, devletin rol ve işlevlerinde, kamu işlem ve eylemlerinin
belirlenmesinde, kamu hizmetlerinin niteliğinde, sunumunda etkili olurken,
kamu yararı kavramı ve nasıl sağlanacağı çeşitli açılardan gündeme
getirilmiştir. Geleneksel kamu yönetiminde siyasal olarak tanımlanan kamu
yararı kavramı son dönemde, paylaşılan ortak değerlerin bir sonucu olarak
görülmektedir. Bu bağlamda çalışma kamu yararı kavramının gelenekselden, kamu
tercihine ve kamu tercihinden, kamu değerine düşünsel dönüşümünü yönetim
tartışmaları üzerinden incelemeyi amaçlamaktadır.  

Anahtar Kelimeler

: Kamu Yararı, Kamu Tercihi

Kaynakça

• Adaman, F. (2017). Neoliberalizm Kavramının İktisat Disiplini Bağlamında Kuramsal Bir Tartışması. Erişim Tarihi: 20.04.2019 https://tr.boell.org/tr/2017/04/03/neoliberalizm-kavraminin-iktisat-disiplini-baglaminda-kuramsal-bir-tartismasi.
• Ağaoğulları, M. A. (2011). Batı’da Siyasal Düşünceler. İletişim Yayınları. İstanbul.
• Akcagündüz, E. (2010). “Kamu Tercihi Teorisi ve Türkiye Üzerine Olan Etkisi Üzerine Olan Bir İnceleme”. Ekonomi Bilimleri Dergisi. 2 (2). ss. 29–35.
• Akıllıoğlu, T. (1988). “Kamu Yararı Üzerine Düşünceler”. İdare Hukuku ve İlimler Dergisi. 9 (1–3). ss. 11–22.
• Akın, O. (2009). “Bürokrasi Yaklaşımları Açısından Weber ve Mises”. Mülkiye Dergisi. 264 (33). ss.101–128.
• Aktan, C.C. (2018). İktisat Okulları. Erişim Tarihi: 14.01.2020. www.canaktan.org.
• Aktel, M. (2015). “Kameralizmi Anlama Çabası”. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 7 (12). ss.83–98.
• Arendt, H. (2006). İnsanlık Durumu. (Çev. Bahadır Sina Şener).İletişim Yayınları. İstanbul.
• Atılgan, G. ve Aytekin, A. (2012). Siyaset Bilimi: Kavramlar, İdeolojiler, Disiplinler Arası İlişkiler. Yordam Kitap. İstanbul.
• Aristoteles (2000). Politika. (Çev. Mete Tunçay). Remzi Yayınları. İstanbul.
• Ayhan, E. ve Önder, M. (2017). “Yeni Kamu Hizmeti: Yönetişime Açılan Bir Kapı”. Gazi İktisat ve İşletme Dergisi. 3(2). ss. 19-48.
• Bayramoğlu, S. (2005). Yönetişim Zihniyeti, Türkiye’de Üst Kurullar ve Siyasal İktidarın Dönüşümü. İletişim Yayınları. İstanbul.
• Benington, J. (2005). From Private Choice To Public Value? Erişim Tarihi:14.04.2019 https://www.researchgate.net/publication/252055942_From_Private_Choice_to_Public_Value
• Bozeman, B. (2007). Public Values and Public Interest: Counterbalancing Economic Indivialism. Georgetown University Press. USA.
• Bryson, J vd. (2014). “Public Value Governance: Moving Beyond Traditional Public Administrationn and the New Public Management”, Public Administration Review. 74(4). ss. 445-456.
• Buchanan, J.M. (1954). “Social Choice, Democracy and Free Markets”. Journal of Political Economy. 62(2). ss.114-123.
• Ceylan, T. (2006). “Siyaset Felsefesinin Temel Problemlerinden Biri ve Birlikte Yaşamanın Koşulu olan Adalet (Platon)”. Atatürk Üniversitesi Kazım Karabekir Eğitim Fakültesi Dergisi. 14(14). ss.159–176.
• Conway, D. (2011). “Klasik Liberalizm”. (Çev. AtillaYayla). Liberal Düşünce Dergisi. Yıl.16. Sayı.64. ss.85-90.
• Coşkun, S. ve Dulkadiroğlu, H. (2018). “Amerika Birleşik Devletleri’nde (ABD) İdari Devletin Gelişimi ve Woodrow Wilson’un Etkisi”. Journal of Political Administrative and Local Studies. 1(2). ss.21–54.
• Çapar, S. ve Yıldırım, Ş. (2012). “Hobbes ve Locke’un Devlet Düşüncesine Katkıları”. Türk İdare Dergisi. (474). ss. 77–102.
• Çelik, F. ve Usta, S. (2010). “Klasik Liberalizmde “Özgürlük” ve Liberalizmin Yerel Yönetimlere Bakışı”. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. (24). ss. 121–135.
• Çoban, R. A. (2014). Kamu Tercihi Teorisi, Çağdaş Kamu Yönetimi I. (Edt. Muhittin Acar, Hüseyin Özgür). Nobel Yayınevi. Ankara.
• Dahl, R. (1996). Demokrasi ve Eleştirileri. (Çev. Levent Köker). Yetkin Yayınları. Ankara.
• Dik, E. (2005). “Kamu Yararı Anlayışında Değişim Baskısı”. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 2 (4). ss. 1–18.
• Dikmen, A. A. (2011). Makine, İş, Kapitalizm ve İnsan. Tan Yayınları. Ankara.
• Douglass, B. (1980). “The Common Good and The Public Interest”. Politcal Theory. 8(1). ss. 103–117.
• Drefyus, F. (2007). Bürokrasinin İcadı. (Çev. Işık Ergüden). İletişim Yayınları. İstanbul.
• Dura, Y. C. (2006). “Kamu Tercihi Teorisinde Kamusal Etkinlik Problemi”. Türk İdare Dergisi. 451. ss.107-117.
• Eren, E. (1993). “Piyasa Başarısızlığından Kamu Başarısızlığına: Bürokrasi Sorunu”. Ekonomik Yaklaşım. Cilt 4.Sayı.10. ss.59-81.
• Genç, N. F. (2010). “Yeni Kamu Hizmeti Yaklaşımı”. Türk İdare Dergisi. 2010(466). ss.145–159.
• Genç, N.F. (2015). Yeni Kamu Hizmeti: Vatandaş ve Kamu Yararı Temelinde Kamu Hizmetini Yeniden Düşünmek. Kamu Yönetiminde Paradigma Arayışları: Yeni Kamu İşletmeciliği ve Ötesi. (Ed. Özer Köseoğlu, Mehmet Zahid Sobacı). Dora Yayınları. Bursa.
• Güler, B. A. (2005). Devlette Reform Yazıları. Paragraf Yayınevi. Ankara.
• Güler, B. A. (2005). Yeni Sağ ve Devletin Değişimi. İmge Kitabevi. Ankara.
• Güler, B. A. (2009). Türkiye’nin Yönetimi-Yapı. İmge Kitabevi. Ankara.
• Gürkan, C. (2007). “Kameralizm: Modern Yönetim ve Maliye Düşüncesinin Doğuşu ve Gelişimi”. Toplum ve Bilim. (110). ss. 236–237.
• Habermas, J. (1997). Kamusallığın Yapısal Dönüşümü. (Çev. Mithat Sancar, Tanıl Bora). İletişim Yayınları. İstanbul.
• Habermas, J. (2001). İletişimsel Eylem Kuramı. (Çev. Mustafa Tüzel). Kabalcı Yayınları. İstanbul.
• Hayek, F. A. (1995). Kölelik Yolu. (Çev. Turhan Feyzioğlu, Yıldıray Arsan). Liberte Yayınları. Ankara.
• Hobbes, T. (2007). Leviathan. (Çev.Semih Lim). Yapı Kredi Yayınları. İstanbul.
• İmre, A. G. (2006). Avusturya Okulu İçinde Ludwig von Mises ve İktisadi Düşünceye Katkısı. Basılmamış Doktora Tezi. İstanbul Üniversitesi. İstanbul.
• Kant, I. (1784). “What is Enlightenment?”. https://warwick.ac.uk. (Erişim tarihi: 21. 12.2019).
• Karcı, Ş. M. (2008). “Yeni Kamu İşletmeciliği Yaklaşımın Temel Değerleri Üzerine Bir İnceleme”. Akdeniz Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi. 8(16). ss.40-64.
• Karkın, N. (2015). Kamu Değeri Kavramı ve Kamu Değeri Yönetiminin Kamu Yönetimi Kuramı Bağlamındaki Yeri, Kamu Yönetiminde Paradigma Arayışları: Yeni Kamu İşletmeciliği ve Ötesi. (Ed. Özer Köseoğlu, Mehmet Zahid Sobacı). Dora Yayınları. Bursa.
• Kılıç, Y. (2015). “Hobbes, Locke ve Rousseau’da Doğa Durumu Düşüncesi”. Temaşa Erciyes Üniversitesi Felsefe Bölümü Dergisi. 2(2). ss. 97–117.
• Kiessling, S. T. - Richey, G. R. (2004). “Peter F. Drucker and the Austrian School of Economics”. Management Decision. 42(10). ss. 1–13.
• Korkut, L. (2006). “Temel Hak ve Özgürlüklerin Bir Sınırlama Nedeni Olarak Kamu Yararı Kavramı”. Liberal Düşünce. 11 (44). ss. 77–98.
• Köseoğlu, Ö. - Tuncer, A. (2014). “Kamu Yönetiminde Yeni Bir Yaklaşım Olarak Kamu Değeri: Kavramsal ve Kuramsal Açıdan Bir Tartışma”. Yönetim Bilimleri Dergisi. 12(24). ss. 145–170.
• Köymen, O. (2007). Sermaye Birikirken: Osmanlı, Türkiye, Dünya. Yordam Kitap. İstanbul.
• Kurun, İ. (2018). “Reform Ve Çıkar: Kamu Tercihi Teorisi Perspektifinden Kamu Yönetimi Temel Kanunu Projesi”. Al-Farabi Uluslararası Sosyal Bilimler Dergisi. 2/2. ss.85-98.
• Miller, D. - Connolly. W. - Ryan. A. (1995). Blackwell’in Siyasal Düşünce Ansiklopedisi II. (Çev. Bülent Peker ve Nevzat Kıraç). Ümit Yayıncılık. Ankara.
• Moore, M. H. (1995). Creating Public Value: Strategic Management in Government. Harvard University Press. USA.
• Odabaş, U. K. (2018). “Tarihsel Süreçte Kamusal Alanın Yapısal Dönüşümü ve Habermas”. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. Ekim 22(Özel Sayı).ss.2051-2066.
• O’Flynn, J. (2007). “From New Public Management to Public Value: Paradigmatic Change and Managerial Implications”. The Australian Journal of Public Administration. 66 (3). ss. 353–366.
• Ökten, S. (2019). “Kamu Değeri Yapımı Çerçevesinde Türkiye Radyo ve Televizyon Kurumu”. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi. 8(4). ss. 2394-24223.
• Önkal, G. ve Sümer, O. (2014). Etik Açısından Kamu Yararı Kavramının Olanaksızlığı. (Ed. Feyzi Uluğ, vd.). II. Kamu Etiği (Seçilmiş Kongre Bildirileri 27–28 Mart 2013. TODAİE Yayınları. Ankara.
• Özgür, H. (2014). Yeni Kamu Yönetimi Hareketi. (Ed. Muhittin Acar ve Hüseyin Özgür). Çağdaş Kamu Yönetimi I. Nobel Yayınları. Ankara.
• Özgür, H. ve Öztepe, C. M. (2015). Amerikan Yeni Kamu Yönetimi Hareketi (YKYH): Sosyal Adalet ve Hakkaniyet Odaklı Bir Kamu Yönetimi Arayışı. Kamu Yönetiminde Paradigma Arayışları: Yeni Kamu İşletmeciliği ve Ötesi. (Ed. Özer Köseoğlu ve Mehmet Zahid Sobacı). Dora Yayınları. Bursa.
• Pirenne, H. (1994). Ortaçağ Kentleri, Kökenleri ve Ticaretin Canlanması. (Çev. Şadan Karadeniz). İletişim. İstanbul.
• Rousseau, J. J.(2018). Toplum Sözleşmesi (Çev. Işık Ergüden). Koridor Yayınları. İstanbul.
• Sallan, G. S. (2004). Sosyal Devlet Bitti, Yaşasın Piyasa! . Etik Yayınları. İstanbul.
• Saraç, O. (2002). “Kamu Yararı Kavramı”. Maliye Dergisi. Cilt:139. ss.16–26.
• Sarıipek, B. D. (2010). “Rousseau’nun Vatandaşlık Fikirlerinin Yirminci Yüzyıl Vatandaşlık Algısıyla Karşılaştırılması”. Kafkas Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi. 1(1). ss. 93–103.
• Self, P. (1993). Government By The Market?. Palgrave. London. ss .232-261.
• Sezer, U. B. (1992). “Büyük Devlet Küçük Devlet Tartışması”. Amme İdaresi Dergisi. C.25. S.4. ss.3–29.
• Simm, K. (2011). “The Concept of Common Good and Public Interest: From Plato to Biobanking”, Cambridge Quarterly of Heathcare Ethics.20.ss. 554-562.
• Stoker, G. (2006). “Public Value Management A New Narrative for Networked Governance?”. American Review of Public Administration. 36 (1). ss. 41–57.
• Şeker, G. (2009). Polisin Kent Güvenlik Uygulaması ve Yönetim Modeli. Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Basılmamış Doktora Tezi. İzmir.
• Şaylan, G. (1994). Değişim Küreselleşme ve Devletin Yeni İşlevi. İmge Kitabevi. Ankara.
• Şaylan, G. (2008). Temsili Demokrasinin Önlenemez Krizi. İmge Kitabevi. Ankara.
• Şener, H.E. (2007). Kamu Yönetiminde Postmodernizm. (Der. Şinasi Aksoy ve Yılmaz Üstüner). Nobel Yayıncılık. Ankara.
• Taylor, F.W. (2016). Bilimsel Yönetimin İlkeleri. (Çev. H. Bahadır Akın). Adres Yayınları. Ankara.
• Tombaloğlu, N. (2014). “Anayasa Mahkemesi Kararlarında Kamu Yararı Kavramı”, İnönü Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi. 5 (1). ss. 353–358.
• Uzun, T. (2013). Kamu Yararı Anlayışındaki Değişim: Kamu Tercihi Yaklaşımı Bağlamında Bir Değerlendirme. Kamu Yönetiminde Çağdaş Yaklaşımlar. (Edt. Asım Balcı, vd.). Seçkin Yayıncılık. Ankara.
• Üstüner, Y. (2000). “Yeni Kamu Yönetimi ve Yeni Kamu İşletmeciliği”. Amme İdaresi Dergisi. C. 33.S.3. ss.15-31.
• Wagner, P. (1996). Modernliğin Sosyolojisi: Özgürlük ve Cezalandırma. (Çev. Mehmet Küçük). Sarmal Yayınları. İstanbul.
• Weber, M. (1999), Protestan Ahlakı ve Kapitalizmin Ruhu, (Çev.Zeynep Gürata). Ayraç Yayınları. İstanbul.
• Weber, M.(2005). Bürokrasi ve Otorite. (Çev. Bahadır Akın).Adres Yayınları. Ankara.
• Weber, M. (2017). Meslek Olarak Siyaset. (Çev. Levent Özşar). Biblos Yayınları. Bursa.
• Wilson W. (1887). “The Study of Administration”. Political Science Quarterly. 2(2). ss.197-222.
• Yayla, A. (1993). Özgürlük Yolu: Hayek’in Sosyal Teorisi. Turhan Kitabevi. Ankara.
• Zabcı, F. (2011). Kamu Yararı Üzerine Bir Değerlendirme, Kuramsal ve Tarihsel Boyutlarıyla Hak Mücadeleleri I. (Der. Y. Bürkev, vd). Notabene Yayınları. Ankara.