BATILILARIN DOĞU HAKKINDAKİ TAHAYYÜLERİNE ÖZGÜN BİR ÖRNEK OLARAK PRESBYTER JOHANNES (PRESTER JOHN) EFSANESİNİN ORTAYA ÇIKIŞI: 1165 ÖNCESİ

Yıl 2020, Cilt: 7 Sayı: 14, 71 - 94, 22.12.2020

Fatih Durgun

Öz

Batı’da Doğu’ya ilişkin yerleşik imgelerin siyasi ve dini açıdan yeni bir biçimde kullanılmasında Avrupalıların Haçlı Seferleri’yle birlikte İslam dünyasıyla doğrudan karşılaşmaları etkili olmuştur. Mutlak öteki olarak Ortaçağ Avrupalısı’nın zihniyetinde yer edinen Müslümanların Avrupa Hristiyanlığının global yayılmacılığına boyun eğmeleri için Presbyter Johannes (Prester John) efsanesi ümit verici bir araç olarak bu koşullarda 12. yüzyılda doğmuştur. Presbyter Johannes anlatısı Avrupalılar için bilinmezliklerle dolu olan Doğu’da yaşadığına inanılan Presbyter Johannes adlı rahip-kralın, Haçlılar Müslümanlarla savaşırken Doğu’dan gelip onlara yardım edeceği ve iki taraftan çevrelenen Müslümanlara karşı Hristiyan dünyasının zafere ulaşacağı düşüncesine dayanır. 1165 yılında Johannes’in Bizans İmparatoru I. Manuel Komnenos’a gönderdiği sahte mektupla birlikte Avrupa’da popülerleşmeye başlayan efsanenin, mektubun gönderilme tarihinden önceki ortaya çıkış süreci bu makalenin konusunu oluşturmaktadır. Presbyter Johannes’ten ilk defa Freisingli Otto’nun Chronica’sında 1145 yılına ait bir kayıtta bahsedilmiştir. Bu bağlamda, Freisingli Otto’nun anlatısı temelinde ve konuya ilişkin 12. yüzyıla ait diğer bazı kaynaklar da kullanılarak efsanenin ortaya çıkışının siyasi ve dini nedenleri Otto’nun ve Ortaçağ tarihçiliğinin kendine has özellikleri etrafında değerlendirilecektir. Böylece, Presbyter Johannes efsanesinin siyasi ve dini koşullara uygun bir eklektik kurgu olduğu ortaya konacaktır.

Anahtar Kelimeler

Presbyter Johannes, Freisingli Otto, II. Haçlı Seferi, Efsane, Ortaçağ Avrupası

Destekleyen Kurum

Türkiye Bilimler Akademisi (TÜBA)

Proje Numarası

Üstün Başarılı Genç Bilim İnsanlarını Ödüllendirme Programı (GEBİP)

Teşekkür

Bu çalışmayı “Üstün Başarılı Genç Bilim İnsanlarını Ödüllendirme Programı (GEBİP)” çerçevesinde destekleyen Türkiye Bilimler Akademisi’ne (TÜBA) teşekkür ederim.

THE EMERGENCE OF PRESTER JOHN LEGEND AS A UNIQUE EXAMPLE OF WESTERN IMAGINATION ABOUT THE EAST: BEFORE 1165

Öz

The direct encounter of the Europeans with the Islamic World during the Crusades exerted great influence on the use of the settled western images about the East in a new political and religious way. In the 12th century, Prester John legend emerged as a promising instrument of the submission of the Muslims, who were regarded as absolute other in western imagination, to the global expansionism of European Christianity. Prester John narrative depended on a fancy that a Christian priest-king called Prester John living in the East would come to the aid of the Christians fighting against the Muslims. Thus, the Muslims would be surrounded from both sides. This would also lead to the final victory of the Christians over the Muslims. The legend started to become popular in Europe by the forged letter of Prester John to the Byzantine emperor Manuel I. Komnenos in 1165. In this paper, the emergence process of Prester John legend before 1165 is discussed. Prester John was first mentioned in Otto of Freising’s Chronica in a record dated 1145. In this sense, the purpose of this article is to evaluate the political and religious reasons for the emergence of the legend on the basis of Otto’s narrative with references to the primary sources related to the subject considering unique characteristics of Otto’s historical approach and Medieval historiography. Finally, this study presents that Prester John legend was an eclectic construct appropriate to the political and religious conditions.

Proje Numarası

Üstün Başarılı Genç Bilim İnsanlarını Ödüllendirme Programı (GEBİP)

Kaynakça

• Berry, V. G. (1969). The Second Crusade. M.K. Setton, & M.W Baldwin,. (eds.), A History of the Crusades: Vol. 1 The First Hundred Years (s. 463-512). Madison: The University of Wisconsin Press.
• Biran, M. The Empire of the Qara Khitai in Eurasian History: Between China and the Islamic World. Cambridge: Cambridge University Press.
• Brewer, K. (ed.) (2015). Prester John: The Legend and its Sources. New York: Ashgate.
• Brewer, K. (2016). Wonder and Scepticism in the Long Twelfth Century. Ph.D. Dissertation. The University of Sydney.
• Brooks, M. E. (2009). Prester John: A Rexamination and Compendium of the Mythical Figure Who Helped Spark European Expansion. Ph.D. Dissertation, The University of Toledo.
• De Rachewiltz, I. (1972). Prester John and Europe’s Discovery of East Asia, Canberra: Australian National University Press.
• Dixon, J. M. T. (2019). The Prester John Legend and European Conceptions of Eastern Alterity Before 1800.Ph. D. Dissertation. Cambridge University.
• Durgun, F. (2018). “Kısalık Bilgeliğin Ruhudur”: Ortaçağ Tarih Anlatılarında Kısalık Yöntemi. TUHED (7: 2), 618-631.
• Ehlers, J. (2013). Otto von Freising: Ein Intellektueller im Mittelalter. München: Verlag C.H. Beck.
• Eusebius. (1890). The Church History of Eusebius. A. McGiffert (çev.), https://www.documentacatholicaomnia.eu/03d/0265-0339,_Eusebius_Caesariensis,_Historia_ecclesiastica_%5bSchaff%5d,_EN.pdf
• Fellner, F. (1934). The Two Cities of Otto of Freising and its Influence on the Catholic Philosophy of History. The Catholic History Review (20: 2), 154-174.
• Figueira, D. M. (2015). The Hermeneutics of Suspicion: Cross-Cultural Encounters with India. London: Bloomsbury.
• Freising, O. (2002). The Two Cities: A Chronicle of Universal History to the Year 1146 A.D. C. C. Mierow (çev.). New York: Columbia University Press.
• Freising, O. (1912). Ottonis Episcopi Frisingensis Chronica sive Historia de Duabus Civitatibus. Hannoveeae. et Lipsiae. Impensis Bibliopolii Hahniani.
• Geary, P. J. (1994). Living with the Dead in the Middle Ages. Ithaca: Cornell University Press.
• Giardini, M. (2017). “Ego, Presbiter Iohannes, Dominus Sum Dominantium”: The Name of Prester John and The Origin of His Legend. Viator (48: No.2), 195-230.
• Grousset, R. (2002). The Empire of the Steppes: A History of Central Asia. Eighth Paperback Edition. Naomi Walford (çev.). New Brunswick: Rutgers University Press.
• Hamilton, B. (2009). Continental Drift: Prester John’s Progress through the Indies. Joan-Pau Rubiés (ed.), Medieval Ethnographies: European Perceptions of the World Beyond (s.121-153). London: Routledge.
• Hamilton, B. (1996). Prester John and the Three Kings of Cologne. C.F. Beckingam & B. Hamilton (eds.), Prester John, the Mongols and the Lost Ten Tribes (s. 171-185). Aldershot: Variorum.
• Heng, G. (2003). Empire of Magic: Medieval Romance and the Politics of Cultural Fantasy. New York: Columbia University Press.
• Hiestand, R. (2001). The Papacy and the Second Crusade. Jonathan Phillips & Martin Hoch (eds.), The Second Crusade: Scope and Consequences (s.32-53). M1anchester: Manchester University Press.
• Hofmeister, A. (1912). Praefatio. Freising, O. Ottonis Episcopi Frisingensis Chronica sive Historia de Duabus Civitatibus (s. vii- cxiv). Hannoveeae. et Lipsiae. Impensis Bibliopolii Hahniani.
• Hunter, D. G. (2000). Acts of Thomas: Scene One. R. Valantasis (ed.) Religions of Late Antiquity in Practice (s.207-217). Princeton: Princeton University Press.
• Kayhan, H. (2018) Irak Selçukluları’nda Sosyal, Ekonomik, Kültürel ve Dini Yapı Hakkında. Cihannüma: Tarih ve Coğrafya Araştırmaları Dergisi (IV: 2), 1-14.
• Kempshall, Matthew. (2011). Rhetoric and the Writing of History. Manchester: Manchester University Press.
• Kitab-ı Mukaddes: https://incil.info/kitap/mat/2: Erişim: 1.10.2020.
• Klijn, A. F. J. (ed.). (2003). The Acts of Thomas, Second Revised Edition. Leiden: Brill.
• Knobler, A. (2017). Mythology and Diplomacy in the Age of Exploration. Leiden: Brill.
• Mattern, S. P. (2002). Rome and the Enemy: Imperial Strategy in the Principate. Berkeley: University of California Press. Melve, L. (2007). Inventing the Public Sphere: The Public Debate during the Investiture Contest (c. 1030-1122). Leiden: Brill.
• Mierow, C. C. (2002). Introduction. Freising, O. The Two Cities: A Chronicle of Universal History to the Year 1146 A. D. C. C. Mierow (çev.). New York: Columbia University Press.
• Mierow, C. C. (1949). Bishop Otto of Freising: Historian and Man. Transactions and Proceedings of the American Philological Association (80), 393-402.
• Morrison, K. F. (1980). Otto of Freising’s Quest for Hermeneutic Circle. Speculum (55: 2), 207-236.
• Nowell, C. E. (1953) The Historical Prester John. Speculum (48:3), 435-445.
• Phillips, J. (2007). The Second Crusade: Extending the Frontiers of Christendom. New Haven: Yale University Press.
• Piyadeoğlu, C. (2020). Büyük Selçuklular: Yeni Bir Devrin Başlangıcı. İstanbul: Kronik Kitap.
• Ramos, M. J. (2006. Essays in Christian Mythology: The Metamorphosis of Prester John. New York: University Press of America.
• Rowe, J. G. (1992). The Origins of the Second Crusade: Pope Eugenius III, Bernard of Clairvaux and Louis VII of France. Michael Gervers (ed.), The Second Crusade and the Cistercians (s.79-89). New York: Palgrave Macmillan.
• Saint-Laurent, J. (2015). Missionary Stories and the Formation of the Syriac Churches. Oakland: University of California Press.
• Taylor, C. (2014). Global Circulation as Christian Enclosure: Legend, Empire and the Nomadic Prester John. Literature Compass (11/7), 445-459.
• Thomaskutty, J. (2019). Saint Thomas the Apostle: New Testament, Apocrypa, and Historical Traditons, Paperback Edition. London: Bloomsbury.
• Trexler, R. C. (1997). The Journey of the Magi: Meanings in History of a Christian Society. Princeton: Princeton University Press.
• Turan, O. (2003). Selçuklular Tarihi ve Türk-İslam Medeniyeti. 8. Basım. İstanbul: Ötüken.
• Woolf, D. (2012). Tarihin Küresel Tarihi. M. Moralı (çev.), İstanbul: Alfa.
• Zarncke, F. (1879). Der Priester Johannes, Erste Abhandlung. Abhandlungen der Philologisch-Historischen Classe der Königlich Sächsischen Gesselschaft der Wissenschaften. Siebenter Band (s.831-1030). Leipzig, Deutschland.