AHMET HAŞİM’İN ŞİİRLERİNE HAFİFLİK VE AĞIRLIK İMGELERİ MERKEZİNDE BİR YAKLAŞIM

Yıl 2021, Cilt: 8 Sayı: 17, 137 - 155, 29.12.2021

Nilüfer İlhan

Öz

19. yüzyılda endüstri devriminin paradigmasını yansıtan modernite, insanın inanç sistemini ve alışkanlıklarını değiştirerek aklın, bilimin, tekniğin rehberliğinde ona yeni bir yaşam olanağı sunması ile varlığın büyülü şekilde idrak edilme anlayışını ortadan kaldırır. Dünyanın katı gerçekleriyle yaşamak zorunda kalan, varoluşsal bir yitiklik duygusuyla karşılaşan, buyurgan ve otoriter dille kimliği inşa edilen insan, bu ağırlıktan kurtulmak için sanat ve edebiyata sığınarak kendine yeni bir gerçeklik kurmanın peşine düşer. Nietzsche, insanı düştüğü bu durumdan kurtaracak ve onu neşelendirecek olanağın müzikte olduğunu vurgularken, Heidegger ve Foucault da şiirsel dilin kendilik değerlerini ortaya koyduğunun altını çizer. Siyasi ve sosyal normlara göre inşa edilen dilin, dünyayı ağırlaştırdığını ve taşlaştırdığını belirten İtalo Calvino ise edebiyatın söz konusu normlar karşısında imge ve metaforlar aracılığıyla “hafiflik” duygusu oluşturduğunu ileri sürer. Hafiflik değeri olan nesnelerin seçilmesinin gerek dil gerekse anlam noktasında hafifliğe işaret ettiğini ve bunun da rüya hâli yaşattığını ifade eder. Modern Türk şiirinin Yahya Kemal ile birlikte kurucu ismi kabul edilen ve poetikasını estetik bir zeminde kuran Ahmet Haşim’in şiirlerini de Calvino’nun belirlediği “hafiflik” ve “ağırlık” imgeleriyle okumak mümkündür. Hayatın katı gerçeğine karşı edebiyatı bir kaçış alanına dönüştüren Ahmet Haşim, şiirlerinde hafiflik değerleriyle taşlaşmış belleğini gün yüzüne çıkardığı gibi muhayyel/ütopik yerler de kurarak dünyada bulunmanın ağırlığına seçenek sunar. 

Anahtar Kelimeler

Italo Calvino, Hafiflik, Ağırlık, İmge, Şiir, Ahmet Haşim

Destekleyen Kurum

-

Proje Numarası

-

Teşekkür

-

AN APPROACH TO AHMET HAŞİM’S POEMS ON THE BASIS OF THE IMAGES OF LIGHTNESS AND HEAVINESS

Öz

Reflecting the paradigm of the industrial revolution in the 19th century and changing the belief system and habits of human beings, modernity offers mankinde a new life opportunity under the guidance of reason, science and technique, and eliminates the understanding of the magical realization of existence. Having to live with the harsh realities of the world, confronted with an existential sense of loss, and whose identity is constructed with an authoritarian language, a person seeks to establish a new reality for himself by taking refuge in art and literature to get rid of this weight. While Nietzsche emphasizes that the opportunity to save people from this situation and cheer them up is in music, Heidegger and Foucault underline that poetic language reveals self-worth. Italo Calvino, who states that the language built according to political and social norms makes the world heavy and petrified, argues that literature creates a sense of "lightness" through images and metaphors in the face of these norms. It states that choosing objects with the value of lightness indicates lightness in terms of language and meaning, which creates a dream state. It is possible to read the poems of Ahmet Haşim, who is considered as the founder of modern Turkish poetry together with Yahya Kemal and established his poetics on an aesthetic ground, with the images of "lightness" and "heaviness" determined by Calvino. Ahmet Haşim, who transformed literature into a space of escape against the harsh reality of life, brings to light his memory, petrified with the values of lightness in his poems, and offers an alternative to the weight of being in the world by establishing imaginary/utopian places.

Proje Numarası

-

Kaynakça

• Ahmet Haşim (2003), Bütün Şiirleri: Piyale/ Göl Saatleri/ Diğer Şiirleri, (Haz: İnci Enginün-Zeynep Kerman), İstanbul: Dergâh Yayınları.
• Ayvazoğlu, B. (2006), Ömrüm Benim Bir Ateşti: Ahmet Hâşim’in Hayatı, Sanatı, Estetiği, Dramı, İstanbul: Kapı Yayınları.
• Bachelard, G. (2006), Su ve Düşler, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Bachelard, G. (2012), Düşlemenin Poetikası, İstanbul: İthaki Yayınları.
• Bezirci, A. (1967), Ahmet Haşim, İstanbul: Akşam Kitap.
• Calvino, İ. (2011), Amerika Dersleri: Gelecek Binyıl İçin Altı Öneri, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Çüçen, A. Kadir (2003), Heidegger’de Varlık ve Zaman, Bursa: Asa Kitabevi.
• Esenyel, A. (2020), Martin Heidegger: Varlığın Patikaları, Ankara: Fol Kitap.
• Foucault, M. (2011), Büyük Kapatılma: Seçme Yazılar 3, İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Freud, S. (2012), Sanat ve Sanatçılar Üzerine, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Gürbilek, N. (2007), Kör Ayna, Kayıp Şark, İstanbul: Metis Yayınları.
• Heidegger, M. (2011), Sanat Eserinin Kökeni, Ankara: De Ki Basım Yayın.
• Kacıroğlu, M. (2016), Tevfik Fikret’in Şiirlerinde Hafiflik ve Ağırlık İmgelerinin Anlam Değerleri Üzerine, Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi (SUTAD), Güz, S.40, ss: 233-246.
• Kanter, F. (2011), Tevfik Fikret ve Ahmet Haşim’in Şiirlerinde Ütopya, Turkish Studies, Volume 6/3, Summer, ss:963-972.
• Kaplan, M. (1997), Şiir Tahlilleri 1: Tanzimat’tan Cumhuriyete, İstanbul: Dergâh Yayınları.
• Nietzsche, F. (2011), Müziğin Ruhundan Tragedyanın Doğuşu, İstanbul: Say Yayınları.
• Okay, O. (2004), Poetika Dersleri, Ankara: Hece Yayınları.
• Özkök, S. (2019), “Ahmet Haşim’in Şiirinde Özne, Doğa ve Yersizyurtsuzlaşma”, Boğaziçi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Doktora Tezi, İstanbul.
• Şeriati, A. (2012), Sanat, Ankara: Fecr Yayınları.
• Tanpınar, A. H. (1988), 19. Asır Türk Edebiyatı Tarihi, İstanbul: Çağlayan Kitabevi.
• Tanpınar, A. H. (2000), Edebiyat Üzerine Makaleler, İstanbul: Dergâh Yayınları.
• Tekelioğlu, O. (1995), Haller, Şiir Hali ve Dasein, Defter, Sonbahar, Yıl 8, S:25, ss.39-63.