TÜRKİYE’DEKİ İLK KADIN MİLLETVEKİLLERİNİN GAZETE TEMSİLLERİ

Yıl 2023, Cilt: 10 Sayı: Cumhuriyet Özel Sayısı, 457 - 489, 29.10.2023

Dilhan Apak , Aslı Telseren Ömeroğlu

https://doi.org/10.58884/akademik-hassasiyetler.1355370

Öz

Kadınların seçme ve seçilme hakkına sahip olmaları, demokrasi tarihindeki önemli kilometre taşlarından birisidir. Türkiye’de kadınların seçme ve seçilme hakkını kazanması ise 5 Aralık 1934 tarihinde gerçekleşmiştir. Bu makale, Türkiye'deki ilk kadın milletvekillerinin gazetelerdeki temsillerini inceleyerek kadınları siyaset sahnesinde nasıl konumlandırdıklarını araştırmaktadır. Türkiye'de kadınların siyasal katılımı, kadın hareketi ve siyasal hak talepleri de çalışma kapsamında ele alınmıştır. Çalışmanın amacı, siyasal katılım konusundaki literatürü de göz önünde bulundurarak, gazetelerin kadın milletvekillerine yönelik haber yapma eğilimleri ve kalıplarını tespit etmektir. Buradan yola çıkarak 1935 yılında Türkiye’de basılan Ulus, Milliyet, Zaman, Son Posta, Cumhuriyet, Türk Dili, Kurun ve Yeni Asır gazeteleri rastgele örneklem yöntemiyle seçilmiş ve 1 Şubat-30 Nisan 1935 tarihleri arasında bu gazetelerde ilk kadın milletvekilleri ile ilgili çıkmış olan haberler konularına göre ayrılarak içerik analizi yöntemiyle incelenmiştir. Haber analizlerinden yola çıkarak gazetelerin Modern Türkiye ve Modern Türk kadını imajına yönelik olarak kadın milletvekilleriyle ilgili olarak destekleyici, tanıtıcı ve teşvik edici haberler yazmış oldukları söylenebilir. Ancak bu haberlerin aynı zamanda derinlikten yoksun ve yüzeysel şekilde yazılmış olduklarını da belirtmek gerekmektedir. Bu makale, Türkiye'de kadınların siyasi katılımı ve Türkiye’deki ilk kadın milletvekillerinin temsilleri konusunda önemli bir kaynak olarak hizmet etmektedir. Ayrıca, çalışma, kadınların siyasal katılımı ve medya temsilleri hakkında geniş bir perspektif sunarak, bu konuda yapılacak ileri araştırmalar için de bir temel oluşturmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Kadın Milletvekilleri, 1935 Seçimleri, Basın, Gazete Temsilleri, Kadın Hareketi, Siyasi Katılım.

NEWSPAPER REPRESENTATIONS OF THE FIRST WOMEN DEPUTIES IN TURKEY

Öz

The right of women to vote is a significant milestone in the history of democracy. In Turkey, women gained the right to vote in national elections on December 5, 1934. This study examines the representation of Turkey's first women deputies in newspapers to investigate how they were positioned on the political stage. Additionally, the study discusses women's political participation in Turkey, the women's movement, and its demands for political rights. The objective of this research is to identify the tendencies and patterns in newspapers' coverage of women deputies. Accordingly, the newspapers Ulus, Milliyet, Zaman, Son Posta, Cumhuriyet, Türk Dili, Kurun, and Yeni Asır, published in Turkey in 1935, were randomly sampled. The news about the first women deputies in these newspapers between February 1 and April 30, 1935, was separated according to their subjects and analyzed using the content analysis method. Based on the news analysis, it can be said that the newspapers wrote supportive, promotional, and encouraging news about the first women deputies to promote the new image of Modern Turkey and Modern Turkish women. However, it should be noted that these news articles lacked depth and were written in a superficial manner. This article aims to shed light on women's political participation during the Early Republican period and the representation of the first women deputies in Turkey. Moreover, by providing a broad perspective on women's political participation and media coverage, the study also provides a basis for further research on this subject.

Anahtar Kelimeler

Women Depuites, Press, Newspaper Representations, Women, Political Participation.

Kaynakça

• Ağaoğlu, A. (1935, 2 Mart). Yeni Kurultay. Milliyet Gazetesi.
• Arat, Y. (1998). Türkiye’de modernleşme projesi ve kadınlar. S. Bozdoğan ve R. Kasaba (Ed.) Türkiye’de modernleşme ve ulusal kimlik içinde (ss.82-98). Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
• Arsıulusal Kadınlar Kongresinde. (1935, 23 Nisan). Ulus Gazetesi.
• Arşıulusal Kadınlar Kongresinde Heyecanlı Üç Saat. (2023, 22 Nisan). Yeni Asır Gazetesi.
• Aziz, A. (2011). Siyasette etkili iletişim teknikleri. Başlık Yayın Grubu.
• Baran, S.J. ve Davis, D.K. (2012). Mass Communication Theory: Foundations, Ferment, and Future. Cengage Learning.
• Beşinci Ulus Kurultayı Dün Açıldı. (1935, 2 Mart). Zaman Gazetesi.
• Bolu’da Seçim Çok Hareketli Geçti (1935, 16 Şubat). Ulus Gazetesi.
• C.H. Fırkasınca Gösterilen Kadın Saylav Namzetlerinin Hal Tercümeleri. (1935, 6 Şubat). Kurun Gazetesi.
• Çakır, S. (1991). Siyasal yaşama katılım mücadelesinde Türk kadını. Eşit hak eşit katılım (ss. 131-142). Cem Yayınevi.
• Çakır, S. (2013). Erkek kulübünde siyaset: Kadın parlamenterlerle sözlü tarih. Versus Kitap.
• Çakır, S. (2013b). Osmanlı kadın hareketi. Metis Yayınları.
• Çelenk, S. (2010) Kadınların medyada temsili ve etik sorunlar. B. Çaplı ve H. Tuncel (Ed.) Televizyon haberciliğinde etik içinde (ss. 229-236). Fersa Matbaacılık.
• Duroğlu, S. (2007). Türkiye'de ilk kadın milletvekilleri [Yayınlanmamış Yüksek Lisans tezi]. Ankara Üniversitesi.
• Dün Akşamki Miting. (1935, 23 Nisan). Tan Gazetesi.
• Dün Altı Vilayette Saylav Seçimi Yapıldı. (1936, 13 Ocak). Ulus Gazetesi.
• Dünya Kadınlar Birliği Kongresi. (1935, 4 Nisan). Kurun Gazetesi.
• Dünya Kadınları Dün Bir Miting Daha Yaptılar. (1935, 23 Nisan). Cumhuriyet Gazetesi.
• Esmer, A. Ş. (1935, 20 Nisan). Kadınlar Kongresi. Milliyet Gazetesi.
• Fırkamız Saylav Namzetlerinin Adları. (1935, 5 Şubat). Ulus Gazetesi.
• Göle, N. (2011). Modern mahrem. Metis Yayınları.
• Gülen, H. (2015). Kemalist modernleşmede aile, ulus, kadın ve kadın yolu / Türk kadın yolu dergileri. MGSÜ
• Sosyal Bilimler Dergisi. 0(12), 152-164. https://dergipark.org.tr/tr/pub/msgsusbd/issue/46976/589533
• İlhamoğlu, E. (2019). Uluslaşma bağlamında kadinin özgürleşmesi tartışmalari ve Türk devrimi [Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. İstanbul Üniversitesi
• İnal, M. A. (1996). Haberi okumak. Temuçin Yayınları.
• İnan, Afet. (1958). Herkesin bir dünyası var. Türk Tarih Kurumu.
• Kaçar, A. (2020). Kadınlar halk fırkasından Türk Kadınlar Birliğine kadın hareketi ve basına yansıması (1923-1935) [Yayınlanmamış Yüksek Lisans tezi]. Uludağ Üniversitesi.
• Kadınlar Birliğinin Dünkü Mitingi. (1935, 22 Nisan). Ulus Gazetesi.
• Kadınlar Bugün Bir Miting Yapacaklar. (1935, 21 Nisan). Kurun Gazetesi.
• Kadınlar Kongresi Bugün Son Celsesini Yapıyor. (1935, 24 Nisan). Cumhuriyet Gazetesi.
• Kadınlar Kongresi Dün Açıldı. (1935, 19 Nisan). Milliyet Gazetesi.
• Kadınlar Dün Birinci Mitinglerini Yaptılar. (1935, 22 Nisan). Milliyet Gazetesi.
• Kadınlar Kongresi: Her Gün Yeni Murahhaslar Gelmektedir. (1935, 15 Nisan). Yeni Asır Gazetesi.
• Kadınlar Kongresinde İkinci Gün. (1935, 20 Nisan). Cumhuriyet Gazetesi.
• Kadınlar Kongresi Murahhaslar Bu hafta Gelmeğe Başlıyor. (1935, 4 Nisan). Cumhuriyet Gazetesi.
• Kadınlar Kongresi Ruznamesi Hazır. (1935, 6 Nisan). Cumhuriyet Gazetesi.
• Kadın Saylavlardan Beklenilenler. (1935, 9 Şubat). Son Posta Gazetesi.
• Kadın Saylavların Kılığı. (1935, 2 Mart). Ulus Gazetesi.
• Kadın Saylavlara Ziyafet. (1935, 3 Mart). Zaman Gazetesi.
• Kamutay Dün Toplandı. (1935, 8 Mart). Zaman Gazetesi.
• Karakuş, G. (2019). Sovyetler Birliği’nde kadının konumuna genel bakış. Akademik Tarih ve Düşünce Dergisi, 6(3), 1580-1598. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/828687
• Koçak, A., ve Özgür, A. (2006). İçerik analizi çalışmalarında örneklem sorunu. Selçuk İletişim, 4(3), 21-28. https://dergipark.org.tr/tr/pub/josc/issue/19013/200754
• Küçüka, N.A. (1935a, 8 Şubat). Yeni Saylavlar Bugün Seçiliyor. Ulus Gazetesi. Kücüka, N.A. (1935b, 11 Şubat). Kadınlar Saylav Olduktan Sonra. Ulus Gazetesi.
• Lippmann, W. (1922). Public Opinion. Harcourt, Brace and Company. Mihri Pektaş İntihap Hakkı Komisyonunda Türk Kadınının Vaziyetini Anlattı. (1935, 18 Nisan). Milliyet Gazetesi.
• Mitchel, J. (1998). Kadın ve eşitlik. J Mitchel ve A. Oakley (der.) Kadın ve eşitlik (çev ve yay haz. Fatmagül Berktay), (ss. 23-46) Pencere Yayınları.
• Murahhaslar Türk Kadınlarına Gıpta Ediyorlar. (1935, 8 Nisan). Milliyet Gazetesi.
• Oktay, M. (2002). Politikada halkla ilişkiler. Derin Yayınları.
• Osmanağaoğlu, H. (2015). Feminizm kitabı: Osmanlı'dan 21. yüzyıla seçme metinler. Dipnot.
• Otuz Yurdun Kadınları Dün Toplandılar. (1935, 19 Nisan). Cumhuriyet Gazetesi.
• Özgen, M. (1998). Gazetecinin etik kimliği. Türkiye Gazeteciler Cemiyeti Yayınları.
• Rençber Bir Bayan Mebus Olacak. (1935, 3 Şubat). Zaman Gazetesi.
• Samsun’un Kadın Saylavı İçin Verilen Ziyafet. (1935, 25 Şubat). Kurun Gazetesi.
• Saylav Kadın ve Kıyafet İşi. (1935, 10 Şubat). Kurun Gazetesi.
• Saylav Nakiyeye Altın Madalya. (1935, 11 Şubat). Cumhuriyet Gazetesi.
• Saylav Seçimi Dün Yapıldı. (1935, 9 Şubat). Ulus Gazetesi.
• Serbest Münakaşa. (1935, 5 Şubat). Zaman Gazetesi.
• Şakir, Ş. (2023, 10 Mayıs). 10 Mayıs 1935: Nezihe Muhiddin ve arkadaşlarının kurduğu Türk Kadınlar Birliği kendini feshetti. Çatlak Zemin. https://catlakzemin.com/10-mayis-1935-nezihe-muhiddin-arkadaslarinin-kurdugu-turk-kadinlar-birligi-kendini-feshetti/#:~:text=feshetti%20%2D%20%C3%87atlak%20Zemin-,10%20May%C4%B1s%201935%3A%20Nezihe%20Muhiddin%20ve%20arkada%C5%9Flar%C4%B1n%C4%B1n,T%C3%BCrk%20Kad%C4%B1nlar%20Birli%C4%9Fi%20kendini%20feshetti&text=16%20Haziran%201923'te%2C%20hen%C3%BCz,ad%C4%B1%20alt%C4%B1nda%20bir%20parti%20kurdular
• Seçim Hazırlıkları Bitiyor. (1935, 6 Şubat). Zaman Gazetesi.
• Sumbas, A. (2017). Kadın ve Siyaset. A.A. Durmuş ve M. Çağlayandereli (Ed.) Dünyada ve Türkiyede siyasetin sosyolojik temelleri içinde (ss. 197-212), Paradigma Akademi.
• Tekeli, Ş. (1982). Türkiye'de kadınlar ve siyasal toplumsal hayat. Birikim Yayınları.
• Temel, F. (2020). Türkiye’de Cumhuriyet vatandaşının inşasında basın. Selçuk İletişim, 13(2), 409-437. https://dergipark.org.tr/tr/pub/josc/issue/55089/699352
• Toplantıdan İntibalar. (1935, 2 Mart). Milliyet Gazetesi.
• Toprak, Z. (1994). Türkiye'de siyaset ve kadın: Kadınlar Halk Fırkası'ndan arsıulusal kadınlar birliği kongresine (1923-1935). Kadın Araştırmaları Dergisi, 0 (2), 5-12. https://dergipark.org.tr/tr/pub/iukad/issue/730/7885
• Türk Kadını Beklenen Zaferi Kazanmıştır: Romen Heyeti Başkanı Böyle Söylüyor. (1935, 15 Nisan). Milliyet Gazetesi.
• Türk Kadınlığı Bütün Dünyaya Örnek oldu. (1935, 8 Nisan). Milliyet Gazetesi.
• Uluslararası Kadın Kongresinde Bir de Türk Kadını Sergisi Açılacak. (1935, 28 Şubat). Cumhuriyet Gazetesi.
• Uluslararası Kadınlar Birliği Başkanı Dün Geldi. (1935, 12 Nisan). Cumhuriyet Gazetesi.
• Ulust’a Gazeteciler Toplantısı. (1935, 3 Mart). Ulus Gazetesi.
• Umumi Meclis Toplantıları Başladı. (1935, 5 Mart). Ulus Gazetesi.
• Ünal, S. (2016). 12. Arsıulusal kadinlar kongresi. Journal of International Social Research, 9(44), 533-561. https://www.sosyalarastirmalar.com/articles/12th-international-women-congress.pdf
• Yaraman, A. (2015). Türkiye'de kadınların siyasal temsili. Bağlam Yayınları.
• Yaşar, S. (2020). Basındaki bilgiler ışığında 12.uluslararası kadınlar birliği kongresi (18-26 Nisan 1935). İksad Yayınevi.
• Yenituna, B. (2013). 1930’lar Türkı̇ye’sı̇nde bı̇r modernleşme aracı: Basın. [Yayınlanmamış Doktora tezi]. İstanbul Üniversitesi.
• Yeni Saylavlar Cuma Günü Memleketin Her Tarafında Seçilmiş Olacaklar. (1935, 6 Şubat). Milliyet Gazetesi.
• Yeni Saylavlar Dün Seçildi. (1935, 9 Şubat). Milliyet Gazetesi.
• Yeni Saylavlar Şerefine Çay ve Balo. (1935, 9 Şubat). Zaman Gazetesi.
• Yeni Türkiye Vu Dergisinin Memleketimize Ayırdığı Sayı. (1935, 5 Mart). Ulus Gazetesi.
• Yuval-Davis, N. (2003). Cinsiyet ve millet. İletişim Yayınları.