CUMHURİYETİN BAŞINDAN GÜNÜMÜZE TÜRK DIŞ POLİTİKASININ DENİZ GÜVENLİĞİ STRATEJİSİ

Yıl 2023, Cilt: 10 Sayı: Cumhuriyet Özel Sayısı, 30 - 51, 29.10.2023

Kenan Şahin

https://doi.org/10.58884/akademik-hassasiyetler.1356653

Öz

Bu makalenin amacı, Türkiye’nin istikrar, denge ve meşruiyet temelli geleneksel dış politikasının Cumhuriyetin başından itibaren gelişen deniz güvenliği stratejisi ile uyumunu tartışmaktır. Geleneksel dış politika ilkelerinin Türkiye’nin deniz güvenliği stratejisiyle ne derece örtüştüğü sorgulanırken daha iyi bir deniz güvenliği yönetişimi için uygun stratejiler saptanmaya çalışılacaktır. Hamasetten uzak, gerçek ve potansiyel gücü üzerinden değerlendirilmesi gereken Türk donanmasının hem bölgesinde güçlü olması hem de diğer ülkelerin donanmalarıyla rekabet edebilmesinin şartı, uzun dönemli, bütüncül ve esnek deniz güvenliği stratejilerine bağlıdır. Bu çerçevede Türkiye’nin meşru deniz yetki alanlarını kapsayan, boğazları ile limanlarının tehdit ve risklerden uzak olmasını sağlayacak koordineli deniz güvenliği stratejileri inşa edilmesinin önemine vurgu yapılmaktadır. Uluslararası sistemin dinamikleri ile zamanın koşullarını dikkate alan uzun dönemli deniz güvenliği stratejisi, Türk Deniz Kuvvetleri’nin uluslararası politikada Türkiye’nin hak ve menfaatlerini daha güçlü biçimde savunmasını sağlayacaktır.

Anahtar Kelimeler

Deniz Güvenliği, Denizde Strateji, Türk Dış Politikası, Türk Deniz Kuvvetleri

MARITIME SECURITY STRATEGY OF TURKISH FOREIGN POLICY FROM THE BEGINNING OF THE REPUBLIC TO THE PRESENT

Öz

This article discusses the compatibility of Turkey's stability, balance, and legitimacy-based traditional foreign policy with the evolving maritime security strategy since the beginning of the Republic. While questioning the extent to which the conventional foreign policy principles align with Turkey's maritime security strategy, efforts will be made to identify appropriate strategies for better naval security governance. The prerequisite for the Turkish Navy, which needs to be evaluated based on actual and potential power rather than rhetoric, to be both strong in its region and capable of competing with the navies of other countries is long-term, comprehensive, and flexible maritime security strategies. In this context, emphasis is placed on the importance of constructing coordinated maritime security strategies that encompass Turkey's legitimate maritime jurisdiction areas and ensure the safety of its straits and ports from threats and risks. Considering the dynamics of the international system and the conditions of the time, a long-term maritime security strategy will enable the Turkish Navy to defend Turkey's rights and interests in international politics more effectively.

Anahtar Kelimeler

Maritime Security, Maritime Strategy, Turkish Foreign Policy, Turkish Naval Forces

Kaynakça

• Anlar Güneş, Ş. (2007). Birleşmiş Milletler Deniz Hukuku Sözleşmesi ve deniz çevresinin korunması. Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 56(2), 1-37.
• Armaoğlu, F. (2019). 20. yüzyıl siyasi tarihi (1914-1995). Kronik Kitap.
• Bardakçı, M. (2022). Turkey and the major Powers in the Eastern Mediterranean crisis from the 2010s to the 2020s. Comparative Southeast European Studies,70(3), 516–539. https://doi.org/10.1515/soeu-2021-0071
• Başeren, S. H. (2006). Ege sorunları. Türk Deniz Araştırmaları Vakfı Yayınları.
• Corbett, J. S. (2010). Deniz stratejisinin prensipleri. (Çev. A. Tuncer Büyükonat), Doruk Yayınları.
• Dedeoğlu, B. (2018). Uluslararası güvenlik ve strateji. Yeni Yüzyıl Yayınları.
• Doğru, S. (2013). Türk Boğazları’nın hukuki statüsü: Sevr ve Lozan’dan Montrö’ye geçiş. Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi. (2), 23-169.
• Freedman, L. (2013). Strategy, A history. Oxford University Press.
• Gönlübol, M. & Sar, C. (1990). Atatürk ve Türkiye’nin dış politikası. Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu.
• Hale, W. (2003). Türk dış politikası: 1774-2000. (Çev. Petek Demir), Mozaik Yayınları.
• Hart, B. H. L. (2003). Strateji, dolaylı tutum. (Çev. Selma Koçak), Doruk Yayınları.
• İnan, Y. & Yücel A. (2003). The Aegean disputes. Foreign Policy Institute, 1-51.
• Karaosmanoğlu, A. L. (2020). Büyük stratejinin anlamı ve işleyişi. A L. Karaosmanoğlu & E. Aydınlı (Ed.), Strateji düşüncesi: kuram, paradoks, uygulama içinde (s.7-41). İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Kösebalaban, H. (2014). Türk dış politikası: İslam milliyetçilik ve küreselleşme. (Çev. Hüsamettin İnaç), BigBang Yayınları.
• Kut, Ş. (2004). Türk dış politikasında Ege sorunu. F. Sönmezoğlu (Ed.), Türk dış politikası analizi içinde (s.507-525). Der Yayınları.
• Mahan, A. T. (1890). The influence of sea power upon history 1660-1783. Little-Brown.
• Oran, B. (Ed.) (2009). Türk dış politikası: Kurtuluş Savaşı’ndan bugüne olgular, belgeler, yorumlar 1919-1980 (Cilt I). İletişim Yayınları.
• Özdemir, H. (2020). “Tasarlanmış” ve “beliren” üst stratejiler: Türkiye ve diğer orta büyüklükteki devletler için alternatifler. A. L. Karaosmanoğlu & E. Aydınlı (Ed.), Strateji düşüncesi: kuram, paradoks, uygulama içinde (s.43-75). İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Papuççular, H. (2020). Türkiye ve On İki Ada 1912-1947. 2. Basım, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Sander, O. (1998). Türkiye’nin dış politikası. İmge Kitapevi.
• Şahin, K. (2021). Ege Denizi’nde yetki alanları paylaşımının öncülü: karasuları sorunu. Güvenlik Stratejileri Dergisi, 17(40), 705-725. https://dx.doi.org/10.17752/guvenlikstrtj.1029815
• Tevetoğlu, F. (1990). Atatürk’ün toplanmamış yazıları. Belleten, 54(211), 1167-1178.
• Till, G. (2009). Seapower: A guide for the twenty-first century. Routledge.
• Tutak, E. &Koçer G. (2022). 21. Yüzyılda deniz gücünün askeri ve ticari perspektiften analizi için yeni bir yaklaşım önerisi: Türkiye Örneği. Akdeniz İİBF Dergisi, 23(1), 1-17. https://doi.org/10.25294/auiibfd.1165880
• Türk Deniz Kuvvetleri Komutanlığı (2015). Türk Deniz Kuvvetleri stratejisi. Deniz Basımevi.
• Türkiye’nin taraf olduğu IMO sözleşmeleri (2020). 15 Haziran 2023 tarihinde https://denizhukuku.bilgi.edu.tr/media/document/2020/04/28/imo_sozlesmeleri_2020.pdf adresinden edinilmiştir.
• Uslu, N. (2016). Çatlak ittifak: 1947’den günümüze Türk-Amerikan ilişkileri. Nobel Yayınları.
• Yaycı, C. (2011). Doğu Akdeniz’de deniz yetki alanlarının sınırlandırılmasında Libya’nın rolü ve etkisi. Güvenlik Stratejileri Dergisi, 7(14), 17-42.