CUMHURİYETİN VE DÜZENLENİŞİNİN 100. YILINDA İZMİT BASIN TOPLANTISI HAKKINDA DEĞERLENDİRMELER

Yıl 2023, Cilt: 10 Sayı: 23, 1 - 27, 31.12.2023

Ali Çiftçi

https://doi.org/10.58884/akademik-hassasiyetler.1383201

Öz

Yakın siyasi tarihimizde Millî Mücadele’nin kazanılması, cumhuriyetin kurulması ve devrimlerin yapılması düz bir çizgi şeklinde gelişmemiştir. Bu olaylar, gerek planlama gerekse uygulama bakımından belli aşamalardan geçilerek gerçekleşmiştir. Kongrelerle başlayan bu süreç geniş bir millî-toplumsal uzlaşı üzerinde yükselerek başarı ile sonuçlanmıştır. Millî Mücadele’den sonra Cumhuriyet rejiminin kurulmasında ise aynı geniş uzlaşı ile hareket edilmemiştir. Cumhuriyetin kararlaştırılma ve ilan edilmesinde kurucu kadro arasında ihtilaflar görülmüştür. Devrimlerin yapılmasında ise millî-toplumsal uzlaşıdan çok daha fazla uzaklaşıldığı ve Millî Mücadele’de oluşan beklenti ve millî taleplerin tersine hareket edildiği söylenebilir. 16-17 Ocak 1923 tarihinde gerçekleşen İzmit Basın Toplantısının, kuruluş ve devrimler dönemini anlamak bakımından metodolojik bir önemi bulunmaktadır. İzmit Basın Toplantısı, millî mutabakatla yürütülen Kurtuluş döneminin bittiği ve Kuruluş dönemi hazırlıklarının yapıldığı bir sırada gerçekleşmiştir. Mustafa Kemal Paşanın İstanbul gazetecileri ile yaptığı bu toplantıda ülkenin geleceği hakkında önemli konular konuşulmuştur. Konuşulan ve tartışılan hususların yazılmamasına ve gizli tutulmasına karar verilmiştir. Toplantıda Türkiye’de yapılacak olan yenilik ve devrimlerin ipuçları verilmiştir. Bu çalışmada İzmit Basın Toplantısı’nın yöntem ve içerik bakımlarından bazı konularda değerlendirilmesi amaçlanmıştır. Toplantının neden gizli tutulduğu, kimlerin katıldığı ve düzenlenme sebebi halâ tartışılmaktadır. Çalışmada kurucu kadro arasında, Millî Mücadele’deki geniş uzlaşı ve katılımın cumhuriyetin ilanı ve devrimlerin yapılmasında sürdürülmediği iddia edilmektedir. Kuruluş dönemine ilişkin bir çok kararın, İzmit Basın Toplantısı örneğinden yola çıkılarak kamuoyundan saklandığı ve çok dar bir kadro tarafından alındığı savunulmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Millî Mücadele, İzmit Basın Toplantısı, Cumhuriyet, Devrimler

Etik Beyan

Bu çalışma etik onay gerektiren herhangi bir insan veya hayvan araştırması içermemektedir.

Destekleyen Kurum

yok

Proje Numarası

yok

Teşekkür

yok

EVALUATIONS ABOUT THE IZMIT PRESS CONFERENCE ON THE 100TH ANNIVERSARY OF THE REPUBLIC AND ITS ORGANIZATION

Öz

In our recent political history, the victory of the National Struggle, the establishment of the republic and the making of the revolutions did not develop in a straight line. These events took place by going through certain stages in terms of both planning and implementation. This process, which started with congresses, resulted in the success of the National Struggle, which rose on a broad national-social consensus. The same broad consensus was not followed in the establishment of the republican regime after the National Struggle. There were conflicts among the founding staff in the decision and declaration of the Republic. It can be said that in the making of the revolutions, the national-social reconciliation was moved much further away and the expectations and national demands formed in the National Struggle were acted upon.. The İzmit Press Conference held on 16-17 January 1923 has a methodological importance in terms of understanding the establishment and revolutions period. The Izmit Press Conference took place at a time when the Independence period, which was carried out by national consensus, was over and preparations were made for the Establishment period. In this meeting held by Mustafa Kemal Pasha with Istanbul journalists, important issues about the future of the country were discussed. It was decided that the issues discussed would not be written down and would be kept confidential. In the meeting, hints of innovations and revolutions to be made in Turkey were given. In this study, it is aimed to evaluate the Izmit Press Conference on some issues in terms of method and contents. Why the meeting was kept secret, who attended, and the reason for organizing it are still debated. In the study, it is claimed that the broad consensus and participation in the War of Independence among the founding staff was not sustained in the declaration of the republic and the making of revolutions.
it is claimed that the broad consensus and participation in the War of Independence among the founding staff was not sustained in the declaration of the republic and the making of revolutions. It is argued that many decisions regarding the establishment period were hidden from the public and were taken by a very limited staff, based on the example of the Izmit Press Conference.

Anahtar Kelimeler

İzmit Press Conference, National Struggle, Republic, Revolutions

Proje Numarası

yok

Kaynakça

• Arar, İ. (1969). Atatürk’ün İzmit basın toplantısı. Burçak Yayınevi.
• Atatürk, M. K. (1989). Nutuk 1-2 (3. Baskı). Türk Tarih Kurumu Yayınları.
• Atatürk, M. K. (2006). Atatürk’ün söylev ve demeçleri. Atatürk Araştırma
• Merkezi Yayını.
• Atatürk, M. K. (1985). TBMM gizli celse zabıtları-3. Türkiye İş Bankası
• Kültür Yayınları.
• Atay, F. R. (1999). Çankaya-3. Yeni Gün Haber Ajansı Basın ve Yayıncılık.
• Cebesoy, A. F. (2000). Millî Mücadele hatıraları. Temel Yayınları.
• Çankaya, N. (Der.) (1985). Atatürk’ün hayatı, konuşmaları ve yurt gezileri.Tifdruk Matbaacılık.
• Çevik, Z. (2023). Atatürk’ün Zağnos Paşa Camii’nde verdiği nutku. 30 Ekim 2023 tarihinde https://ataturkansiklopedisi.gov.tr/bilgi/ataturkun-balikesir-zagnos-pasa-camiinde-verdigi-nutku/?pdf=3785 adresinden erişilmiştir.
• Erdal, D. (2023). Atatürk devrimlerinin karşısında Kemal Tahir. RumeliDE
• Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, (34), 312-342. https://doi.org/10.29000/rumelide.1316150.
• Gözler, K. (2020). Anayasa hukukuna giriş (29. Baskı). Ekin Basım Yayın Dağıtım.
• İnan, A. (1996). Gazi Mustafa Kemal Atatürk’ün 1923 Eskişehir-İzmit konuşmaları. Türk Tarih Kurumu Yayınları.
• Jaeschke, G. (1989). Türk Kurtuluş Savaşı kronolojisi-II. Türk Tarih Kurumu Yayını.
• Karabekir, K. (2009). Günlükler-2, 1906-1948. Yapı Kredi Yayınları.
• Karabekir, K. (1991). Paşaların kavgası. Emre Yayınları.
• Karatepe, Ş. (2013). Anayasa hukuku. Savaş Yayınevi.
• Önder, M. (1998). Atatürk’ün yurt gezileri (2. Baskı). T. İş Bankası Kültür Yayınları.
• Parla, T. (2008). Türkiye’de siyasal kültürün resmî kaynakları-1, Atatürk’ün Nutuk’u. Deniz Yayınları.
• Tahir, K. (2015). Kurt kanunu. İthaki Yayınları.
• Tahir, K. (1992). Notlar-Osmanlılık/Bizans. Bağlam Yayınları.
• Turhan, M. (1993). Hükümet sistemleri. Gündoğan Yayınları.
• Zürcher, E. J. (2003). Millî Mücadelede İttihatçılık. İletişim Yayınları.
• Büyük misafirimiz sevgili gazi paşamız hoşgeldiniz. (1923, 7 Şubat). Zafer-i Millî.
• Büyük Reisimiz C.H. fırkasının kuruluşundaki esbabı izah ediyorlar. (1930, 12 Ocak). Milliyet.
• Eğer bizim inkılâbımız meşrutiyet gibi yalnız sathî olsaydı kimse ehemmiyet atfetmezdi!. (1929, 20 Aralık). Milliyet.
• Gazi Hazretleri Halk Fırkası ismini nasıl tesbit etmişlerdi?. (1930, 13 Ocak). Milliyet.
• Gazi Hz. cevap veriyorlar. (1929, 10 Aralık). Milliyet.
• Gazi Hz. İzmitlilerin sorduklarına ayrı ayrı cevap veriyorlar. (1929, 24 Aralık). Milliyet.
• Halife ne olacak? Gazeteciler soruyor ve Gazi Hz. not alıyorlardı. (1929, 11 Aralık). Milliyet.
• Hükûmet merkezi, (1929, 12 Aralık). Milliyet.
• İkinci grup denilen zümre bir fesat havası uyandırmağa çalışıyordu. (1929, 15 Aralık). Milliyet.
• İlk musahabe. Büyük Reisimiz halka ve hükûmet mümessillerine soruyor. (1929, 1 Aralık). Milliyet.
• İzmit basın toplantısı: Mustafa Kemal, Kürt konusu ve ‘devletin dini olacak mı’ sorularını yanıtlıyor. (1923, 29 Ocak). Cumhuriyet.
• Milletin ekseriyeti bizimle olursa Fırka deyiniz ne derseniz deyiniz, yürümek mümkündür. (1929, 21 Aralık). Milliyet.
• Misakı milli-Teşkilâtı esasiye, misakı millî meselesinde bütün meclis müttefik bulunuyordu. (1929, 14 Aralık). Milliyet.
• Türkiye hilâfet siyaseten bir menfaat ve kuvvet midir, yoksa bir zaaf mıdır?. (1929, 19 Aralık). Milliyet.
• Yeni Türkiye’nin siyasî veçhesi gayet açık ve vazıhtır. (1929, 6 Aralık). Milliyet.