THE NOVEL OF MAHMUT AND MERYEM IN THE CONTEXT OF INTERLITERATURE

Yıl 2024, Cilt: 11 Sayı: 24, 325 - 354, 27.04.2024

Ekin Aktürk

https://doi.org/10.58884/akademik-hassasiyetler.1385291

Öz

The novel Mahmut and Meryem is a work with a very valuable and rich infrastructure in the context of interliterature written by Elçin, one of the strongest writers of contemporary Azerbaijani literature. The novel, built around a love story, is interesting in that it combines historical, realistic, romantic and extraordinary elements. The novel, which is based on the famous folk story Kerem and Aslı, which has influenced literary genres such as karagöz, theater and middle game, starting from the oral and written tradition, which has aroused great interest in Anatolia, Azerbaijan and other nations, is a rich source for inter-literary analysis. It is a work. The novel Mahmut and Meryem is based on the Azerbaijani variant of the folk story Kerem and Aslı. It was written with the 'rewriting' method, where interliterature is most intensely detected. The motifs, people, plot and place encountered in the folk tale are mostly preserved. In the novel Mahmut and Meryem, historical events, figures or poets are blended with the plot in the novel, in addition to the differences arising from the peculiarities of the novel technique. The novel Mahmut and Meryem, which has a rich vocabulary in terms of idioms, proverbs, applause and curses, blended with folkloric elements rich in Turkish traditions, customs, history, lifestyle and cultural characteristics, is at the center of the Kerem and Aslı folk story; It greets its readers as the representation of a great humanism, from worldly love to human love. In this study, the folk story Kerem and Aslı and the novel Mahmut and Meryem were evaluated in the context of interliterature and it was determined that they had similar and different aspects.

Anahtar Kelimeler

Elcin Efendiyev, Mahmut and Meryem, Kerem and Aslı, Folk Stories, Interliterature

YAZINLARARASILIK BAĞLAMINDA MAHMUT İLE MERYEM ROMANI

Öz

Mahmut ile Meryem romanı, çağdaş Azerbaycan edebiyatının en güçlü kalemlerinden biri olan Elçin’in yazdığı yazınlararasılık bağlamında oldukça değerli ve zengin alt yapısı olan bir eserdir. Bir aşk hikayesi etrafında kurgulanan romanda tarihi, realist, romantik ve olağanüstü unsurların bir arada işlenmiş olması bakımından ilgi çekicidir. Anadolu’da, Azerbaycan’da ve diğer milletlerde de büyük ilgi uyandırmış olan sözlü ve yazılı gelenekten başlayarak karagöz, tiyatro, orta oyunu gibi edebi türlere de tesir etmiş ünlü halk hikayesi Kerem ile Aslı’nın merkezinde kurgulanmış olan roman, yazınlararası inceleme için zengin bir eserdir. Mahmut ile Meryem romanı, Kerem ile Aslı halk hikayesini Azerbaycan varyantına dayanmaktadır. Yazınlararasılığın en yoğun biçimde tespit edldiği ‘yeniden yazma’ metoduyla kaleme alınmıştır. Halk hikayesinde karşılaşılan motifler, kişiler, olay örgüsü, mekan çoğunlukla korunmuştur. Mahmut ile Meryem romanında, roman tekniğine has özelliklerden kaynaklanan farkların yanı sıra tarihi olaylar, şahsiyetler ya da şairler roman içinde olay örgüsüyle harmanlanmıştır. Türk gelenek, görenek, tarih, yaşayış ve kültür özellikleri bakımından zengin folklorik unsurlarla yoğurulmuş; deyimler, atasözleri, alkışlar, kargışlar bakımından zengin bir söz varlığı olan Mahmut ile Meryem romanı, Kerem ile Aslı halk hikayesi merkezinde; dünyevi aşktan, insan sevgisine kadar büyük bir hümanizmanın temsili gibi okurunu selamlamaktadır. Bu çalışmada Kerem ile Aslı halk hikayesi ve Mahmut ile Meryem romanı yazınlararasılık bağlamında değerlendirilmiş, benzer ve farklı yönleri olduğu saptanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Elçin Efendiyev, Mahmut ile Meryem, Kerem ile Aslı, Halk Hikayeleri, Yazınlararasılık

Kaynakça

• Alptekin, A. B. (2021). Halk hikâyelerinin motif yapısı. Ankara: Akçağ Yayınları.
• Boratav, P. N. (1946). Halk hikâyeleri ve halk hikâyeciliği. Milli Eğitim Basımevi.
• Çolak, F. (1994). Şah İsmail hikâyesi üzerine karşılaştırmalı bir araştırma [Doktora Tezi]. Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü
• Güney, E. C. (1951). Folklor ve halk edebiyatı. Milli Eğitim Basımevi.
• Duymaz, A. (2019). Mahmut ile Meryem (sunuş yazısı), İstanbul: Ötüken Yayınları.
• Günay, U. (1986). Âşık tarzı şiir geleneği ve rüya motifi. Ankara: TTK Basımevi.
• Efendiyev, E. (2019). Mahmut ile Meryem (Çev. Ali D.). İstanbul: Ötüken Yayınları.
• Elçin, Ş. (2000). Kerem ile Aslı hikâyes., Ankara: Akçağ Yayınları.
• Elçin, Ş. (2004). Halk edebiyatına giriş. Ankara: Akçağ Yayınları.
• Oğuz, M. Ö., Ekici, M., Teke, S.. G, Ö., Ölçer, Evrim, T., Dilek, Duymaz, Ali, Ş., Halil İ., Y., Müge A., Fedakâr, P., Düzgün, D., Daşdan, N., Arslan, Mustafa, A., R. Bahar, Eker, G., Öğüt, Özkan, T. (2022). Türk halk edebiyatı el kitabı. Akçağ Yayınları.
• Sakallı, C. (2014). Karşılaştırmalı yazınbilim ve yazınlararasılık/sanatlararasılık üzerine. Ankara: Seçkin yay.
• Şimşek, E. (1987). Arzu ile Kamber hikâyesi üzerine mukayeseli bir araştırma [Yüksek lisans tezi]. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.