Engellilerin İstihdamı ve Sosyal İçerme İlişkisi

Yıl 2013, Cilt: 8 Sayı: 1, 363 - 394, 23.07.2014

Yusuf Genç , Güldane Çat

Öz

Toplumun dezavantajlı gruplarından olan engelliler, normal yaşam şartlarına sahip insanlar gibi toplumla iç içe yaşamak istemektedirler. Bu araştırma; sosyal dışlanma riski yaşayan engellilere istihdam alanı ve mesleki rehabilitasyon imkanı sunularak toplumla bütünleşmelerinin sağlanmasına ilişkin öneriler geliştirmeyi amaçlamaktadır. Araştırma Kocaeli Büyükşehir Belediyesi’nin iştiraki olan BELDE- AŞ’ye bağlı Gülen Yüzler Engelliler Mesleki Rehabilitasyon ve İş Merkezinde yapılmıştır.Araştırma nitel ve nicel araştırma özelliği taşımaktadır. Teorik çerçevede; engellilere yönelik politikalar, istihdamın sağladığı sosyal güvenlik imkânları, engelli istihdam yöntemleri, korumalı işyerlerinin sosyal dışlanma veya içerme üzerindeki etkileri, mesleki rehabilitasyonun engelliler için önemi, çalışma hayatının ve sosyal model yaklaşımının sosyal içerme/bütünleşmeye katkıları üzerinde durulmuştur. Mesleki rehabilitasyon merkezlerinin korumalı işyerlerinden farklı olduğu, engellileri çalışma ortamına çekerek üretime kattığı ve bu yolla üzerlerinde iyileştirme sağladığı görülmüştür. İşgücüne katılım engellilere gelir sağlamakta, aile ortamı kurmaya yardımcı olmakta, sosyal dışlanmayı önlemekte ve engellileri toplumla bütünleştirmektedir.

Anahtar Kelimeler

Engelli, Sosyal Dışlanma, İstihdam, Mesleki Rehabilitasyon, Sosyal İçerme.

Employment of Disabled People and Social Inclusion Relationship

Öz

Disabled people who are one of disadvantaged groups of the society want to live with the society just like the people with normal life conditions. This research aims to provide the opportunity of employment and vocational rehabilitation to the disabled people experiencing social exclusion and thereby ensuring their integration with the society. The research was conducted at GülenYüzler Vocational Rehabilitation and Business Center which is affiliated to BELDE A.Ş., a subsidiary of Kocaeli Metropolitan Municipality. The research is a qualitative and quantitative research. Under theoretical framework, policies for disabled people, social security opportunities offered by employment, disabled employment methods, effects of sheltered workshops on social exclusion and inclusion, importance of vocational rehabilitation for disabled people, contributions of working life and social model approach on social inclusion/integration were addressed. It was seen that vocational rehabilitation centers are different from sheltered workshops and they pull the disabled people into working environment and include them in the production thereby ensuring progress in them. Participation in work labor provides income for the disabled, helps them establish a family environment, prevents social exclusion and integrates disabled people with the society.

Anahtar Kelimeler

Disabled, Social Exclusion, Employment, Vocational Rehabilitation, Social Inclusion.

Kaynakça

• ALTAN, Ö.Z. (2004) “Sosyal Politika Dersleri”, Anadolu Üniversitesi
• Yayınları, No. 1592, Eskişehir.
• AKTAŞ, C., S. Gergin, T. Kuz, L. Mutluoğlu, B. Uğurlu, Z. Yılmaz , (2004) “ Türkiye Korumalı İşyerleri Araştırması” ; Öz-Veri
• Dergisi, Cilt 1, Sayı 2, Aralık, ss.153-176. ARIKAN, Ç. (2002) “Sosyal Model Çerçevesinde Özürlülüğe Yaklaşım”, Ufkun Ötesi Bilim Dergisi, Cilt 2, Sayı 1, ss.11-25.
• BIÇKI, D., S. Özgökçeler (2010) “Özürlülerin Sosyal Dışlanma
• Boyutları: Bursa Ve Çanakkale Örneklerinden Yansıyanlar”, II. Ulusal Sosyal Haklar Sempozyumu, Pamukkale Üniversitesi, Petrolİş Yayını, İstanbul. BONNER, A. (2006) Social Exclusion and The Way Out, West
• Sussex: Jonh Wiley & Sons, Ltd. COŞKUN, R., vd. (2009) “Engeliler ve İstihdam”, Uzaktan Eğitim
• Ders Notları, Sakarya Üniversitesi Yayınları, Sakarya. DİE (Devlet İstatistikler Enstitüsü) (2004) “Türkiye Özürlüler Araştırması 2002”, Devlet İstatistik Enstitüsü Matbaası, Ankara.
• DPT (Devlet Planlama Teşkilatı) (2006) “Orta Vadeli Program 2007-2009”, http://ekutup.dpt.gov.tr/program/200709.pdf: Erişim: 002010.
• ERDUGAN, F. E. (2010) Türkiye’de Özürlü Yoksulluğu Ve Mücadele Politikalarının Değerlendirilmesi: Ankara-Keçiören Örneği, Başbakanlık Özürlüler İdaresi Başkanlığı Yayın, No:50, Ankara.
• GENÇ, Y. (2012) “Sosyal Hizmet Bilimine Giriş”, Atatürk Üniversitesi
• Açık öğretim Fakültesi Ders Kitabı, Online Yayın, Erzurum. GÜNDÜZ, G. S. (2007) “Sosyal İçerme Politikalarının Uygulanmasında Kamu İstihdam Kurumlarının Rolü”, Uzmanlık Tezi, Ankara.
• Korumalı İşyerleri Hakkında Yönetmelik (2006) Resmi Gazete, Sayı 2618
• KUTAL, G. (1993) “Sakatların Ekonomik Hayata Katılması”, İş
• Hukukunun Ulusal ve Uluslararası Temsil ve Güncel Konuları, Kamuİş, Ankara. LEİGH, R. vd. (2011) Dünyada Gönüllülüğün Durumu RaporuKüresel Refah için Evrensel Değerler, Çeviri: Zarife Biliz, Türkiye
• Birleşmiş Milletler Gönüllüleri (UNV) Yayını, Beyaz Gemi Eğitim Danışmanlık Yayıncılık, Türkiye MEŞHUR A. H.F. (2004) “Özürlülerin Çalışma Yaşamına Katılma
• Gereği Ve Uygulanan İstihdam Politikalarının Değerlendirilmesi”, Özveri Dergisi, Cilt 1, Sayı 2, Aralık, ss.176-192. Özel Mesleki Rehabilitasyon Merkezleri Hakkında Yönetmelik, (2006) Resmi Gazete, Sayı: 26153.
• Özürlüler Şurası I (1999) “Özürlülerle İlgili Sosyal Politika, Özürlülerle
• İlgili Sosyal Politika Yönetim ve Örgütlenme Komisyon Raporu”, I. Özürlüler Şurası 29 Kasım-02 Aralık, Başbakanlık ÖZİDA, Ankara. RODGERS, G. vd. (1995) “Social Exclusion: Rhetoric, Reality, Responses”, Genova: International Institute for Labour Studies UNDP.
• SAPANCALI, F. (2005) “Avrupa Birliği’nde Sosyal Dışlanma Sorunu
• Ve Mücadele Yöntemleri”, Çalışma ve Toplum Dergisi, ss. 51-105. SCHARF, T. (2001) “Social Exclusion”, Keele Press, London, p.3033
• SEYYAR, A. (2000) “Uluslar Arası Boyutuyla Özürlüler Kota
• Sistemi”, Kamu-İş Sendikası Dergisi, Cilt 6, Sayı 1, İstanbul. SEYYAR, A. (2008) “Sosyal Siyaset Ekseninde Yerel Özürlüler
• Politikası”, Yerel Siyaset Dergisi, Sayı 27, Mart, ss.80-85. SEYYAR, A., Y. Genç (2010) “Sosyal Hizmet Terimleri (Ansiklopedik “Sosyal Pedagojik Çalışma” Sözlüğü), Sakarya Kitabevi, Sakarya.
• UŞAN, M. F. (1997) “İş Hukukunda Sakat İstihdamı”, (Doktora Tezi), Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
• YILDIRIM, F., Z. Dökmen, N. Mamatoğlu ve diğ. (2011) “İşgücü
• Piyasasının Özürlüler Açısından Analizi”, Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı Özürlü ve Yaşlı Hizmetleri Genel Müdürlüğü Yayınları, Kasım, Ankara.