Weberyan Anlamda Türklerde Otorite Ve Meşruiyet İlişkisi (15.yüzyıl Osmanlı Dönemine Kadar)

Yıl 2014, Cilt: 9 Sayı: 2, 69 - 90, 24.12.2014

Gürbüz Özdemir

https://doi.org/10.17550/aid.72794

Cited By: 4

Öz

Farklı coğrafyalarda yaşayan toplumlar, ekonomik, toplumsal, vb. değerlere bağlı olarak birbirlerinden farklı özgün yapılanmalar sergileyebilmektedirler. Özellikle siyasal yapıları, bu değerlerden ayrı düşünmek mümkün olmadığı gibi; otorite, meşruiyet gibi kavramlara ilişkin algıları, o toplumun siyasal kültüründen bağımsız olarak ele almak da mümkün değildir. Türklerin, Orta Asya’dan başlayarak günümüze kadar uzanan siyasal kültürü içinde önemli bir yeri olan “Kut”, “Töre” gibi kavramların, İslam öncesi ve sonrası dönemde otorite ve meşruiyet kavramları üzerinde ve aralarındaki ilişkilerde belirleyici rol oynamıştır. Bu kavramlara, Weber’in otorite tiplemesi ve meşruiyet ilişkisi bağlamında bakıldığında bu özgünlüğü görmek mümkündür.

Kısacası, Türklerdeki otorite ve meşruluk ilişkisi, Weber’in otorite teorisi bağlamında değerlendirildiğinde, “geleneksel”, “karizmatik” ve “hukuksal” otoriteyi sentezleyen özgün bir niteliğe sahip olduğu anlaşılmaktadır. 

Anahtar Kelimeler

Max Weber, Türkler, Kut/Töre, Otorite, Meşruluk

Kaynakça

• Arato, A. (1994). Constitution and continuity in the East European transitions. I. G. Gross (Der.), Constitutionalism and politics (s. 92-112). Bratislava: Slovak Committee of the European Cultu- ral Foundation.
• Arık, F. K. (1995). Eski Türk Ceza Hukukuna dair notlar I. suçlar ve cezalar. AÜDTCF Tarih Araştırmaları Dergisi, 17 (28), 43-93
• Arsal, S. M. (1947). Türk tarihi ve hukuk. İstanbul: İÜHF.
• Barthold, V. V. (1975). Orta Asya Türk tarihi hakkında dersler. K. Kopraman. ve İ. Aka (Yay. Haz.). Ankara: Kültür Bakanlığı Ya- yınları.
• Bozkurt, V. (2011). Değişen dünyada sosyoloji (Temel kavramlar / ku- rumlar). Bursa: Ekin Basım Yayın.
• Canatar, M. (2012). Yasa, yasak, yasakname tabirleri. H. İnalcık, B. Arı ve S. Aslantaş (Ed.), Adalet kitabı (s. 21-38). Ankara: Kadim Yayınları.
• Davutoğlu, A. (1995). Seçim sistemleri ve siyasi meşruiyet. Aksiyon, 51, (Kasım-Aralık), 8-9.
• Doğan, M. (1994). The pendulum between theory and substance-testing the concepts of legitimacy and trust. Doğan, M. & Kazancıgil, A. (Der.), Comparing nations, concepts, strategies, substance (s. 297-313). Oxford: Blackvvell.
• Dursun, D. (1992a). Osmanlı Devletinde siyaset ve din. İstanbul:İşaret Yayınları.
• Dursun, D. (1992b). Din bürokrasisi. İstanbul: İşaret Yayınları.
• Dursun, D. (2012). Siyaset bilimi. İstanbul Beta Yayınları.
• Duverger, M. (1995). Siyaset sosyolojisi. (Çev.: Ş. Tekeli). İstanbul: Varlık Yayınları,
• Easton, D. (1975). A re-assessment of the concept of political support. British Journal of Political Science, 5(4), 435-457.
• Ergin, M. (1970). Orhun abideleri. İstanbul: MEB Yayınları.
• Rahman, F. (1995). İslam’da siyaset düşüncesi. (Çev.: K. Güleçyüz). İstanbul: Pınar Yayınları.
• Freund, J. (2006) Max Weber zamanında Alman sosyolojisi. T. Botto- more ve R. Nisbet (Ed.), (Çev. K. Tuncer). Sosyolojik çözümle- menin kısa tarihi-I (s. 225-273). İstanbul: Kırmızı Yayınları.
• Friedman, R. B. (1993). Authority. D. Miller, J: Coleman W. Connolly ve A. Ryan (Der.) The blachvell encyclopedia of political tho- ught (s.24-25). Oxford: Blackvvell.
• Friedrich, C. J. (1974). Legitimacy and constitutionalism. Limited go- verment: A comparison (s.129-135). New Jersey: Prentice-Hall, Inc., Englevvood Cliffs.
• Genç, R. (1981). Karahanlı devlet teşkilatı. İstanbul: KB Yayınları.
• Hacib, Y. H. (1947). Kutadgu-Bilig C.I. R. R. Arat (Der.) İstanbul: TTK Yayınları.
• Hamidullah, M. (1979). İslam’da devlet idaresi. Ankara: Nur Yayın- ları.
• İbn-i Haldun. (2004). Mukaddeme. (Çev.: H. Kendir). İstanbul: Yeni Şafak Kültür Armağanı.
• Imber, C. (1987). The Ottoman dynastic myth. Turcica, XIX, Paris, pp.7-27.
• Heper, M. (2010). Türkiye’de devlet geleneği. Ankara Doğu Batı Ya- yınları.
• İnalcık, H. (1959). Osmanlılar’da saltanat veraseti usulü ve Türk haki- miyet telakkisiyle ilgisi. AÜSBF Dergisi, XIV (1), 69-77.
• İnalcık, H. (1994). Sultanizm üzerine yorumlar: Weber’in Osmanlı si- yasal sistemi tiplemesi. Dünü ve Bugünüyle Toplum ve Ekonomi Dergisi, (Çev.: K. A. Akagündüz). 7, 5-26.
• İpşirli, M. (1999). Osmanlı devlet teşkilatı. E. İhsanğlu (Ed.), Osmanlı Devleti tarihi, 1. Cilt (s.221-245). İstanbul: Zaman.
• Kafesoğlu, İ. (1997). Türk ulusal kültürü. İstanbul: Ötüken Yayınları.
• Kapani, M. (1999) Politika bilimine giriş. İstanbul: Bilgi Yayınevi.
• Karagöz, B. (15-17 Ekim 2008). Osmanlı Monokrasisi’nin Sultanizm’den korunmasında ahilik kurumunun rolü. Uluslara- rası ahilikk ve Kırşehir sempozyumu, C:3.
• Kodaman, B. (2007). Osmanlı Devleti’nin yükseliş ve çöküş sebeple- rine genel bakış. SDÜ Fen Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 16, Aralık, 1-24.
• Köprülü, M. F. (1943) Ortazaman Türk kukuki müesseseleri; İslam amme hukukunda ayrı bir Türk amme hukuku yok mudur? II. TTK Sempozyumu, İstanbul.
• Köseoğlu, N. (1997). Devlet (Eski Türklerde, İslam’da ve Osmanlı’da). İstanbul: Ötüken Yayınları.
• Kuran diyanet.gov.tr/kutuphane//kuran_meal/KURAN_output/web/ index.html Mülk Suresi 1. Ayet, En’âm Suresi 57. Ayet, Yûsuf Suresi 67.Ayet, Rad Suresi 41. Ayet, Kehf Suresi 26. Ayet, Nisa suresi 59. Ayet
• Lukes, S. (2006). İktidar ve otorite. T. Bottomore ve R. Nisbet (Ed.), (Çev. K. Tuncer). Sosyolojik çözümlemenin kısa tarihi-II (s. 885-944). İstanbul: Kırmızı Yayınları.
• Mardin, Ş. (1997). Osmanlı Bakış açısından hürriyet. Türk modernleş- mesi, Makaleler 4, İstanbul: İletişim Yayınları.
• Nizamül-Mülk. (1999). Siyasetname. I.Fasıl. M. A. Köymen (Yay. Haz.) Ankara: TTK Yayınları.
• Mumcu, A. (1985). Osmanlı Devleti’nde siyaseten katl. Ankara: AÜHF Yayını.
• Oktay, C. (2003). Siyaset bilimi incelemeleri. İstanbul: Alfa Yayınları.
• Ögel, B. (1932). Türklerde Devlet anlayışı (13.yy’a kadar). Ankara: MEB. Yayınları.
• Önder, A. R. (1976). Geleneksel halk hukuku. I. Uluslararası Türk folklor kongresi bildirileri, Cilt: IV. Ankara: KB Millî Folklor Araştırması Dairesi Yayınları:21.
• Özdemir, G. (2009). Batı’da ve Türklerde egemenlik kavramı. DPÜ SBE Dergisi, Nisan, 23, 123-137.
• Özev, M. H. (2005). Meşruiyet kavramının dönüşümü. Bilim ve Sanat Vakfı Bülteni, 57, 87-97.
• Rasonyi, L. (1996). Tarihte Türklük. Ankara: TKAE Yayınları.
• Rousseau, J. J. (1992 ). Toplum sözleşmesi. İstanbul: MEB Yayınları.
• Şirvani, H. H. (1965). İslam’da siyasi düşünce ve idare. (Çev.: K. Kuş- çu). İstanbul: İrfan Yayınları.
• Taşagıl, A. (1992). Göktürklerde insani değerler ve insan hakları. Türk- lerde İnsani Değerler ve İnsan Hakları (s. 93-116). İstanbul: Türk Kültürüne Hizmet Vakfı.
• Tunaya, T. Z. (1970) Türkiye’nin siyasi gelişmeleri: Eski Türkler, İs- lam Devleti, Osmanlı Devleti’nin kuruluşu. İstanbul: Baha Mat- baası.
• Tunçay, M. (Der.) (1969). Batı’da siyasal düşünceler tarihi-1-2-3 (Se- çilmiş yazılar). Ankara: AÜSBF Yayınları.
• Üçok, C. ve Mumcu, A. (1987). Türk Hukuk tarihi. Ankara: Savaş Yayınları.
• Weber, M. (2005). Bürokrasi ve otorite. (Çev. B. Akın). Ankara: Adres Yayınları.
• Weber, M. (2006). Sosyoloji yazıları. (Çev.: T. Parla). İstanbul: İletişim Yayınları.