Araştırma Makalesi
BibTex RIS Kaynak Göster

CİZVİT TARİKATININ LİSELERDE VERDİĞİ EĞİTİM VE BUNA KARŞI OLUŞAN TEPKİLER: AVUSTURYA ÖRNEĞİ

Yıl 2019, Cilt: 14 Sayı: 2, 163 - 198, 31.10.2019
https://doi.org/10.17550/akademikincelemeler.586184

Öz

1534
yılında Ignacio de Loyala (Ignaz von Loyola) tarafından kurulan, aslında Kudüs
merkezli bir tarikat olması düşünülürken fiziki ve siyasi şartların el
vermemesi nedeniyle Avrupa’da yayılan ve faaliyet alanlarını genellikle
misyonerlik ve eğitim kurumları üzerinde yoğunlaştıran Cizvit Hristiyan
tarikatı, kısaca “SJ” (Societas Jesu- İsa’nın topluluğu) olarak
isimlendirilmiştir. Ancak bu kısaltma halk arasında “Schlaue Jungs” (Akıllı
Adamlar) şeklinde telaffuz edilmiştir. Zira söz konusu tarikat üyelerinin
geneli Din Bilimlerinin yanı sıra ikinci bir alanda da eğitimlerini
tamamlayarak söz sahibi olmuşlardır.



1551
yılından itibaren Avusturya’da da yayılmaya başlayan Cizvit tarikatı,
kurdukları kolejler ve eğitim kurumları sayesinde oldukça popüler hale gelmiş
ve birçok devlet adamı ve kralların çocuklarına öğretmenlik yaparak devlet
yönetiminde söz sahibi olmuşlardır. Ayrıca kendi mezunlarını devletin önemli
pozisyonlarına yerleştirerek bürokrasiye de hâkim olan bu tarikat, sonraları güç
zehirlenmesi yaşayarak Papa ve Avrupalı idarecilerle ters düşmüş ve 1773
yılında tarikatın haklarına sınırlama getirilerek eğitim kurumlarına ve mal
varlıklarına el konulmuştur. Bu nedenle bu tarikatın eğitim faaliyetlerini
izlemek aynı zamanda Avrupa’nın siyasi ve dini tarihini daha yakından tanımak
anlamına geleceğinden, çalışmada özellikle Habsburg imparatorluğunun merkezi
Avusturya seçilmiştir. Ancak çalışmanın sınırlarını muhafaza edebilmek için
sadece Cizvitlerin lise eğitim sistemi üzerinde durulmuş ve bu eğitime karşı
olan tepkiler aktarılmıştır. Söz konusu tepkiler de genellikle 18. ve 19.
yüzyıllar arasında yazılan Almanca eserlerle ortaya konulmaya çalışılmış ve
çalışmanın zaman dilimi olarak da 16.ve 19. yüzyıllar arasında olması uygun
bulunmuştur.   

Kaynakça

  • Aytaç, Kemal. Avrupa Eğitim Tarihi-Antik Çağ’dan 19. Yüzyılın Sonlarına Kadar. Ankara: Phoenix Yayınları, 2012.
  • Birotteau. A.P.R. Die Jesuiten in Frankreich. Trc. J.B.F. Pest: K.U. Hartleben’s Verlag, 1830.
  • Boehmer, H. Die Jesuiten. Paderborn:Salzwasser Verlag, 1907.
  • Böheim, Ferdinand Carl. Chronik von Wiener Neustadt. 2. Cilt. Wien, 1830.
  • Brandhuber, Christoph. Lateinische Barockschriften in Oberösterreich. Doktora Tezi. Universitaet Salzburg, 2013.
  • Brühl, Johann August Moritz. Geheime Geschichte der Wahl Clemens XIV. und der Aufhebung des Jesuitenordens. Aachen: J. Hensen und Comp. Verlag, 1848.
  • Duller, Eduard. Die Jesuiten. Wie sie waren und wie sie sind. Leipzig: Reprint-Verlag, Orginalausgabe von 1845.
  • Engelbrecht, Helmut. Geschichte des österreichischen Bildungswesens. 3. Cilt. Wien, 1995.
  • Engelhardt, Johann Georg Veit. Handbuch der Kirchengeschichte. 3. Cilt. Erlangen: Johann Jacob Palm und Ernst Enke Buchhandlung, 1833.
  • Engels, Johannes. Die sieben Weisen: Leben. Lehren und Legenden. München: Verlag Beck, 2010.
  • Felbiger, Johann Ignaz von. Allgemeine Schulordnung für die deutschen Normal-, Haupt-, und Trivialschulen. Wien:k.k.Buchddruckerei, 1774.
  • Fischer, Johann Anton. Handbuch der Paedagogik. München, 1832.
  • Gaisberger, Joseph. Geschichte des k.k. akademischen Gymnasiums zu Linz. Linz, 1855.
  • Geschichte der Jesuiten in Innsbruck. Erişim: 02.06.2019. http://www.jesuitenkirche-innsbruck.at/at/spirituelles/orden.php.
  • Hartmann, Karl Friedrich Alex. “Kritische Miszellen”, Hermes oder kritisches Jahrbuch der Literatur. Ed. Karl Ernst Schmid. 34:178. Leipzig: F. A. Brockhaus, 1830.
  • Hochleitner, J.. Leopold der Heilige. Schutzpatron von Oesterreich. Wien, 1835.
  • Huber, Johannes. Die kirchlich-politische Wirksamkeit des Jesuiten-Ordens. Berlin: C.G. Lüderitz’sche Verlagsbuchhandlung, 1873.
  • İstek, Gülşen. İlk Yenileşme Döneminde Avusturya’da Eğitim ve Osmanlı Sistemi ile Mukayesesi 1774-1824. Doktora Tezi. Dicle Üniversitesi, 2017.
  • Jahn, M. Johann Christoph. Jahrbücher für Philologie und Paedagogik. 2/2.Cilt. Leipzig: Verlag B. G. Teubner, 1827.
  • Jesuiten in Österreich feiern 450-Jahr-Jubiläum. Erişim:02.06.2019. http://religion.orf.at/stories/2585565.
  • Kastner, Dominik. Beiträge zur Chronik der Stadtpfarre in Linz. Linz: J. Feichtinger’s Erben Verlag, 1863.
  • Kelle, Johann. Die Jesuiten-Gymnasien in Österreich: vom Anfange des vorigen Jahrhunderts bis auf die Gegenwart. Prag, 1873.
  • Klein, Anton. Geschichte des Christenthums in Oesterreich und Steiermark. 4.Cilt. Wien. 1842.
  • Koch, Matthias. Wien und die Wiener. Karlsruhe: Verlag von C.Macklot, 1844.
  • Leopold der Heilige. Schutzpatron von Österreich. Wien, 1835.
  • Lipowsky, Felix Joseph. Geschichte der Jesuiten in Tyrol. München, 1822.
  • Liste bedeutender Jesuiten. Erişim:28.05.2019. https://deacademic.com/dic.nsf/dewiki/855098.
  • Loos, Joseph. Enzyklopädisches Handbuch der Erziehungskunde. 2. Cilt. Paderborn: Salzwasser Verlag, 1908.
  • Löcher, Bernhard. Das österreichische Feldkirch und seine Jesuitenkollegien "St. Nikolaus" und “Stella Matutina”. Frankfurt am Main: Peter Lang Verlag, 2008.
  • Maass, Ferdinand. Der Josephinusmus. 5.Cilt. Wien: K.K. Hof und Staats-Druckerei, 1961.
  • Niederösterreichisches Landesgymnasium. Jahres-Bericht des Nieder-Österreichischen Landes-Gymnasiums zu Horn. Horn, 1874.
  • Oestreich. Allgemeine Zeitung München. 23 Mai 1828. Nr.144.
  • Pasquier, Étienne. Catechismus oder Gründlicher bericht von der Lehr unnd Leben der Jesuiten. Freistadt, 1603.
  • Rogge, Walter. Oesterreich von Vilagos bis zur Gegenwart. 1.Cilt. Leipzig und Wien: F.A.Brockhaus, 1872.
  • Schubert, Ferdinand. Prüfungs- Programm der k.k. Normal Hauptschule in Wien für das Schuljahr 1853. Wien, 1853.
  • Schuselka, Franz. Die Jesuitenkrieg gegen Österreich und Deutschland. Leipzig: Weidmann’sche Buchhandlung, 1845.
  • Schweickhardt von Sickingen, Franz. Der Darstellung des Erzherzogthums Oesterreich unter der Ens. Darstellung der k.k Stadt Wiener Neustadt. Wien, 1834.
  • Tausche, Gerhard- Ebermeier, Werner. Geschichte Landshuts, München: C.H. Beck Verlag, 2003.
  • Vocelka, Karl. Geschichte Österreichs-Kultur- Gesellschaft- Politik. Graz/Wien/Köln, 2000.
  • Von einem Klosterzögling. Geschichte der Jesuiten-mit Illustrationen. Wien, 1870.
  • Von einem Schulmanne. Die Jesuiten Gymnasien und die österreichische Gesetzgebung. Linz: Verlag Josef Wimmer, 1868.
  • Weiss, Karl. Alt- und Neu- Wien in seinen Bauwerken. Wien, 1865.
  • Weiss, Karl. Geschichte der Stadt Wien. 2. Cilt. Wien, 1872.
  • Wiedemann, Theodor. Oesterreichische Vierteljahrsschrift für katholische Theologie. Wien: Alfred Hölder Verlag, 1874.
  • Wolf. Adam. Österreich unter Maria Theresia. Wien. 1855.
  • Yazar Yok, “Die Jesuiten in Galizien”, Jurende's Mährischer Pilger. 29/1:411. Brünn: Rudolph Rohrer’s Verlag, 1840.
  • Yazar Yok. “Die Jesuiten in Europa seit Auflösung des Ordens durch Clemens XIV.”. Die Gegenwart. 2: 237-287. Leipzig: F.A. Brockhaus, 1849.
  • Zur Geschichte der Gesellschaft Jesu Weltweit. Erişim:28.05.2019. https://jesuiten.at/geschichte/.
Toplam 48 adet kaynakça vardır.

Ayrıntılar

Birincil Dil Türkçe
Bölüm Araştırma Makaleleri
Yazarlar

Gülşen İstek 0000-0003-3064-1071

Yayımlanma Tarihi 31 Ekim 2019
Gönderilme Tarihi 3 Temmuz 2019
Yayımlandığı Sayı Yıl 2019 Cilt: 14 Sayı: 2

Kaynak Göster

APA İstek, G. (2019). CİZVİT TARİKATININ LİSELERDE VERDİĞİ EĞİTİM VE BUNA KARŞI OLUŞAN TEPKİLER: AVUSTURYA ÖRNEĞİ. Akademik İncelemeler Dergisi, 14(2), 163-198. https://doi.org/10.17550/akademikincelemeler.586184

Creative Commons Lisansı

Bu eser Creative Commons Atıf-GayriTicari 4.0 Uluslararası Lisansı ile lisanslanmıştır.

Akademik İncelemeler Dergisi (AID) bilginin paylaşımı için Açık Erişim Politikasına uymaktadır.