Rusya - Ukrayna Çatışmasında Medyada Üretilen İşgal Söylemine Etik Bağlamda Bir Eleştiri

Yıl 2023, Cilt: 18 Sayı: 1, 1 - 19, 15.04.2023

Ersin Berk

https://doi.org/10.17550/akademikincelemeler.1143210

Öz

Bu çalışmanın temel amacı 24 Şubat 2022’de başlayan Rusya–Ukrayna çatışmasında Avrupa merkezli
medya organlarının ürettiği işgal söylemine eleştirel bir perspektifle yaklaşmaktır. Çalışmada Rusya’nın
Ukrayna’yı işgal ettiğini öne süren ülkelerin Rus sanatçılara, sporculara ve yönetmenlere uyguladığı sert
yaptırımlara yer verilmiş ve hemen sonrasında sosyal medyaya yansıyan bazı ifadeler eleştirel söylem
analizi yöntemiyle incelenmiştir. 29 Nisan 2022 tarihinde Pentagon sözcüsü John Kirby’nin katıldığı bir
basın toplantısında çatışmayı işgal söylemiyle sunarken aksi bir yaklaşımın etik ve ahlaka ters düşeceğini
ima eden ifadesi etiğin de eleştirel biçimde ele alınmasına zemin hazırlamıştır. Çalışmada Kant ve Hegel’in görüşleri üzerinden etik ve ahlak kavramlarının ayrıştırılması amaçlanırken bu filozofların bazı teorilerini Avrupa merkezci ve zaman zaman ırkçı bir bakış açısıyla kurguladığını savunan görüşlere de yer verilmiştir.
Amaçsal örneklem yöntemiyle seçilen Eski Amerika başkanı George Bush’un katıldığı bir programda Ukrayna yerine Irak’ın işgal edildiğini belirten gafı ve eski Ukrayna başsavcı yardımcısı David Sakvarelidze’nin çatışma esnasında ölen Ukraynalılara sırf mavi gözlü ve sarı saçlı Avrupalılar oldukları için üzüldüğünü çağrıştıran açıklamaları üzerinden Avrupa merkezci ve ırkçı yaklaşımların günümüzdeki
konumu sorgulanmıştır. Çalışmada başta ABD ve İngiltere olmak üzere bazı Avrupa ülkelerinin Rusya’nın
Ukrayna’yı işgal ettiği söylemini, insan yaşamını önemseyen etik bir tavırdan ziyade politik bir refleksle
ürettiği sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

etik, eleştiri, rusya, ukrayna

A Criticism of the Occupation Discourse Generated by Media for the Russian-Ukraine Conflict in an Ethical Context

Öz

The main purpose of this study is to approach the occupation discourse generated by European-based media outlets in the Russian-Ukraine conflict, which started on 24 February, 2022 from a critical perspective. The study included the harsh sanctions imposed on Russian artists, athletes and directors by countries claiming that Russia had occupied Ukraine and reviewed specific statements reflected on social media immediately after via critical discourse analysis method. During a press conference organized on 29 April 2022, Pentagon spokesperson John Kirby’s statement implying that an opposite approach would contradict ethics and morality while presenting the conflict with occupation discourse provided a basis for critically addressing ethics. The study not only aimed to distinguish the concepts of ethics and morality based on the views of Kant and Hegel, but also included views that argued that these philosophers had built some of their theories with a Euro-centralist and, at times, a racist point of view. The study questioned the current position of Euro-centralist and racist approaches based on former US President George Bush's blunder during a program that Iraq was occupied instead of Ukraine and the former Deputy Attorney General of Ukraine David Sakvarelidze's statements that he felt sorry for the Ukrainians who died during the conflict just because they were blue-eyed and blond-haired Europeans, which were chosen via purposeful sampling. The study concluded that specific European countries, primarily the USA and UK generated the discourse that Russia had occupied Ukraine with a political reflex rather than an ethical attitude that cares about human life.

Anahtar Kelimeler

ethic, criticism, russia, ukraine

Kaynakça

• AbcNEWS. “Russia presses invasion to outskirts of Ukrainian capital” (25 Şubat 2022), https://abcnews.go.com/International/wireStory/russia-attacks-ukraine-defiant-putin-warns-us-nato-83078619
• Aljazeere, “‘No other option’: Excerpts of Putin’s speech declaring war” (24 Şubat 2022), https://www.aljazeera.com/news/2022/2/24/putins-speech-declaring-war-on-ukraine-translated-excerpts
• Apnews. “2 orchestras fire Russian conductor for supporting Putin” (1 Mart 2022), https://apnews.com/article/russia-ukraine-vladimir-putin-entertainment-business-munich 1a804383b8ae54df96a3f1d3ba1cb378
• Artdependence. “Hermitage Amsterdam Breaks Off its Relationship with Russia” (5 Mart 2022), https://www.artdependence.com/articles/hermitage-amsterdam-breaks-off-its-relationship-with-russia/
• BBC, “Putin’le Görüşmeye Hazırım”, Lavrov ‘NATO ile savaşta değiliz’ dedi.” (29 Nisan 2022), https://www.bbc.com/turkce/haberler-dunya-61276786
• BBC. “Tony Blair's Address” (20 Mart 2022), https://www.bbc.co.uk/radio4/today/iraq/library_blairspeech.shtml
• Berk, Ersin. Bir Bilgi Aracı Olarak Fotoğraf: Sosyal Medya & Manipülasyon. İzmir: Duvar Yayınları, 2021
• Bernasconi, Robert. Irk Kavramını Kim İcat Etti ? Felsefi Düşüncede Irk ve Irkçılık. İstanbul: Metis Yayınları, 4. Baskı, 2015
• Bezci, Bünyamin. “Kant ve Hegel’in Felsefesinde Etik Anlayışı”. Dergipark. 1 Haziran 2005. https://dergipark.org.tr/tr/pub/susead/issue/28433/302862
• Cambridge Sözlük. Erişim 10 Temmuz 2022. https://dictionary.cambridge.org/tr/s%C3%B6zl%C3%BCk/ingilizce/racism
• Cassier, Ernst. Rousseau, Kant, Goethe. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 2014
• Cevizci, Ahmet. Etiğe Giriş. İstanbul: Engin Yayıncılık, 2002
• Cineuropa. “Ukrainian filmmaker Alina Gorlova sends an open letter addressing the Russian attack on Ukraine” (8 Mart 2022), https://cineuropa.org/en/newsdetail/422797/?fbclid=IwAR1yMV01P_rGG6jSvlMuNxMSLklopNrywwz55AS0CRtSJDVy8_qqAYR59Js
• Çiğdem, Ahmet. Aydınlanma Felsefesi. İstanbul: Ağaç Yayıncılık, 1993
• Doğu Batı, sayı 4, Etik. Günümüz Etiğinin Arkaplanı: Etik Tarihinden Kesitler, 1998,
• Ekinci, Tuğba. Postkolonyal Tartışmalarda Aydınlanma Eleştirileri. Mardin: Mardin Artuklu Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2019.
• Elbir, Çağan Hazel. “Irkçılık Bu Sefer Ukrayna-Rusya Savaşında Çirkin Yüzünü Gösterdi” (1 Mart 2022), https://avim.org.tr/tr/Analiz/IRKCILIK-BU-SEFER-UKRAYNA-RUSYA-SAVASINDA-CIRKIN-YUZUNU-GOSTERDI
• France24. “UN panel wraps up after Iraq pays $52.4 bn for Kuwait invasion” (9 Şubat 2022), https://www.france24.com/en/live-news/20220209-un-panel-wraps-up-after-iraq-pays-52-4-bn-for-kuwait-invasion
• Freud, Sigmund. Psychopathology Of Everyday Life. London: T. Fisher Unwin. 1914. https://archive.org/details/psychopathologyo00freu/page/106/mode/2up
• Goddard, Jacqui. “War in Ukraine: Netflix shelves Tolstoy adaptation after criticism” (4 Mart 2022), https://www.thetimes.co.uk/article/war-in-ukraine-netflix-shelves-tolstoy-adaptation-after-criticism-vwwj8pvn3#:~:text=Netflix%20has%20pulled%20its%20TV,Leo%20Tolstoy's%20classic%20Anna%20Karenina.
• Güncel Türkçe Sözlük. Erişim 17 Haziran 2022. https://sozluk.gov.tr/
• Heinrichs, L. Rebeccah. ”John Kirby’s Statement Reflects the Just War Tradition” (5 Mayıs 2022), https://www.hudson.org/research/17816-john-kirby-s-statement-reflects-the-just-war-tradition
• Internet Movie Database. “IMBb Top 250 Movies” (11 Temmuz 2022), https://www.imdb.com/chart/top/?ref_=nv_mv_250
• Habermotto. “IMDB en iyi 250 film listesinden Tarkovski filmlerini çıkardı” (3 Mart 2022), 1. https://habermotto.com/imdb-en-iyi-250-film-listesinden-tarkovski-filmlerini-cikardi
• Kant, Immanuel. Aydınlanma Nedir? Sorusuna Yanıt. Liberal Düşünce. Cilt 10. No:18. Bahar-Yaz. 2005
• Maclntyre, Alasdair. Ethik’in Kısa Tarihi: Homerik Çağdan Yirminci Yüzyıla. İstanbul: Paradigma Yayıncılık, Engin Yayıncılık, 2001
• Malumatfuruş. “IMDb’nin En İyi 250 Film Listesinden Tarkovsky Filmlerini Çıkardığı İddiası” (11 Temmuz 2022), https://www.malumatfurus.org/imdb-tarkovsky-filmleri/
• Mencarelli, Sophia. “'He had a script in front of him!' George Bush ridiculed over disastrous Iraq blunder” (20 Mayıs 2022), https://www.express.co.uk/news/world/1613306/George-Bush-script-blunder-slip-Iraq-Ukraine-US-invasion-speech-democracy-video-vn
• Newslaundry. “'Europeans with blue eyes, blonde hair being killed': Media coverage of Ukraine criticised for racism” (28 Şubat 2022), https://www.newslaundry.com/2022/02/28/europeans-with-blue-eyes-blonde-hair-being-killed-media-coverage-of-ukraine-criticised-for-racism
• Nişanyan Sözlük. Erişim 10 Temmuz 2022 https://www.nisanyansozluk.com/kelime/politik
• Oneindia, “Racist coverage of Ukraine war faces Twitter users’ ire” (28 Şubat 2022), https://www.oneindia.com/india/racist-coverage-of-ukraine-war-faces-twitter-users-ire-3377144.html
• Özturan, Hümeyra “Etik ile Ahlak Arasında: Türkçe Ahlak Felsefesi Literatürüne Dair Etik Kavramı Kullanımı Üzerinden Bir Değerlendirme” Erişim 10 Haziran 2022. http://isamveri.org/pdfdrg/D02512/2011_17/2011_17_OZTURANH.pdf
• Peters, E. Francis. Antik Yunan Felsefesi Terimleri Sözlüğü. İstanbul: Paradigma Yayıncılık, Aralık 2004
• Rahman, Khaleda. “College Backtracks on Banning Teaching Dostoevsky Because He's Russian”. Newsweek (2 Mart 2022) https://www.newsweek.com/college-backtracks-banning-teaching-dostoevsky-russian-1684080
• Ruby, Daniel. “Netflix Subscribers 2022 — How Many Subscribers Does Netflix Have” (1 Mayıs 2022), https://www.demandsage.com/netflix-subscribers/
• Skysports. “Wimbledon and LTA ban Russian and Belarusian players from competing at All England Club” (21 Nisan 2022), https://www.skysports.com/tennis/news/32498/12594307/wimbledon-and-lta-ban-russian-and-belarusian-players-from-competing-at-all-england-club
• Sputnik TR. “ABD'nin eski Şam Büyükelçisi: Irak işgali, harcanan paraya ve kaybolan canlara değmedi.” (30 Aralık 2021), https://tr.sputniknews.com/20211230/abdnin-eski-bagdat-buyukelcisi-irak-isgali-harcanan-paraya-ve-kaybolan-canlara-degmedi-1052244831.html
• Sputnik TR. “Irak'ın işgalinin 15. yılını değerlendiren siyasetçi ve uzmanlar: İşgal istikrarsızlık, yıkım ve kaos getirdi” (20 Mart 2018), https://tr.sputniknews.com/20180320/irak-isgali-istikrarsizlik-yikim-kaos-1032702032.html Staff, Toi. “In blunder, Bush pans ‘brutal invasion of Iraq” (19 Mayıs 2022), https://www.timesofisrael.com/in-blunder-bush-pans-brutal-invasion-of-iraq/
• Lévi-Strauss, Claude. Modern Dünyanın Sorunları Karşısında Antropoloji. İstanbul: Metis Yayınları, 2018
• Tarkovski, Andrey. Zaman Zaman İçinde, Afa Yayınları, İstanbul, s: 358.
• The Economist, “Russia’s invasion of Ukraine” (25 Şubat 2022), https://www.economist.com/briefing/2022/02/26/russias-invasion-of-ukraine
• The Guardian. “Geoff Hoon ‘told to burn memo that said Iraq invasion could be illegal’ (5 Ocak 2022), https://www.theguardian.com/politics/2022/jan/05/geoff-hoon-told-to-burn-memo-that-said-iraq-invasion-could-be
• The Times of Israel, “In blunder, Bush pans ‘brutal invasion of Iraq” (19 Mayıs 2022), https://www.timesofisrael.com/in-blunder-bush-pans-brutal-invasion-of-iraq/
• Tolstoy, Lev. Savaş ve Barış. İstanbul: Sis Yayınları, Cilt II, 2011.
• Yıldız, Nedim. “Etik ile Ahlak Ayrımı”. Dergipark 27 Aralık 2012. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/697006