Osmanlı Devleti ile Sırbistan Prensliği - Karadağ Arasındaki Savaşlar Sırasında Görülen Eşkıyalık Faaliyetleri (1875-1877)

Yıl 2023, Cilt: 18 Sayı: 2, 308 - 327, 15.10.2023

Yaşar Arslanyürek , Oğuz Alpoğlu

https://doi.org/10.17550/akademikincelemeler.1302428

Öz

Bu araştırmanın esas amacı 1875-1877 yılları arasında meydana gelen Osmanlı-Sırp, Karadağ Savaşları esnasında bölgede yaşanan eşkıyalık faaliyetlerine tarihsel bir bakış açısı ile yaklaşmaktır. Çalışmada gerek 1875 Hersek Ayaklanması, gerekse 1876’da Bulgaristan’da Müslüman Türkler aleyhine Rusların kışkırtmaları neticesinde meydana gelen bazı eşkıyalık olayları ele alındı. Bu olaylar neticesinde ortaya çıkan konjonktürde Avrupalı devletler, Osmanlı Devleti karşısında Sırbistan ve Karadağ’ın bağımsızlık süreçlerini desteklediler. Bu dönemde Sırbistan ve Karadağ Osmanlı Devleti karşısında bazı konularda Avrupalı devletlerle birlikte hareket etti. Yaşanan olaylar sonucunda önce Sırbistan, sonra da Karadağ aralarındaki ittifak antlaşması sonucu Osmanlı Devleti’ne savaş açtı. Bu durumda Rusya oldukça etkili oldu. Savaşın başlaması ile Bosna, Sırplar tarafından, Hersek de Karadağlılar tarafından işgal edildi. İngiltere bölgedeki çıkarları gereği Balkanlardaki statükonun korunmasından yana bir tavır takınarak Rusya’nın Panslavist politikasına karşı çıktı. İngiltere’nin bu politikasındaki temel dayanak noktası ise Balkanlarda ve Akdeniz’de Rus yayılmacılığını engelleme düşüncesiydi. Ayrıca Rusya’nın Panslavizm ideolojisi doğrultusunda geliştirdiği politikalarına karşılık Avusturya, orta ve güney Avrupa’da Almanya ve İtalya’ya karşı kaybettiği toprakları ve prestijini geri kazanmak amacıyla, Balkanlardaki siyasetini yeni bir temele oturtmuştu. Bu temel, Bosna ve Hersek’i ele geçirdikten sonra, Arnavutluk ve Makedonya’ya uzanıp oradan da Selanik’e kadar olan yerleri ele geçirmekti. Buna mukabil Almanya, bu dönemde Balkanlarda doğrudan herhangi bir çıkarı olmamasına rağmen Fransa’nın kendisine karşı bir intikam politikası takip etmesine engel olmak düşüncesindeydi. Bu sebepten dolayı Almanya, Fransa’nın Balkanlardaki sorunlarla meşgul olmasını kendi çıkarları adına faydalı görüyordu.

Anahtar Kelimeler

Osmanlı, Sırbistan, Karadağ, Eşkıyalık, Panslavizm

Banditry Activities During The Wars Between The Ottoman State and The Principality of Serbia and Montenegro (1875-1877)

Öz

This research examines banditry activities during the Ottoman-Serbian Montenegrin Wars from a historical perspective. Study, both the 1875 Herzegovina Uprising, some events that occurred, and consequently the provocation of the Russians against the Turks in Bulgaria in 1876 were discussed. In the conjuncture that emerged after these events, European states supported the independence process of Serbia-Montenegro. During this period, Serbia-Montenegro acted together on some issues against the Ottomans. As a result of the events, first Serbia and then Montenegro declared war on the Ottomans by the alliance agreement between them. In this case, Russia was quite effective. At the beginning of the war, Bosnia was occupied by the Serbs. The Montenegrins occupied Herzegovina. England, taking a position of benefit preserving the status quo in the Balkans because of its interests in the region, opposed Russia’s Panslavist policy. The basic approach of England was to prevent Russian expansionism in the Balkans and Mediterranean.
Moreover, in response to the policies developed by Russia harmonically with the Panslavism ideology, Austria had put its policy in the Balkans on a new ground to regain the lost lands and prestige against Germany and Italy in Central-Southern Europe. This basis was to take over Albania and Macedonia after conquering Bosnia-Herzegovina and from there to Thessaloniki. Besides, despite having no direct interest in the Balkans during this period, Germany was thinking of preventing France from pursuing a policy of revenge against it. Accordingly, Germany considered France’s preoccupation with the problems in the Balkans beneficial for its interests.

Anahtar Kelimeler

Ottoman, Serbia, Montenegro, Brigandage, Pan-Slavism

Kaynakça

• ATASE, OSK. [Osmanlı-Sırp, Karadağ Harbi]. 2-0-7; 9-0-8; 9-0-9; 10-0-17; 9-0-23; 11-0-35; 10-0-39; 8-0-42; 8-0-50; 4-0-51; 4-0-57; 8-0-81; 6-0-92; 1-0-121; 17-0-135; 11-0-139; 5-0-151; 5-0-155; 5-0-156; 5-0-168; 11-0-171; 11-0-190; 16-0-233; 16-0-234; 16-0-243; 10-0-245.
• BOA, HR.MKT. [Hariciye Nezareti, Mektubi Kalemi]. 894 – 75.
• BOA, HR. SYS. [Hariciye Nezareti, Siyasi]. 1398 – 20; 1488 – 73; 1489 – 1; 1384 – 19; 124 – 30.
• BOA, HR.TH. [Hariciye Nezareti, Tahrirat]. 24 – 21.
• BOA, A.}MKT.MHM. [Sadaret, Mühimme Kalemi Evrakı]. 479 – 19.
• Arslanyürek, Yaşar. "Balkan Savaşları Öncesinde Karadağ’ın Osmanlı Devleti Aleyhindeki Faaliyetleri: Osmanlı Firarilerini Desteklemesi (1911-1912)". Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi 16 / 2 (Aralık 2021): 189-201. https://doi.org/10.48145/gopsbad.999410
• Askerî Tarih Belgeleri Dergisi, Yıl 45, S. 102, Genelkurmay Askerî Tarih ve Stratejik Etüt Başkanlığı Yayınları, Ankara 1996.
• Aydın, Mithat. "Osmanlı-Sırp, Karadağ Savaşlarında İngiltere'nin Balkan Politikası". OTAM Ankara Üniversitesi Osmanlı Tarihi Araştırma ve Uygulama Merkezi Dergisi 15/15 (Temmuz 2004): 139-163. https://doi.org/10.1501/OTAM_0000000509
• Bağçeci, Yahya, “İngiltere Parlamento Tutanaklarında 1876 Bulgar İsyanı”, The Journal of Academic Social Science Studies 24, (2014): 211-235.
• Baltalı, Kemal. "1875 Hersek Ayaklanması Sırasında Sırbistan'ın Osmanlı Devletine Karşı Savaşa Girmek Amacıyla Karadağ'la Yaptığı Görüşmelere Dair Bazı Önemli Belgeler". BELLETEN 50 / 198 (Aralık 1986): 833-860.
• Baltalı, Kemal. “1875 Hersek Ayaklanmasının Uluslararası Bir Nitelik Kazanması". BELLETEN 51 / 199 (Nisan 1987): 205-230.
• Hacısalihoğlu, Mehmet. “Sırbistan”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. Erişim 24 Nisan 2023. https://islamansiklopedisi.org.tr/sirbistan#2
• Moačanin, Nenad. “Karadağ”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. Erişim 24 Nisan 2023. https://islamansiklopedisi.org.tr/karadag
• Özcan, Uğur. II. Abdülhamid Dönemi Osmanlı-Karadağ Siyasi İlişkileri. Isparta: Süleyman Demirel Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2009.
• Özkan, Ayşe. Sırbistan’ın Bağımsızlığını Kazanması (1830-1878). Ankara: Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2009.
• Özkan, Ayşe. “1876 Osmanlı-Sırp-Karadağ Savaşı’nda Osmanlı Gönüllüleri”. Avrasya Uluslararası Araştırma Dergisi 11/35, (Haziran 2023) 777-796. https://doi.org/10.33692/avrasyad.1283621
• Özkan, Ayşe. “1876 Osmanlı-Sırp-Karadağ Savaşı'nda Osmanlı Ordusunda Gayrimüslim Gönüllüler”. Osmanlı Medeniyeti Araştırmaları Dergisi 17, (Haziran 2023) 169-180. https://doi.org/10.21021/osmed.1286338