Yapay Işığın Temel Alındığı Enstalasyonlarda Işığın; Mekân, Sanat Nesnesi Ve Ziyaretçi İle İlişkisi Üzerine Bir Saptama

Yıl 2024, Sayı: 21, 62 - 81, 30.04.2024

Erkan Aydıntan , Kübra Kurt

Öz

Enstalasyon sanatında teknolojinin de desteği ile ışık ögesi, gittikçe daha yoğun bir şekilde yer almaktadır. Bazı enstalasyonlarda ışık başat bir ögeyken, bazen de tek başına sanat nesnesine dönüşmektedir. Çalışmada, yapay ışığın enstalasyon sanatındaki yeri sorgulanmıştır. Bu noktada yapay ışığın, enstalasyonlarda tek başına ya da farklı ögelerle birlikte; mekân, sanat nesnesi ve ziyaretçi olguları ile ayrı ayrı bağ kurabilen bir tasarım öğesi olduğu hipotezi öne sürülmüştür. Bu çerçevede, enstalasyonlarda ışığın; hangi yönleri ile bir mekân tanımladığı, sanat nesnesi üzerinde hangi özellikleriyle var olduğu, hangi rollerde kullanıldığı, varsa diğer öğelerle nasıl ilişkilendirildiği, ziyaretçiler sanat nesnesini deneyimlerken hangi konumda olduğu ve sanatsal kurguya nasıl katılım sağladığı irdelenmiştir. Çalışma kapsamında, ışığın tek öge ve başat öge olarak yer aldığı, yüzey ve hacim enstalasyonlarından oluşan bir örneklem oluşturulmuştur. Literatür üzerinden içerik analizi ve görsel saptama ile veriler toplanmış ve irdelenmiştir. Çalışma sonucunda ışığın mekânla, sanat nesnesiyle ve ziyaretçiyle olan ilişkileri; işlevsel, algısal ve kurgusal açılardan ele alınmıştır. Bu sınıflandırmada ışığın en çok kurgusal boyutta yer aldığı görülmüştür. Işığın sanat nesnelerinde; fiziksel özellikleriyle birlikte kullanıldığı, temsil ve çağrışım aracı olarak rol alabildiği, teknoloji desteği ve farklı yöntemlerle sanat nesnesi ve ziyaretçi ile etken bir ilişki kurabildiği, dikkat çekici sonuçlar arasındadır.

Anahtar Kelimeler

Mekân, Enstalasyon, Sanat Nesnesi, Ziyaretçi, Işık

Kaynakça

• Ataseven, O. (2012). Dan Flavin’in Mekânı Dönüştüren Işığı Ve Minimalizme Yaklaşımı, Art-e Dergisi, 9: 85-95.
• Aydıntan, E., Fettahoğlu, E., Göksel, N. N., Pervanoğlu, S. (2022). Aydınlatma İllüzyonlarının İç Mekân Algısındaki Rolü ve Kullanım Amaçları, Journal of Interior Design and Academy, 2(1): 33-56.
• Bars, N. R., (2017). Sanatın Mekânsallaşması ve Enstalasyon (Yüksek Lisans Tezi, Yıldız Teknik Üniversitesi, İstanbul). Erişim Adresi: https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezDetay.jsp?id=XXwtxQkiglvgEQ-VWm9oxw&no=h4picusT0rJBh7B2vFolaA
• Başdemir, C., (2022). Etkileşimli Dijital Enstalasyon Tasarımları Ve Bir Uygulama (Sanatta Yeterlik Tezi Hacettepe Üniversitesi, Ankara) Erişim Adresi: https://openaccess.hacettepe.edu.tr/xmlui/handle/11655/26742
• Batu Ertung, B., (2022). James Turrell’in Işıkla Şekillenen Enstalasyonları, İdil Sanat Ve Dil Dergisi, 11(97): 1.
• Bayav, D. (2010). Işığın Bağımsızlık Yolculuğu ve Empresyonizmde Işık, Sanat Dergisi, 14: 23-27.
• Bishop, C. (2005). Installation Art (İlk baskı), London: Tate Publishing.
• Bozbıyık, H. (2000). Işığın Fiziksel Malzeme Niteliğinde Heykel Sanatında Kullanımı. (Sanatta Yeterlik Tezi, Marmara Üniversitesi, İstanbul). Erişim Adresi: https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezDetay.jsp?id=VWqTYSsqtrAbVedUA2oQVw&no=FzHW8CfrIGQ0VOn3YkmYkg
• Daşkesen, H. (2022). Işığın Kaynak Olarak Kullanıldığı James Turrell ve Dan Flavın’ın Yapıtlarında Form Arayışı, Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 10(133): 88-111.
• Demir, R., Anbarpınar, E. (2020). Mağara Alegorisi Ve Gölge Arketipi Bağlamında Çağdaş Sanat Nesnesi Olarak Işık-Gölge Enstalasyonu, International Journal of Interdisciplinary and Intercultural Art, 5(11): 219-231.
• Fitzpatrick, D. M., (2004). The Interrelation Of Art And Space: An Investigation Of Late Nineteenth And Early Twentieth Century European Painting And Interior Space (Master Of Arts, Washington State University, Washington). Erişim Adresi: https://rex.libraries.wsu.edu/esploro/outputs/graduate/The-interrelation-of-art-and-space/99900525153001842
• Girgin, F. (2018). Sanatta Neon Işıkları, Hitit Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 11(3): 2315-2329
• Kavaz, E. (2007). Plastik Bir Değer Olarak Işığın İşlevi ve Önemi (Yüksek Lisans Tezi, Atatürk Üniversitesi, Erzurum). Erişim Adresi: https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezDetay.jsp?id=I92vjMiofSd8bFovToaTJA&no=EWfHTF33_He4WCfvdo9wsQ
• Koçay, T. (2021). 20. Yüzyıl Heykelinde Görsel ve Estetik Bir Öge Olarak Yapay Işık. (Sanatta Yeterlik Tezi, Anadolu Üniversitesi, Eskişehir). Erişim Adresi: https://earsiv.anadolu.edu.tr/xmlui/bitstream/handle/11421/26714/659557.pdf?sequence=1&isAllowed=y
• Okan, Ö. (2001). İnteraktif Sanatlarda Mimari Mekânın Kullanımı (Yüksek Lisans Tezi, Yıldız Teknik Üniversitesi, İstanbul). Erişim Adresi: https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezDetay.jsp?id=Ra4pU7exORsik6_GaWl93Q&no=z_k-nHcIRBa1NI_DlV2lxg
• Özdemir, S. (2021). Heykeli Oluşturan Bir Bileşen Olarak Yapay Işık Kaynağı, Person Journal Of Socıal Scıences & Humanıtıes, 6(15): 235-245.
• Öztürk, S. (2011). Video ve Enstalasyon Sanatında Mekân Çözümlemeleri ve İzleyici İlişkisi (Yüksek Lisans Tezi, Sakarya Üniversitesi, Sakarya). Erişim Adresi: https://acikerisim.sakarya.edu.tr/handle/20.500.12619/93274
• Reiss, J. H., (1999). From Margin to Center The Spaces of Installations Art, Massachusetts: MIT Press, United States of America.
• Sarnıç, K., Gök Ö. (2020). Seramik Sanatında Işığın Plastik Bir Olgu Olarak Kullanımı, Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 22(3): 857-871.
• Stein D., Wilfred T. (1971). Thomas Wilfred: Lumia: A Retrospective Exhibition. Washington: Corcoran Gallery of Art.
• Toluyağ, D. (2020). Sanat Pratiğinde Enstalasyon, Mekân, Nesne ve Sanatçı Örnekleri, Akademik Sanat Dergisi, 5(11): 101-114.
• Toluyağ, D., Üstel Arı B. (2021). Sanatta Işığın Plastik Dili, İdil Dergisi. 86: 1523–1531.
• URL 1: https://www.mca.com.au/stories-and-ideas/tatsuo-miyajima-connect-everything-curatorial-essay/ Erişim Tarihi: 08.04.2023.
• URL 2: https://tatsuomiyajima.com/work-projects/mega-death-3/ Erişim Tarihi: 08.04.2023.
• URL 3: https://archeyes.com/forest-light-sou-fujimoto/ Erişim Tarihi: 16.10.2022.
• URL 4: https://www.nonotak.com/_daydream-v-4 Erişim Tarihi: 12.06.2023.
• URL 5: https://hifructose.com/2014/11/21/nonotaks-new-entrancing-light-installation-daydream-v-4/ Erişim Tarihi: 12.06.2023.
• URL 6: https://www.wired.com/2013/12/a-trippy-installation-that-distorts-dimensions/#slideid-372081 Erişim Tarihi: 12.06.2023.
• URL 7: https://www.designboom.com/art/bmw-superblue-light-installation-art-basel-06-15-2022/ Erişim Tarihi: 16.10.2022.
• URL 8: https://www.brucemunro.co.uk/work/cantus-arcticus/ Erişim Tarihi: 16.10.2022.
• URL 9: http://www.chrisfraserstudio.com/one-line-drawing-the-ceiling-of-the-mills-college-art-museum Erişim Tarihi: 10.12.2022.
• URL 10: https://www.dezeen.com/2014/12/16/olafur-eliassons-immersive-light-installations-inhabit-gehrys-fondation-louis-vuitton/ Erişim Tarihi: 25.07.2023.
• URL 11: https://shadowsculptures.wordpress.com/2015/07/09/isa-barbier/ Erişim Tarihi: 10.12.2022.
• URL 12: https://www.designboom.com/art/bohyun-yoon-structure-of-shadow/ Erişim Tarihi: 16.10.2022.
• URL 13: https://softlabnyc.com/project/volume/ Erişim Tarihi: 15.03.2023.
• URL 14: https://www.designboom.com/architecture/light-in-water-installation-dgt-architects-03-31-2015/ Erişim Tarihi: 25.07.2023.
• URL 15: https://www.linaghotmeh.com/en/light-in-water-elephant-paris.html Erişim Tarihi: 25.07.2023.
• URL 16: https://www.alconlighting.com/blog/home/led-innovations-art-top-artists-use-light-medium/#:~:text=Installation%20lights%20artists%20use%20light,light%20fixtures%20or%20light%20sculptures. Erişim Tarihi: 15.03.2023.
• Uysal, H. (2019). Heykelde Işık, Işıkta Heykel, Turan-Sam Uluslararası Bilimsel Hakemli Dergisi. 11(44): 529-536.
• Yayan, G., H., Şahin, M. (2022). Doğa ve Teknolojinin Kesişiminde Işık Sanatı ve Bruce Munro’nun Yapıtları, Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 9(3): 467-490.
• Yerce, E., (2007). Enstalasyon ve Mekânı. (Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi, İstanbul). Erişim Adresi: https://polen.itu.edu.tr:8443/server/api/core/bitstreams/49eb9348-2f48-406a-8e50-521d7d70ba7b/content