Araştırma Makalesi
BibTex RIS Kaynak Göster

Osmanlı Dönemi Batumlu Âlimler ve Arap Dili Konulu Eserleri: Mirzazâde Mehmed Sâlim Örneği

Yıl 2017, Cilt: 1 Sayı: 2, 1 - 26, 11.09.2018

Öz

Bu makalede, Batumlu bir aileden gelen Osmanlı dönemi Arap dili âlimi Mirzazâde Mehmed Sâlim Efendi’nin hayatı ile başta Arap
Dili konulu olmak üzer eserlerinin tanıtımı amaçlanmıştır.

Sâlim Efendi, on beş yaşlarında Batum’dan İstanbul’a göç
eden Şeyhülislam Miza Mustafa Efendi’nin (ö. 1722) yedinci çocuğu olarak 1688
yılında İstanbul’da doğmuştur. İlk eğitimini mahalle mektebinden almaya
başlamış ve ardından döneminde geçerli olan sisteme göre tahsiline devam
etmiştir. Resmi ve özel hocaların yanında babasından da farklı zaman
dilimlerinde okuyarak eğitimini sürdürmüştür.

Erken yaşta mülazim olan Sâlim Efendi, 1714 tarihine kadar
farklı medreselerde müderrislik görevlerinde bulunmuş ardından kadılık görevini
tercih etmiş ve Rumeli kazaskerliğine kadar yükselmiştir.

Daha çok Tezkiretü’ş-şuarâ’siyle meşhur olan
müellif, başta Arap dili olmak üzere farklı konularda irili ufaklı telif
kitapların yanında şerh ve haşiye türünden çalışmalar da kaleme almış ancak
bunların bir kısmı günümüze ulaşamamıştır. Bu tür çalışmaların haricinde Salim
Efendi, döneminde devlet tarafından yürütülen ve desteklenen tercüme heyetlerinin
birinde görev almış ve Bedreddin Aynî’nin (ö. 855/1451) tarihinin birkaç
bölümünü Türkçeye aktarmıştır.









Dönemin önemli bilginlerinden olan Sâlim Efendi, Rumeli
kazaskerliği görevinden sonra emeklilik dönemini sürdürürken 1743 tarihinde
vefat etmiş ve İstanbul’da Kalenderhane Camii yakınındaki mezarlığa
defnedilmiştir. 

Kaynakça

  • Bursalı, Mehmed Tâhir, Osmanlı Müellifleri, I-III, İstanbul 1333/1914. Erdem, Sadık, Râmiz ve Âdâb-ı Zurafası, Ankara 1994. Davûd Fatin Efendi, Tezkire-i hâtimetü’l-eş‘âr, İstanbul 1870. İbn Mâce, Ebû Abdillah Muhammed b. Yezîd el-Kazvînî, Sünenü’bni Mâce, Thk. Fuâd Abdulbakî, I-II, İstanbul 1992.

العلماء الباطوميون في العصر العثماني وآثارهم في اللغة العربية ميرزازاده محمد سالم افندي أنموذجا

Yıl 2017, Cilt: 1 Sayı: 2, 1 - 26, 11.09.2018

Öz

الملخص

في هذه المقالة، كان الهدف أولا تقديم المعلومات حول العالم العثماني ميرزازاده محمد

سالم أفندي )ت- 1722 ( الذي هو باطوم ي الأصل ثم مؤلفاته في اللغة العربية وفي

مجالات أخرى. ولد سالم أفندي 1688 في إسطنبول ساب ع ولد شيخ الإسام ميزا

مصطفى افندي الذي هاجر من باطوم إلى إسطنبول في سنه الخامس عشر. بدأ محمد

سالم تعليمه الأساسي في كُت اب الصبيان ثم استمر في تعليمه متتلمذا على يدي الأساتذة

حسب نظام التربية الجاري في عصره، وأخذ بعد ذلك دروسا في علوم شتى عن أبيه في

أيامه المعزولة من مناصبه. عمل مؤلفنا  هذا الذي تخرج بمستوى مازم في سنه

المبكر أستاذا في عدة مدارس حتى سنة 1714 ثم اختار لنفسه وظيفة القضاء لاحقا

وأجراها تقريبا حوالي ثاث سنوات. ألف ميرزا زاده محمد سالم أفندى الذي ذاع صيته

كثيرا بكتابه المسمى بتذكرة الشعراء العديد من المصنفات في ميادين مختلفة وإن كان

بعضها في عداد المفقود. وهو استغل أيضا فترات عزله عن القضاء استغالا جيدا فتفرغ

لتأليف كتب وشروح وتحاشي كتب أخرى بأحجام مختلفة وفي مواضيع متعددة؛ كما

شارك في الفترات نفسها في واحدة من نشاطات الترجمة التي كانت تجريها الدولة

وتدعمها فترجم 11 جزءا من "عقد الجمان في تاريخ أهل الزمان" لبدر الدين العيني

)ت- 855 / 1451 (. توفي محمد سالم أفندى وهو واحد من العلماء المتبحرين في عصره،

إثر عودته معزولا من قضاء العسكر روم إيلي سنة 1156 / 1743 ، ودفن في المقبرة

المجاورة لمسجد قلندرخانه في إسطنبول .

الكلمات المفتاحية: باطوم، عهد الخزامى، ميرزازاده محمد سالم افندي، نشاطات

الترجمة في العصر العثماني

Kaynakça

  • Bursalı, Mehmed Tâhir, Osmanlı Müellifleri, I-III, İstanbul 1333/1914. Erdem, Sadık, Râmiz ve Âdâb-ı Zurafası, Ankara 1994. Davûd Fatin Efendi, Tezkire-i hâtimetü’l-eş‘âr, İstanbul 1870. İbn Mâce, Ebû Abdillah Muhammed b. Yezîd el-Kazvînî, Sünenü’bni Mâce, Thk. Fuâd Abdulbakî, I-II, İstanbul 1992.

Batumian Savants During the Ottoman Period and Their Works on Arabic Language: Example Mirzazâde Mehmed Sâlim Efendi

Yıl 2017, Cilt: 1 Sayı: 2, 1 - 26, 11.09.2018

Öz

Kaynakça

  • Bursalı, Mehmed Tâhir, Osmanlı Müellifleri, I-III, İstanbul 1333/1914. Erdem, Sadık, Râmiz ve Âdâb-ı Zurafası, Ankara 1994. Davûd Fatin Efendi, Tezkire-i hâtimetü’l-eş‘âr, İstanbul 1870. İbn Mâce, Ebû Abdillah Muhammed b. Yezîd el-Kazvînî, Sünenü’bni Mâce, Thk. Fuâd Abdulbakî, I-II, İstanbul 1992.
Toplam 1 adet kaynakça vardır.

Ayrıntılar

Birincil Dil Türkçe
Konular Dilbilim
Bölüm Makale
Yazarlar

Murat Sula

Yayımlanma Tarihi 11 Eylül 2018
Gönderilme Tarihi 11 Ekim 2017
Kabul Tarihi 10 Eylül 2018
Yayımlandığı Sayı Yıl 2017 Cilt: 1 Sayı: 2

Kaynak Göster

ISNAD Sula, Murat. “Osmanlı Dönemi Batumlu Âlimler Ve Arap Dili Konulu Eserleri: Mirzazâde Mehmed Sâlim Örneği”. Akademik-Us 1/2 (Aralık 2017), 1-26.

Akademik-Us Dergisi Creative Commons Atıf-GayriTicari 4.0 Uluslararası Lisansı ile lisanslanmıştır.