Bir propaganda aracı olarak radyo

Yıl 2017, Cilt: 2 Sayı: 3, 157 - 174, 30.04.2017

Gülcennet Öztürk

Öz

Kitle iletişim araçları toplumsal dönüşümlerde ve ilişkilerde önemli bir rol üstlenmektedir. Bu araçlar zaman zaman bireylerin ve toplumların bilgilendirilmesinin yanı sıra, siyasal aktörlerin propagandaları için de kullanılmaktadır. 20. yüzyılla sınırlandırılan bu çalışmada, dönemin en önemli iletişim araçlarından biri olan radyonun propaganda amacıyla nasıl kullanıldığı ele alınmaktadır. Bu kapsamda Bolşevik Devrimi'nden itibaren Hitler Almanya’sı ve Soğuk Savaş süreci anlatılmaktadır. İki kutuplu bir dünya düzeninin oluşmasına zemin hazırlayan Bolşevik Devrimi'yle beraber, propaganda işlevini yerine getiren radyonun, karar vericiler açısından nasıl değerlendirildiğini saptamayı amaçlayan bu çalışmada, kitle iletişim araçlarının etkilerine yönelik olarak gerçekleştirilen araştırmalar da göz önünde bulundurulmuştur. Bu kapsamda ana akım iletişim çalışmaları ve Frankfurt Okulu kuramcılarının yaklaşımlarına değinilmiştir. Çalışma neticesinde radyonun kendi fikirlerini yayabilmek için Hitler Almanya’sı, ABD ve SSCB tarafından propaganda amacıyla yoğun olarak kullanıldığı sonucuna varılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Propaganda, radyo ve propaganda, kitle iletişimi, Soğuk Savaş.

Radio as a propaganda tool

Öz

Mass media play an important role in social transformations and relationships. These tools are used from time to time to inform individuals and societies, as well as to propagandize political actors. This study, limited to the 20th century, deals with how the radio, one of the most important communication tools of the time, was used for propaganda purposes. In this context, Hitler Germany and the Cold War process are described since the Bolshevik Revolution. This study, which aims to determine how the radio, which fulfills the function of propaganda, is evaluated in terms of decision makers, together with the Bolshevik Revolution, which laid the groundwork for the formation of a bipolar world order, was also taken into account in research conducted on the effects of mass media. In this context, the mainstream communication studies and approaches of the Frankfurt School theorists are mentioned. As a result of the study, radio was extensively used by the Hitler Germany, US and Soviet Russia to propagate their own ideas.

Anahtar Kelimeler

Propaganda, radio and propaganda, mass communication, Cold War

Kaynakça

• Alizade, M. Yalçın (1991) Radyo Gazeteciliğinin Temelleri. Bakü: Bakü Devlet Üniversitesi Yayınları.
• Altun, Sibel Uçkaç (2010) Hitler Almanyası’nda Sanat ve Propaganda. Gazi Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi Sanat ve Tasarım Dergisi, (5): 23-39.
• Baldini, Massimo (2000) İletişim Tarihi, Çev. Gül Batuş. İstanbul: Avcıol Basım Yayın.
• Batuş, Gül (1997) İletişim Sosyolojisinin Doğuş Nedenleri. İ.Ü. İletişim Fakültesi Dergisi, (5): 28-33.
• Bernays, L. Edward (1928) Propaganda. New York: Horace Liveright.
• Boyraz, Burak ve Cantürk, Ali (t.y) Amerika Birleşik Devletleri Örnekleminde İkinci Dünya Savaşı Dönemi Askeri Propaganda Posterleri. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 7(33): 496-503.
• Briggs, Asa ve Burke, Peter (2004) Medyanın Toplumsal Tarihi, Çev. İbrahim Şener. İstanbul: İzdüşüm Yayınları.
• Constitutional Rights Foundation, The Cold War: How Did It Start? How Did It End? (2014) http://www.crf-usa.org/images/pdf/gates/Cold-War.pdf, Erişim: 22.02.2017.
• Çetin, Beyzade Nadir (2014) Propaganda Olgusu ve Propagandanın Amerikanlaşması. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 24 (2): 239-265.
• Ellul, Jacques (1973) Propaganda: The Formation of Men’s Attitudes. New York: Vintage Books. English Oxford Living Dictionaries, https://en.oxforddictionaries.com, Erişim: 29.01.2017.
• Enserov, Vefalı (2010) Bağımsızlık Öncesi ve Sonrasında Propaganda Aracı Olarak Azerbaycan Uluslararası Radyosu’nun Etkinliği. Marmara İletişim Dergisi, 16: 177-186.
• Ercan, Hasan (2006) Tarihi Derinlik İçinde Soğuk Savaş Sonrası Dünyada Yeni İstihbarat Kavramı. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Ankara: Kara Harp Okulu Savunma Bilimleri Enstitüsü.
• Erdoğan, İrfan (2016) http://www.irfanerdogan.com/modernlsm/7coldwarvecom.htm, Erişim: 22.12.2016.
• Erdoğan, İrfan ve Alemdar, Korkmaz (2005) Öteki Kuram, 2.basım. Ankara: Erk Yayınları.
• Erdoğan, İrfan ve Korkmaz, Alemdar (2010) Öteki Kuram. Ankara: Erk Yayınları.
• Finch, Lynette (2002) Psikolojik Propaganda: Yirminci Yüzyılın İlk Yarısında Fikirlerin Fikirlerle Savaşı, Çev. Rengin Gün. Avrasya Dosyası, İstihbarat Özel, 8 (2) : 80-99.
• Fiske, John (2003) İletişim Çalışmalarına Giriş, Çev. Süleyman İrvan, Ankara: Bilim ve Sanat.
• Gönenç, Özgür (2003) Siyasal Yaşamın Belirlenmesinde Kitle İletişim Araçlarının Rolü. İ.Ü. İletişim Fakültesi Dergisi, (17): 31-41.
• Gönenç, Özgür (t.y). İletişimin Tarihsel Süreci. İ.Ü. İletişim Fakültesi Dergisi, (28): 87-101.
• Hobsbawm, Eric (1996) Kısa Yirminci Yüzyıl: 1914-1991 Aşırılıklar Çağı, Çev. Yavuz Alogan. İstanbul: Sarmal Yayınevi.
• Işık, Metin (2005) Kitle İletişim Teorilerine Giriş, 2.basım. Konya: Eğitim Kitabevi.
• Jowett, Garth S ve O’donnel, Victoria (2012) Propaganda and Persuasion. USA: Sage Puplications.
• Kasım, Metin (2011) Hitler Döneminde Propaganda Aracı Olarak Radyo. Selçuk İletişim, 6(4): 64-75.
• Kellner, Douglas (2005) Kültür Endüstrileri. Kitle İletişim Kuramları, Der. Erol Mutlu, ss.233-239. Ankara: Ütopya Yayınevi.
• Kışlalı, Ahmet Taner (2003) Siyaset Bilimi. Ankara: İmge Kitabevi.
• King, Lisa (t.y.) The Origins Of The Cold War. University of California, Los Angeles: National Center For History In The Schools.
• Kolasi, Klevis (2013) Soğuk Savaş’ın Barışçıl Olarak Sona Ermesi Ve Uluslararası İlişkiler Teorileri. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 68 (2): 149-179.
• Mutlu, Erol (2005) Kitle İletişim Kuramları. Ankara: Ütopya Yayınevi.
• Odyakmaz, Necla (2002) Propaganda Aracı Olarak Radyo. İ.Ü. İletişim Fakültesi Dergisi, (12): 317-326.
• Oskay, Ünsal (2000) Kitle İletişiminin Kültürel İşlevleri, 4.basım. İstanbul: Der Yayınları.
• Qualter, Terence H. (2014) Propaganda Teorisi ve Propagandanın Gelişimi, Çev. Ünsal Oskay. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, (35): 254-307.
• The Magna Carta, http://www.constitution.org/eng/magnacar.pdf, Erişim: 17.12.2016.
• Tüfekçioğlu, Hayati (1997) İletişim Sosyolojisine Başlangıç. İstanbul: Der Yayınları.
• Türk Dil Kurumu, http://www.tdk.gov.tr, Erişim: 30.01.2017.
• Uyanık, Erol (2016) İletişim Araştırmalarının Tarihçesine Bakış. Gazi Üniversitesi İletişim Fakültesi İletişim Kuram ve Araştırma Dergisi, (42): 58-76.
• Zipes, Jack (2005) Frankfurt Okulu ve Kültür Eleştirisi. Kitle İletişim Kuramları, Der. Erol Mutlu, ss. 227-232. Ankara: Ütopya Yayınevi.