Bağlamdan Hareketle Kelime Öğretimi

Yıl 2024, Cilt: 8 Sayı: 1-2, 113 - 126, 30.12.2024

Eda Yiğit , Aliye Uslu Üstten

Öz

Kelime bilgisi, dil becerilerinin geliştirilmesinde temel unsurdur. Etkin bir öğrenme süreci için de kelimeleri sadece sözlük anlamlarıyla değil, kullanıldıkları bağlamlarla birlikte öğretmek gerekir. Bağlam içinde öğrenilen kelimeler, dilin işlevsel kullanımını artırarak anlamların daha kalıcı hâle gelmesini ve öğrenme sürecinde motivasyonun yüksek olmasını sağlar. Bağlamdan hareketle kelime öğretimi metin içinde kelimenin anlamını doğru bir şekilde kullanma becerisini de kazandırmaktadır. Bu çalışmada, bağlam temelli kelime öğretimi ele alınarak yabancı dil olarak Türkçe öğrenen öğrencilerin kelime hazinesini geliştirmek için bu yöntemin önemine vurgu yapılmıştır. Çalışmada ayrıca, bağlam ipuçlarının kelime öğretimindeki rolü ele alınmış, bu ipuçlarının öğrencilerin kelimeleri anlamlandırma süreçlerine katkısına işaret edilmiş ve bu yöntemlerin öğrencilerin zihinsel süreçleriyle ilgili etkisi tartışılmıştır.
Çalışma sonucunda, bağlamdan hareketle kelime öğretiminin yabancı dil olarak Türkçe öğrenen bireylerin dil becerilerini geliştirmesinde önemli bir role sahip olabileceği ve bu yaklaşım sayesinde öğrencilerin kelimeleri ve anlamlarını daha iyi kavrayabilecekleri; dilde akıcılık kazanmalarına ve kendilerini daha rahat ifade etmelerine katkı sağlayabileceğine işaret edilmiştir. Bağlamdan hareketle kelime öğretiminin yabancı dil olarak Türkçe öğrenenler üzerindeki etkileri literatürde yapılan çalışmalarla da desteklenmektedir. Araştırmalarda bağlam kullanılarak yapılan kelime öğretiminin öğrencilere dil öğrenme sürecinde kalıcı bilgi sağladığı ve dil becerilerini de daha etkili şekilde geliştirdiği ortaya konmuştur. Ayrıca, benzer çalışmalarda bağlamdan hareketle kelime öğretiminin öğrencilerin dil öğrenme sürecinde motivasyonlarını artırdığı ve kalıcı bir öğrenme sürecine katkı sağladığı yönünde verilere ulaşılmıştır. Yabancı dil öğretiminde bağlamdan hareketle kelime hazinesinin zenginleştirilmesi etkili ve verimli bir yöntem olarak öne çıkmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Bağlam, Kelime Öğretimi, Kelime Hazinesi, Motivasyon, Kalıcı Öğrenme

Etik Beyan

Yukarıda bilgileri yer alan çalışmanın, etik kurul izni gerektirmeyen çalışmalar arasında yer aldığını beyan ederim/ederiz.

Kaynakça

• Aksan, D. (2007). Eşdizimsel Türkçe sözlük. Ankara: Bilkent Üniversitesi Yayınları.
• Aksan, D. (2017). Türkçenin gücü: dil, kültür, düşünce ilişkisi. Bilgi Yayınevi.
• Aksan, D. (2018). Her yönüyle dil. Ankara: TDK Yayınları.
• Aksan, D. (2020). Dil öğrenme yöntemleri. Ankara: Dilbilim Yayınları.
• Aksan, Y. (2020). Yabancı dil olarak Türkçe öğretimi ve kelime bilgisi. Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Aydın, M. (2019). Dil öğretiminde bağlam temelli yaklaşımlar. Ankara: Eğitim Yayınları.
• Aydın, S. (2021). Dil öğreniminde bağlam ipuçlarının önemi. Ankara: Eğitim Yayınları.
• Çakmak, C. (2014). Yabancılara Türkçe öğretiminin tarihçesine genel bir bakış denemesi. Kırıkkale Üniversitesi, Sosyal Bilimler Dergisi, 4(2), 167-182.
• Çakır, Z. (2021). Teknoloji destekli dil öğretimi. İstanbul: Dijital Eğitim Yayınları.
• Çalışkan, A. (2021). Bağlam temelli kelime öğretimi yöntemleri. İstanbul: Dil Yayınları.
• Çelik, A. & Yılmaz, E. (2021). Türkçe eşdizimsel sözlük. İstanbul: Papatya Yayıncılık.
• Demir, A. (2020). Tarihsel dönemlerde Türk dilciliği. İstanbul: Dil ve Tarih Yayınları.
• Demir, F. (2019). Yabancı dil öğretim yöntemleri. İstanbul: Dil Eğitim Yayınları.
• Demir, M. (2019). Kelime öğretiminde bağlam kullanımı. İstanbul: Eğitim Yayınları.
• Demirci, S. (2020). Yabancı dil öğretiminde eşdizimlerin rolü. İstanbul: Dilbilim Araştırmaları Yayınları.
• Demirel, Ö. (2014). Yabancı dil öğretimi. Ankara: Pegem Akademi.
• Demirel, Ö. (2018). Dil eğitimi ve öğretimi. İstanbul: Eğitim Kitabevi.
• Demirel, Ö. (2019). Dil Öğretimi: ilkeler yöntemler teknikler. 10. Baskı, Pegem Yayınları.
• Deny, J. (1921). Grammaire de la Langue Turque (Dialecte Osmanli). Paris: Imprimerie Nationale.
• Dervişoğulları, N. (2008). Yabancı dil olarak Türkçe öğretilen sınıflarda oyunlarla sözcük öğretimi. Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi.
• Duran, E. ve Bitir, T. (2017). Bağlam temelli kelime öğretim yönteminin kelime kazanımına etkisi. Uluslararası Eğitim Bilimleri Dergisi, (11), 70-94.
• Eker, S. (2020). Türk dil bilgisi. İstanbul: Alfa Yayıncılık.
• Ergin, B. (2019). Avrupa’da Türkçe gramer çalışmaları. Bursa: Uludağ Yayınları.
• Greenwood, S. C. & Flanigan, K. (2007). Vocabulary instruction in the middle grades. The Reading Teacher, 61(3), 249-255.
• Kara, M. (2010). Kelime öğretiminde bağlamın önemi. Eğitim ve Bilim, 35(157), 32-40.
• Kara Özkan, N. (2019). Yabancı dil olarak Türkçenin öğretiminde bağlam temelli sözcük öğretim yönteminin uygulanması. Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Doktora Tezi.
• Karaağaç, F. & Güler, N. (2016). Türkçe eşdizimsel sözlük. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Karadağ, H. (2017). Yabancı dil öğretiminde kelime öğretimi. İzmir: Ege Üniversitesi Yayınları.
• Karakaya, F. (2020). Dil öğreniminde tekrar ve pekiştirme. İstanbul: Dil Bilim Yayınları.
• Karatay, H. (2007). Kelime öğretimi. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 27(1), 141-153.
• Kaya, Z. (2020). Etkili dil öğretimi: kuram ve uygulama. İzmir: Akademi Kitabevi.
• Kılıç, R. (2015). Türk dil devrimi ve eğitimdeki yansımaları. İstanbul: Eğitim Yayınları.
• Korkmaz, Z. (2007). Dil bilimi terimleri sözlüğü. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Öztürk, A. (2018). Hikâyeleştirme yöntemi ile kelime öğretimi. Türkçe Öğretimi Dergisi, 5(2), 53-65.
• Saussure, F. (2001). Dil Bilimin temel ilkeleri. İstanbul: Multilingual Yayınları.
• Şen, M. (2017). Kelime öğretiminde bağlam ve anlam ipuçları. İstanbul: Eğiten Kitap.
• Şenel, A. (2021). Yabancı dil olarak Türkçe öğretiminde dinleme becerisine yönelik bağlam temelli etkinliklerin etkisi. Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi.
• Tıraş, Y. C. ve Ertürk, H. İ. (2015). Türk dil devrimiyle birlikte Türkçenin kazanımları, Journal of Turkish Language and Literature, 1(2), 205-220.
• Tosunoğlu, M. (1999). Kelime servetinin eğitim öğretimdeki yeri ve önemi. Milli Eğitim Dergisi, (144), 71-72.
• Tüfekçioğlu, B. (2014). Yabancı dil olarak Türkçe öğretiminde dinleme etkinlikleri ile sözcük öğretimi üzerine bir araştırma: Çukurova TÖMER örneği. E-Dil Dergisi, 2, 35-51.
• Türk Dil Kurumu (TDK). (2005). Türkçe sözlük. Ankara: TDK Yayınları.
• Yavuz, M. (2011). Türkçede eşdizimsel ilişkiler: Kuram ve uygulamalar. İstanbul: Multilingual Yayınları.
• Yıldırım, A. (2008). Eşdizim sözlükleri ve dil öğretimi üzerine çalışmalar. Bursa: Akademik Araştırmalar Yayınevi.
• Yıldırım, A. (2018). Eşdizim sözlükleri ve dil öğretimi üzerine çalışmalar. Bursa: Akademik Araştırmalar Yayınevi.
• Yıldız, H. (2018). Dil öğretiminde kelime bilgisi ve öğretimi yöntemleri. Ankara: Eğitim Yayınevi.
• Yılmaz, H. (2021). Kelime öğretiminde yenilikçi yöntemler ve teknikler. İstanbul: Dilbilim Yayınları.