AHMED PAŞA’NIN BİR GAZELİNİ YAPISALCI BİR YAKLAŞIMLA ÇÖZÜMLEME DENEMESİ

Yıl 2022, Cilt: 4 Sayı: 1, 41 - 65, 23.05.2022

Sevinç Ünsal

https://doi.org/10.54132/akaf.1111177

Öz

Divan şiirinde edebî metinleri anlama, yorumlama ve çözümleme üzerine yapılan çalışmalar büyük önem arz etmektedir. Zira divan şiiri anlaşılmak ve çözümlenmek için ayrıntılı ve disiplinli gayretleri gerekli kılan bir yapıya sahiptir.
Bu doğrultuda yapılan çalışmalar, öncelikle köklü bir gelenek oluşturan metin şerhi yöntemiyle gerçekleştirilmiştir. Zamanla metin şerhi yönteminin yanında modern yaklaşımlardan da faydalanılmış, böylece metinler tüm ayrıntılarıyla ortaya konulmaya çalışılmıştır. Bu yöntemlerden özellikle yapısalcı yaklaşım; şekil, dil, anlam gibi farklı yönlerden içyapısını adeta bir fotoğraf gibi göstererek metnin daha anlaşılır hâle gelmesine katkı sağlamıştır.
Bu çalışmada klasik yaklaşımın yanında yapısalcı yaklaşımın da metnin anlaşılmasına katkı sağlayabileceğine dikkat çekilmesi amaçlanmaktadır. Bu amaçla 15. yüzyıl divan şairlerinden Ahmed Paşa’nın bir gazeli üzerinde yapısalcı yaklaşımla çözümleme denemesi yapılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Ahmed Paşa, gazel, yapısalcılık, metin şerhi

Teşekkür

Çok teşekkürler.

Kaynakça

• BAYRAM, Yavuz (2008), “Divan Şiiri Metinlerinin Ontolojik Tahlili Üzerine”, Prof. Dr. Abdülkadir Karahan Anısına Uluslararası Divan Edebiyatı Sempozyumu, 27-28 Mayıs, Beykoz Belediyesi Yay., İstanbul, ss.167-182.
• BAYRAM, Yavuz (2016), “Şerhten Çözümlemeye Tahlilden İncelemeye Gazel”, Gazelden Gazele Dünün Şiirine Bugünden Bakışlar (Ed. Hatice Aynur vd.), Klasik Yayınları, İstanbul, ss.288-330.
• DEVELLİOĞLU, Ferit (2012), Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lûgat, Aydın Kitapevi Yayınları, Ankara.
• DİLÇİN, Cem (1991), “Fuzulî’nin Bir Gazelin Şerhi ve Yapısal Yönden İncelenmesi”, Türkoloji Dergisi, C.9, Ankara, ss. 43-98.
• İPEK, Abdulmuttalib (2012), “Klâsik Türk Şiiri Metin Çözümlemelerinde Geleneksel/Çağdaş Yöntem İkilemi ve Tenkid İhtiyacı”, Prof. Dr. Mine Mengi Adına Türkoloji Sempozyumu (20-22 Ekim 2011) Bildirileri, Adana, ss. 130-136.
• KARAKÖSE, Saadet (2008), Eski Türk Edebiyatında Nevrûz ve Nevrûzla İlgili Unsurlara Genel Bir Bakış, Selçuk Üniversitesi, Türkiyat Araştırmaları Dergisi. S.23. ss. 171-187.
• KARDAŞ, Sedat (2013), “Divan Şiirinde Sihir ve Büyünün Kaynağı: Hârût ve Mârût”, A.Ü. Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi (Taed), S.50, Erzurum.
• KONTANTAMER, Tunca (1994), Teori Zemininde Metin Şerhi Meselesi, İLSAM Tarafından 17-18 Ocak 1992 tarihlerinde düzenlenen I. Eski Türk Edebiyatı Kollogyumu’nda Sunulmuştur, S. 8, İzmir.
• KUT, Günay (1989), “Ahmed Paşa”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, C.2, İstanbul. islamansiklopedisi.org.tr, (Erişim tarihi: 20.03.2022)
• LEVEND, Agâh Sırrı (2015), Divan Edebiyatı Kelimeler ve Remizler Mazmunlar ve Mefhumlar, Dergâh Yay., İstanbul.
• MENGİ, Mine (1997), “Metin Şerhi, Tahlili ve Tenkidi Üzerine”, Dergâh, S.8, http://turkoloji.cu.edu.tr, (Erişim tarihi: 15.03.2022)
• MERMER, Ahmed vd., (2008), Eski Türk Edebiyatına Giriş, Akçağ Yay., Ankara.
• Şemsettîn Sâmî, (2015), Kamus-ı Türkî Haz: Raşit Gündoğdu, Ebul Faruk Önal, Nadir Eserler Kitaplığı, İstanbul.
• Şemsettîn Sâmî, Kâmûs-i Türkî, http://www.kamusiturki.com, (Erişim tarihi: 15.04. 2022)
• PALA, İskender (2004), Ansiklopedik Divân Şiiri Sözlüğü, Kapı Yay., İstanbul.
• Tarama Sözlüğü, (2009), Türk Dil Kurumu Yay., Ankara.
• Tarama Sözlüğü, Türk Dil Kurumu, http://sozluk.gov.tr, (Erişim tarihi: 10.02.2022)
• TARLAN, Ali Nihad (1992), Ahmet Paşa Divanı, Akçağ Yay., Ankara.
• TARLAN, Ali Nihad (2017), Edebiyat Meseleleri, Akçağ Yay., Ankara.
• TOLASA, Harun (2001), Ahmed Paşa’nın Şiir Dünyası, Akçağ Yay., Ankara.
• TURAL, Sadık (2004), Türk Dünyası Edebiyat Kavramları ve Terimleri Ansiklopedik Sözlüğü, Atatürk Kültür Merkezi Yay., C. IV., Ankara.