İKİ TARAFLILIK VE ÇOK TARAFLILIK EKSENİNDE LATİN AMERİKA’NIN AFRİKA İLE İLİŞKİLERİ

Yıl 2024, Cilt: 6 Sayı: 2, 29 - 53, 31.12.2024

Ceren Urcan

Öz

Yaşadıkları kolonyal geçmişleri ve uzun yıllar sürdürmüş oldukları bağımsızlık mücadeleleri açısından benzer süreçlerden geçmiş olan Latin Amerika ve Afrika bölgeleri geçmişin izlerini halen taşımaktadırlar. Gerek bölge içerisinde gerekse uluslararası sistem içerisinde geliştirdikleri ilişkiler de geçmişten çıkarılan derslerle ve dayanışma temelinde kurulan ilişkilerle daha güvenli bir zeminde kurulmaktadır. Bu çalışmanın amacı Latin Amerika’nın Afrika ile olan ilişkilerini iki taraflılık ve çok taraflılık kavramları üzerinden ele alarak ilişkilerin belirleyicisi olan değişkenleri tespit etmektir. Diplomatik temsilciliklerin açılması, ülkeler arasında anlaşmaların imzalanması şeklinde gerçekleştirilen temel diplomatik faaliyetler bölge ülkeleri arasındaki ikili ilişkilerin genel seyrini ortaya koymakla birlikte iki bölge arasındaki ilişkileri açıklamakta yeterli değildir. Çok taraflı bir zeminde gerçekleştirilen iş birliği faaliyetleri ve bölgelerarasında kurulan ittifaklar ilişkilerin genişlemesine ve derinleşmesine katkı sağlamıştır. Çok taraflı kuruluşlar, uluslararası örgütler, bölgesel temelli kuruluşlar, sivil toplum ve bizzat hükümetler iki bölge arasındaki ilişkilerin aktörleri olsalar dahi ilişkilerin felsefesinde Güney- Güney iş birliğinin sunduğu bakış açısı olan dayanışma ve iş birliği yatmaktadır. Küresel sistemde etkin bir şekilde var olabilme amacı, uluslararası platformlarda ortak hareket edebilmek ve kalkınmaya yönelik ekonomik, siyasi, sosyal, askeri, kültürel parametreleri de içeren kapsamlı bir bakış açısına sahip olmak ve dayanışma ve iş birliği temelinde geliştirilen ilişkiler iki bölgeyi birbirine yakınlaştırmaktadır. Bu sebeple ilişkilerin pragmatizmi ise tek taraflı değil çift taraflıdır

Anahtar Kelimeler

Latin Amerika, Afrika, İş Birliği, Çok Taraflılık, İki Taraflılık

Kaynakça

• ABC. Brazilian Technical Cooperation. Agencia Brasiliera de Cooperaçao: https://www.abc.gov.br/zopacas/default.aspx (Erişim Tarihi: 02.10.2024).
• ABDENUR, A. E. (2015). China in Africa, Viewed from Brazil. The Journal of Asian Studies, 74(2), 257- 267. doi:10. 1017/S002191 1815000583
• ABDENUR, A. E. (2018). Brazil-Africa Relations: From Boom to Bust? D. Nagar, & C. Mutasa içinde, Africa and the World- Bilateral and Multilateral International Diplomacy (s. 189-208). Palgrave Macmillan Cham. doi:10.1007/978-3-319-62590-4
• AFRICAN DEVELOPMENT BANK GROUP. Non-Regional Member Countries. African Development Bank Group: https://www.afdb.org/en/countries/non-regional-member-countries (Erişim Tarihi: 11.09.2024).
• AFRICAN UNION. (2019, Feb). Africa- South America Partnership. African Union: https://www.auti.africa/wp-content/uploads/2019/02/Africa-South-America-Partnership.pdf (Erişim Tarihi: 17.09.2024).
• AFRICAN UNION. Africa - South America. African Union: https://au.int/en/partnerships/africa_southamerica (Erişim Tarihi: 29.09.2024).
• AGUILA, J. M. (1996). Cuba Adapts to a Brave New World. H. Muñoz, & J. S. Tulchin içinde, Latin American Nations in World Politics (s. 81- 104). Colorado: Westview Press.
• AU Information & Communication Directorate. (2022, Feb 21). Working Relations Key to Continued Africa- Latin America Ties. Dubai, United Arab Emirates. https://au.int/sites/default/files/pressreleases/41514-pr-PR_CIEFFA.pdf (Erişim Tarihi: 20.09.2024).
• BATES, R. H., Coatsworth, J. H., & Williamson, J. G. (2006). Lost Decades: Lessons from Post- Independence Latin America for Today’s Africa. Cambridge: National Bureau of Economic Research.
• BOLÍVAR, R. (2008, Nov 18). Venezuela de la mano con toda África. Aporrea: https://www.aporrea.org/venezuelaexterior/a67238.html (Erişim Tarihi: 10.12.2024).
• BRAZIL–Africa Relations: A Chronology. (2019). G. Seibert, & P. F. Visentini içinde, Brazil- Africa Relations- Historical Dimensions and Contemporary Engagements from the 1960s to the Present (s. 229- 256). New York: Boydell & Brewer.
• BRICS Portal. History of BRICS. BRICS: https://infobrics.org/page/history-of-brics/(Erişim Tarihi: 08.10.2024).
• BRUN, E. (2009). Las relaciones entre América Latina y África: ¿potenciales o ilusorias? New York: United Nations- CEPAL.
• BRUN, É. (2018). La cooperación Sur-Sur de Brasil, Chile y Venezuela: interés y pérdida de esencia. Revista CIDOB d’Afers Internacionals(120), 171- 194.
• CRANDALL, B. H. (2018). Brazil: The Politics of Elite Rule. H. F. Kline, C. J. Wade, & H. J. Wiarda içinde, Latin American Politics and Development (9. Edition b., s. 123-140). New York: Taylor & Francis.
• DABAN, C. (2022). Afrika Birliği Barış ve Güvenlik Konseyi Üzerine Kısa Bir Değerlendirme, Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 63, 31-37.
• DABAN, C. (2023). 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı’nın Afrika Kıtasına Etkileri: Berlin Afrika Konferansı Örneği, Çankırı Karatekin Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, Cilt 13, Sayı 3, 828-853.
• DE RENZIO, P., & Seifert, J. (2014). South—South cooperation and the future of development assistance: mapping actors and options. Third World Quarterly, 35(10 (Special Issue)), 1860- 1875.
• DE SOUZA NETO, D. M. (2018). A Renewed Partnership? Contemporary Latin America-Africa Engagement. D. Nagar, & C. Mutasa içinde, Africa and the World- Bilateral and Multilateral International Diplomacy (s. 209-244). Cape Town: Palgrave Macmillan.
• ELAIGWU, J.I. and Mazrui, A.A. (1993). Nation-Building and Changing Political Structures. A.A. Mazrui and C. Wondji içinde General History of Africa VIII: Africa Since 1935 (s. 435-467). Paris: United Nations Educational, Scientific, and Cultural Organisation (UNESCO).
• EUROPEAN COMMISSION. (2015, Feb 6). Final Report Summary - MASCOT (Multilateral Association for Studying health inequalities and enhancing north-south and south-south COoperaTion): https://cordis.europa.eu/project/id/282507/reporting/pl (Erişim Tarihi: 11.12.2024).
• FRANK, A.G. (1969a). Capitalism and Underdevelopment in Latin America- Historical Studies of Chile and Brazil. New York: Monthly Review Press.
• FRANK, A.G. (1969b). Latin America: Underdevelopment or Revolution- Essays on the Development of Underdevelopment and the Immediate Enemy. New York: Monthly Review Press.
• GANESAN, N. and Amer, R. (2010). International Relations in Southeast Asia- Between Bilateralism and Multilateralism. Singapore: Institute of Southeast Asian Studies.
• GLEIJESES, P. (1996). Cuba’s First Venture in Africa: Algeria, 1961-1965. Journal of Latin American Studies, 28(1), 159-195.
• GOBIERNO DE COLOMBIA. North Africa and Middle East.nCancilleria: https://www.cancilleria.gov.co/en/north-africa-and-middle-east (Erişim Tarihi: 11.09.2024).
• GOMES SARAIVA, M. (2011). Brazilian Foreign Policy: Causal Beliefs in Formulation and Pragmatism in Practice. G. L. Gardini, & P. Lambert içinde, Latin American Foreign Policies- Between Ideology and Pragmatism (s. 53-66). USA: Palgrave Macmillan.
• GONZALES, D. (2000). Cuban-African Relations: Nationalist Roots of an Internationalist Policy. Review of African Political Economy, 27(84), 317-32.
• HEINE, J. (1996). Postplantation Societies and World Order: Some Reflections on the Caribbean Predicament. H. Muñoz, & J. S. Tulchin içinde, Latin American Nations in World Politics (s. 225- 236). Colorado: Westview Press.
• INDIA-BRAZIL- South Africa Forum. India- Brazil- South Africa Forum. Oct 1, 2024 tarihinde About IBSA: https://ibsa-trilateral.org/index.html (Erişim Tarihi: 01.10.2024).
• KEOHANE, R.O. (1990). Multilateralism: An Agenda for Research. International Journal, 45(4), 731-764.
• KLAVEREN, A. (1996). Understanding Latin American Foreign Policies. H. Muñoz, & J. S. Tulchin içinde, Latin American Nations in World Politics (s. 35-60). Colorado: Westview Press.
• KORNEGAY, F. A., & Landsberg, C. (2009). Engaging Emerging Powers: Africa’s Search for a “Common Position”. Politikon, 36(1), 171- 191. doi:10.1080/02589340903174717
• LECHINI, G. (2010). Latin America-Africa Cooperation: Brazil as a Case Study. J. Mangala içinde, Africa and the New World Era- From Humanitarianism to a Strategic View (s. 129-141). New York: Palgrave Macmillan. doi:10.1057/9780230117303_9
• LECHINI, G. (2011). Argentina y Sudáfrica en el siglo XXI: ¿Hacia una cooperación sur-sur comercialista?. Revista Relaciones Internacionales, 40, 219–242.
• LECHINI, G. and Marchetti, A. (2021). Latin America and South Africa in the 21st century: A romance with no future? The cases of Brazil, Argentina and Venezuela. G.L. Gardini içinde, External Powers in Latin America: Geopolitics between Neo- Extractivism and South- South Cooperation (s. 235- 248). New York: Routledge. ISBN: 978-0-367-36859-3
• MBALLA, L. V. (2009). A Discreet Look at. Voices of Mexico(84), 79-81.
• MINISTÉRIO das Relações Exteriores. (2024, Apr 2). Community of Portuguese Language Countries. Ministério das Relações Exteriores: https://www.gov.br/ mre/en/subjects/international-mechanisms/inter-regional-mechanisms/community-of-portuguese-language-countries (Erişim Tarihi: 02.10.2024).
• MINISTRY OF FOREIGN AFFAIRS- Brazil. (2024, April 01). Republic of Angola. Bilateral Relations: https://www.gov.br/mre/pt-br/assuntos/relacoes-bilaterais/todos-os-paises/republica-de-angola (Erişim Tarihi: 10.09.2024).
• MOLINARI, A., Mena, F., & Ghiglione, J. (2022). South–South cooperation: building productive. Third World Quarterly, 43(9), 2091- 2111.
• MUÑOZ, H. (1996). The Dominant Themes in Latin American Foreign Relations:An Introduction. H. Muñoz, & J. S. Tulchin içinde, Latin American Nations in World Politics (s. 1- 16). Colorado: Westview Press
• NANTULYA, P., & Lazarus, L. (2024, Jan 22). Lessons from China’s Forum Diplomacy in Africa, Latin America, and the Caribbean. Africa Center: https:// africacenter.org/spotlight/lessons-from-chinas-forum-diplomacy-in-africa-latin-america-and-the-caribbean/ (Erişim Tarihi: 16.09.2024).
• OLADE. Member Countries. OLADE: https://www.olade.org/en/member-countries/ (Erişim Tarihi: 18.09.2024).
• ORDONEZ, A. (2023, Dec 4). Africa’s Lessons for Latin America. Americas Quarteerly: https://www.americasquarterly.org/article/africas-lessons-for-latin-america/ (Erişim Tarihi: 18.09.2024).
• ORGANIZATION OF AMERICAN STATES. MERCOSUR-Southern African Customs Union (SACU). Foreign Trade Information System: http://www.sice.oas. org/tpd/MER_SACU/MER_SACU_e.asp (Erişim Tarihi: 01.10.2024).
• PEMPEL, T.J. (2004). Challenges to Bilateralism: Changing Foes, Capital Flows, and Complex Forums. E. Krauss & T.J. Pempel içinde Beyond Bilateralism: U.S.-Japan Relations in the New Asia Pacific (s.1-36). Stanford: Stanford University Press.
• PRENSA Latina. (2017, Jan 27). Cuban Vice President Salvador Valdés Mesa arrives in Ethiopia. Granma. https://en.granma.cu/mundo/2017-01-27/cuban-vice-president-salvador valdes-mesa-arrives-in-ethiopia (Erişim Tarihi: 08.10.2024).
• RABY, D. (2011). Venezuelan Foreign Policy under Chávez, 1999–2010: The Pragmatic Success of Revolutionary Ideology? G. L. Gardini & P. Lambert içinde, Latin American Foreign Policies- Between Ideology and Pragmatism (s. 159-178). USA: Palgrave Macmillan.
• RESS, S. (2019). Internationalization of Higher Education for Development- Blackness and Postcolonial Solidarity in Africa- Brazil Relations. London: Bloomsburry Academic.
• RUGGIE, J.G. (1992). Multilateralism: the Anatomy of an Institution. International Organization, 46(3), 561-598.
• SAENZ, P. (1969). A Latin American-African Partnership. Journal of Inter-American Studies, 11(2), 317-327.
• SÁNCHEZ, J. A. (2023, May 18). Cooperation between Latin America and Africa from the perspective of the peoples of the Diaspora. Latinoamérica21. https://latinoamerica21.com/en/cooperation-between-latin-america-and-africa-from-the-perspective-of-the-peoples-of-the-diaspora/ (Erişim Tarihi: 29.09.2024)
• SANTANDER, G., & Alonso, J. A. (2018). Perceptions, identities and interests in in South–South cooperation: the cases of Chile, Venezuela and Brazil. Third World Quarterly, 39(10), 1923- 1940. doi:10.1080/01436597.2017.1396533
• SHAW, T.M. (1979). The Semiperiphery in Africa and Latin America: Subimperi-alism and Semiindustrialism. The Review of Black Political Economy, 9(4), 341- 358. https://doi.org/10.1007/BF02891728
• SOUTHERN African Development Community (SADC). (2024, Jan 10). Ministério das Relações Exteriores: https://www.gov.br/mre/en/subjects/bilateral-relations/all countries/southern-african-development-community-sadc (Erişim Tarihi: 03.10.2024).
• THE UNITED NATIONS- Office of the Special Adviser on Africa. (2004). SouthSouth Cooperation in Support of the New Partnership for Africa’s Development- Experiences of Africa-Latin America and thr Caribbean. New York: The UN.
• TULCHIN, J. S. (2016). Latin America in Inernational Politics- Challenging US Hegemony. Colorado: Lynne Rienner Publishers.
• VARELA, H. (2008). LA POLÍTICA EXTERIOR DE MÉXICO HACIA ÁFRICA
• SUBSAHARIANA (2000-2006). Foro Internacional(191-192), 418- 447.
• VPAAfrica-Latin America. About. VPAAfrica-LatinAmerica: https://flegtvpafacility.org/about/ (Erişim Tarihi: 18.09.2024).
• WTO. (2021). Groups in the Negotiations: https://www.wto.org/english/tratop_e/dda_e/negotiating_groups_e.htm (Erişim Tarihi: 10.12.2024)