Sağlık Alanında Log Linear Modellerin Kullanımı: Yaşlılarda Aşılanma Üzerine Bir Uygulama

Yıl 2024, , 310 - 317, 01.05.2024

Ali Vasfi Ağlarcı

https://doi.org/10.53394/akd.1277617

Öz

Amaç: Kategorik veriler birçok alanda olduğu gibi sağlık alanındaki araştırmalarda da yaygın olarak kullanılmaktadır. Kategorik verilerin değerlendirilmesinde genellikle çapraz tablolar aracılığıyla ki-kare analizi kullanılmaktadır. Fakat ikiden çok kategorik değişken bir arada değerlendirilmek istendiğinde bu yöntem kullanılamamaktadır. Log linear analiz yöntemi ise ikiden çok kategorik değişken arasındaki ilişkiyi inceleyebilmektedir. Bu çalışmada sağlık alanına yönelik çalışmalar için Log Linear analiz yöntemi ile uygulama yapmak ve bu yöntemin kullanım yaygınlığını sağlamak amaçlanmıştır. Materyal-metot: Araştırmada uygulama verisi olarak daha önce yapılmış tıpta uzmanlık tez verileri kullanılmıştır. Yaşlılarda aşılanma ve aşı bilgisinin kentsel ve kırsal bölgeye göre değişip değişmediğinin sorgulandığı tez verileri üç boyutlu çapraz tablolar halinde Log Linear analiz yöntemi ile değerlendirilmiştir. Bulgular: Yaşlılarda aşı yaptırma durumu kırsal ve kentsel bölgeye göre değişiklik göstermemektedir. Aşı hakkında bilgi sahibi olmak ise aşı yaptırma durumu ile ilişkili bulunmuştur. Sonuç: Yapılan üç farklı uygulama sonucunda üç kategorik değişken arasındaki ilişkinin tek bir analizle değerlendirilebildiği ikili ve üçlü etkileşimlerin test edilebildiği ve yöntemin uygulama basamakları detaylı olarak gösterilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Log Linear model, kategorik veri, etkileşim, çok boyutlu çapraz tablo

Destekleyen Kurum

bulunmamaktadır

Proje Numarası

bulunmamaktadır

Teşekkür

Bu çalışmanın uygulama kısmında kullanılan verileri bana sağlayan Uzman Doktor Seda ÖZCAN’a teşekkürlerimi sunarım.

Use Of Log Linear Models In Healthcare: An Application On Vaccination In The Elderly

Öz

Aim: Categorical data are widely used in research in the field of health, as in many other fields. In the evaluation of categorical data, chi-square analysis is generally used through cross tables. However, this method cannot be used when more than two categorical variables are wanted to be evaluated together. The log linear analysis method, on the other hand, can examine the relationship between more than two categorical variables. In this study, it is aimed to apply the Log Linear analysis method for studies in the field of health and to ensure the prevalence of this method. Material and method: In the research, the data of the specialty thesis in medicine, which was done before, were used as application data. The thesis data, which questioned whether vaccination and vaccination knowledge in the elderly change according to urban and rural areas, were evaluated in three-dimensional cross tables with Log Linear analysis method. Results: Vaccination status in the elderly does not differ according to rural and urban areas. Having knowledge about the vaccine was found to be related to the status of being vaccinated. Conclusion: As a result of three different applications, the relationship between three categorical variables can be evaluated with a single analysis, double and triple interactions can be tested, and the application steps of the method are shown in detail.

Anahtar Kelimeler

Log Linear model, categorical data, interaction, multidimensional crosstab

Proje Numarası

bulunmamaktadır

Kaynakça

• 1.Oyar P, Ozturk C, Can G, Altıncı P, Ersel D. Age and gender related tooth loss and partial edentulism among the adulthoods. Turkish Journal of Clinics and Laboratory 2019; 10: 156-62.
• 2. Habib İ, Akgül Ö, Kayacan ZÇ. Sağlık Alanındaki Üniversite Öğrencilerinde Aşılara Yaklaşımın Değerlendirilmesi. Tıp Fakültesi Klinikleri 2021; 4(3):135-42.
• 3. Çamana Ö, Bilir N, Özcebe H. Ailede Kanser Öyküsü ve Algılanan Kanser Riski, Kanserden Korunma Davranışları ile İlişkili mi? Fırat Tıp Derg/Firat Med J 2014;19(2): 95-100.
• 4. İlhan MN. Toplum gözüyle sağlık çalışanlarına şiddet: Nedenler, tutumlar, davranışlar. Gazi Medical Journal 2013; 24(1): 5-10.
• 5. Bülbül A, Selalmaz M, Kunt A, Demirel Ş, Uslu HS. Pediatri Alanında Hizmet Sunan Sağlık Personelinin Pulse Oksimetre Kullanımı İle İlgili Bilgi Düzeyleri. The Medical Bulletin of Şişli Etfal Hospital 2014; 48(4):303-7.
• 6. Özkan S. 15-49 yaş doğurganlık çağı kadınlarda vajinitisin tanılanmasında hemşirenin etkinliğinin belirlenmesi ve vajinitisin oluşumuna neden olan faktörlerin incelenmesi. Sağlık ve Toplum 2002; 12(4):54-61.
• 7. Kandemir A, Şimşek M. Geçici İş Göremezlik Süresi, Cinsiyet, Çalışılan Ortam ve İş Kazası Türleri Etkileşimlerinin İstatistiksel Analizi. Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 2019; 7(1): 239-45.
• 8. Çağılcı T, Danacıoğlu N. Log-Lineer Modeller ve Kadına Yönelik Şiddet Üzerine Bir Uygulama. Sinop Üniversitesi Fen Bilimleri Dergisi 2020; 5(1):1-12.
• 9. Topaloğlu E, Atay A. Kategorik Verilerin Analizinde Logaritmik Doğrusal Modellerin Kullanımı: İntihar Olasılığı Verileri Üzerine Bir Uygulama. Optimum Journal of Economics and Management Sciences 2020; 7(2): 565-80.
• 10. Yıldırım S, Demirtaş Y. Türkiye’de Kara Yolu Yolcu Taşımacılığı Hizmetlerinden Memnuniyet Düzeylerinin Araştırılması. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 2021; 43:347-58.
• 11. Altun G. A Study on Covıd-19 Data Wıth Log-Lınear Model Approach. Mugla Journal of Science and Technology 2021; 7(1): 52-8.
• 12. Tesfaw LM. Assessment of the Association Between Fever, Diarrhea, and Cough of Children Under-five in Ethiopia Using Log-linear Model. Turkiye Klinikleri J Biostat 2020; 12(3):272-9.
• 13. Çelik Ş. The Review of Chicken Consumption Habits in Turkey with Log-Linear Models. International Journal of Trend in Research and Development 2021; 8(1):187-93.
• 14. Özcan S. Yaşlılarda aşılanma durumunun ve bilgisinin kırsal - kentsel semtlere göre karşılaştırılması. Sağlık Bilimleri Üniversitesi, Ankara Keçiören Eğitim ve Araştırma Hastanesi, Aile Hekimliği Ana Bilim Dalı, Tıpta Uzmanlık Tezi, 2019.
• 15. Agresti A. Cateorical Data Analysis. New York: John Wiley and Sons, 1990.
• 16. Agresti A. An Introduction to Categorical Data Analysis. John Wiley and Sons, Inc., Canada, 1996.
• 17. Agresti A. Categorical Data Analysis. John Wiley and Sons, Inc. Hoboken. New Jersey, 2002.
• 18. Christensen R. Log-linear models and logistic regression, Springer Science & Business Media, 2006.
• 19. Benedetti JK, Brown MB. Strategies for the selection of log-linear models, Biometrics 1978; 34(4): 680-6.
• 20. Powers D, Xie Y. Statistical Methods for Categorical Data Analysis, Academic Press, INC, 1999.