ADİL YARGILANMA HAKKI VE HUKUK DEVLETİ IŞIĞINDA “ŞİDDETE UĞRAMIŞ KADIN SENDROMU” ÜZERİNE BİR İNCELEME

Yıl 2022, Cilt: 12 Sayı: I, 145 - 175, 16.06.2022

Deniz Polat Akgün

https://doi.org/10.54704/akdhfd.1059882

Öz

Şiddete uğramış kadın sendromu, kasıtlı ve tekrarlı bir şiddet döngüsüne maruz kalan kadının ruh hâlini, şiddetin ve bunun yol açtığı travmaların kadın üzerindeki psikolojik etkilerini ve şiddet gören kadının davranış kalıplarını açıklamak için geliştirilen psikolojik bir teoridir. Teori daha önce toplumsal cinsiyet ve ceza hukuku çalışmaları özelinde ele alınmış olsa da anayasa hukuku ve adil yargılanma hakkı bağlamında incelenmeyi de gerekli kılmaktadır. Çalışmanın çıkış noktası, kadının kendisine şiddet uygulayan partnerini öldürmesi nedeniyle yargılandığı hukuki uyuşmazlıklarda, maruz kalınan şiddet döngüsünün kadının karar alma mekanizmasını etkileyip etkilemediğinin değerlendirilmesinin ve buna ilişkin uzman görüşlerinin dikkate alınmasının adil yargılanma hakkının bir gereği olduğu düşüncesidir. Bu çerçevede, şiddete uğramış kadın sendromunun bir savunma delili olarak dikkate alınıp alınamayacağı tartışmasının hukuk devleti ve adil yargılanma hakkı özelinde ele alınması amaçlanmıştır. Toplumsal cinsiyet kavramı ve -özellikle ev-içi şiddete ilişkin normlar söz konusu olduğunda- hukukun toplumsal cinsiyet rollerini belirlemedeki gücü de bu kapsamda dikkate alınmıştır.

Anahtar Kelimeler

Adil yargılanma hakkı, hukuk devleti, hak arama özgürlüğü, şiddete uğramış kadın sendromu, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi, Türk Anayasa Mahkemesi

Kaynakça

• Abrams, Kathryn, “The Constitution of Women”, Alabama Law Review 48, (1996): 861-884.
• Andersen, Erich D. and Read-Andersen, Anne, “Constitutional Dimensions of the Battered Woman Syndrome”, Ohio State Law Journal 53, No. 2, (1992): 363-411.
• Ayyıldız, Elisabeth, “When Battered Woman's Syndrome Does Not Go Far Enough: The Battered Woman As Vigilante”, American University Journal of Gender & the Law 4, No.1, (1995): 141-166.
• Baker, Helen, "Constructing Women Who Experience Male Violance: Criminal Legal Discourse and Individual Experiences", Liverpool Law Review 29, (2008): 123-142.
• Baker, Katharine K., “Gender and Emotion in Criminal Law”, Harvard Journal of Law and Gender 28, (2005): 447-466.
• Bingham, Tom, The Rule of Law, London: Penguin Books, 2011.
• Bonifacio, Glenda Tibe, “Introduction”, Global Currents In Gender nd Feminisms: Canadian and International Perspectives içinde (ed. Glenda Tibe Bonifacio), Bingley: Emerald Publishing, 2018.
• Bourdieu, Pierre (çev. Çağrı Eroğlu), Bekarlar Balosu, Ankara: Dost Kitabevi, 2009.
• Bricker, Denise, “Fatal Defense: An Analysis of Battered Woman's Syndrome Expert Testimony for Gay Men and Lesbians Who Kill Abusive Partners”, Brooklyn Law Review 58, No. 4, (1993): 1379-1437.
• Browne, Angela, Angela Browne, When Battered Women Kill, New York: The Free Press, 1987.
• Browne, Angela & Williams, Kirk R.: “Exploring the Effect of Resource Availability and the Likelihood of Female Perpetrated Homicides”, Law & Society Review 23, No. 1, (1989): 75-94.
• Centel, Nur; Zafer, Hamide; Çakmut, Özlem, Türk Ceza Hukukuna Giriş, İstanbul: Beta, 10. b., 2017.
• Champaign, Lauren, “The Battered Woman Syndrome”, The Georgetown Journal of Gender And The Law 11, No. 1, (2010): 59-76.
• Cookson, Cara, “Confronting Our Fear: Legislating Beyond Battered Woman Syndrome and The Law of Self-Defense in Vermont”, Vermont Law Review 34, (2009): 415-446.
• Cornia, Rebecca D., “Current Use of Battered Woman Syndrome: Institutionalization of Negative Stereotypes About Women”, Ucla Women’s Law Journal 8, (1997): 99-123.
• Crocker, Phyllis L., “The Meaning of Equality for Battered Women Who Kill in Self-Defense, Harvard Women’s Law Journal, (1985): 121-153.
• Çağlar Gürgey, Fatma İrem, “Ev-İçi Şiddet Davalarında Yargıcın Tarafsızlığı”, Ankara Barosu Dergisi 4, (2015): 57-75.
• Demirbaş, Timur, Ceza Hukuku Genel Hükümler, Ankara: Seçkin Yayıncılık, 15. b., 2020.
• Dowd, Micheal, "Dispelling the Myths About the 'Battered Woman's Defense': Towards A New Understanding", Fordham Urban Law Journal 9, No. 3, (1992): 567-583.
• Dutton, M.A. & Goodman, L.A., “Posttraumatic Stress Disorder Among Battered Women: Analysis Of Legal ımplications”, Behavioral Sciences & The Law 12, No. 3, (1994): 215-234.
• Düzenli, Hilal, “Hukuk Pratiğinde Kadını Anlamak: Örselenmiş Kadın Sendromu”, Kadın Yazıları (ed. Türkan Yalçın), Ankara: Savaş Yayınevi, 2020, 291-333.
• Flanagan, Owen & Jackson, Kathryn, “Justice, Care and The Gender: The Kohlberg-Gilligan Debate Revisited”, Ethics 97/3, (1987): 622-637.
• Galspell Susan, “A Jury of Her Peers”, Every Week Magazine, 1917.
• Gardner, John, “The Supposed Formality of the Rule of Law”, Law as a Leap of Faith: Essays on Law in General, Oxford: Oxford University Press, 2012, 195-221.