ANONİM ŞİRKETLERE GETİRİLEBİLECEK BİR AYNİ SERMAYE UNSURU OLARAK ÖZEL MÜLKİYETE TABİ TAŞINIR KÜLTÜR VARLIKLARININ DEĞERLENDİRİLMESİ

Yıl 2022, Cilt: 12 Sayı: I, 291 - 324, 16.06.2022

Semih Sırrı Özdemir , Mehmet Mert Özyıldırım

https://doi.org/10.54704/akdhfd.1090612

Öz

Anonim şirket kuruluşunda, nakdi sermayenin yanı sıra ayni sermaye de getirilebilmektedir. Koleksiyon değeri taşıyan taşınır varlıkların, şirket sermayesinin çeşitlendirilmesini sağlamaları ve değer kaybına karşı korunmaları gibi sebeplerle, ayni sermaye olarak getirilmeleri ile uygulamada sıklıkla karşılaşılmaktadır. Ancak anılan eserlerin aynı zamanda taşınır kültür varlığı olarak değerlendirilebilme ihtimali, ilgili mevzuat çerçevesinde bunlara yönelik devir sınırlamalarının ve 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu açısından bu varlıkların anonim şirketlere ayni sermaye olarak getirilmelerine ilişkin usulün ayrıca ele alınmasını gerekli kılmaktadır.

Taşınır kültür varlıkları; tarih öncesi ya da tarihi devirlerde insanlar tarafından oluşturulan ve belirli bir ulus ya da topluluk açısından önem arz eden taşınabilir nadide eserlerdir. 2863 sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu, taşınır kültür varlıkları üzerinde özel mülkiyet kurulabilmesine belirli hallerde imkân sağlamaktadır. Bu bağlamda özellikle müzayede şirketleri, kültür varlığı tacirleri, ruhsatlı koleksiyonerler ve özel müzeler aracılığıyla bunların ticari işlemlere konu edilebilmesine de izin verilmiştir. Fakat 2863 sayılı Kanun kapsamında korunması gerekli nitelikte olan kültür varlıkları bakımından maliklere çeşitli yükümlülükler getirilmiştir.

Korunması gerekli taşınır kültür varlıkları açısından malikler, ilgili kültür varlığını, Kültür ve Turizm Bakanlığı’na bağlı bir müze müdürlüğüne getirip tescil ettirmek, koruma ve muhafazası ile bizzat ilgilenmek ve gerekli durumlarda devlet müzelerine bildirimde bulunmakla yükümlü kılınmıştır. Belirtilen sınırlamalar, söz konusu taşınır varlıkların anonim şirketlere ayni sermaye olarak getirilmesi sürecinin 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu ve alana ilişkin mevzuat açısından incelenmesini gerektirmektedir. Bu kapsamda çalışmanın amacı; taşınır kültür varlığı kavramının ve bu yöndeki tasnifin açıklanması, bunların anonim şirkete sermaye olarak getirilmesine ilişkin temel esasların değerlendirilmesi ve anılan varlıkların devrine ilişkin sınırlamaların bu sürece etkisinin irdelenmesidir.

Anahtar Kelimeler

Ayni Sermaye Getirilmesi, Anonim Şirketlerin Kuruluşu, Taşınır Kültür Varlığı, Nakden Değerlendirilebilen ve Devredilebilen Değerler, Özel Sicile Şerh, Güvenilir Kişiye Tevdi

Kaynakça

• Akdağ Güney, Necla ve Gümüş, Mustafa Alper. “Taşınırların Anonim Şirkete Esas Sermaye Olarak Getirilmesi”, Regesta 3, S.3 (2013): 3-30.
• Akipek, Serap. Ulusal ve Uluslararası Hukuk Açısından Kültür Malları. Ankara: Turhan Kitabevi, 1999.
• Alderman, Kimberly. “The Human Right to Cultural Property”. Michigan Journal of International Law 32, No. 1 (2011): 69-81.
• Asatekin, Gül. Kültür ve Doğa Varlıklarımız, Neyi Niçin Korumalıyız?. Ankara: Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü Yayınları, 2004.
• Aslan, Mehmet. “Fikri Mülkiyet Haklarının Anonim Şirketlere Ayni Sermaye Olarak Getirilmesi.”, Yüksek Lisans Tezi, Anadolu Üniversitesi, 2015.
• Atalay, Esra. “Sanat Özgürlüğü Temel Hakkının Hukukî Niteliği.”, Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 6, S.1 (2004): 43-66.
• Aydos, Oğuz. “Taşınır Kültür Varlığı Koleksiyonculuğuna İlişkin Değerlendirmeler.”, Ankara Barosu Dergisi 66, Y.4 (2008): 62-75.
• Bahtiyar, Mehmet. “Anonim ve Limited Şirketlere Konulacak Ayni Sermaye Unsurları Üzerinde Sınırlı Ayni Hak Bulunmaması Şartına İlişkin Bazı Değerlendirmeler”, Yeditepe Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 18, S.2 (2021): 515-528.
• Bilgili, Fatih ve Cengil, Fatih. “Bitcoin Özelinde Kripto Paraların Ticaret Şirketlerine Sermaye Olarak Getirilmesi”, Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 23, S.3 (2019): 3-23.
• Bilgili, Fatih ve Demirkapı, Ertan. Şirketler Hukuku Dersleri. Adana: Dora Yayıncılık, 2015.
• Brodie, Neil. “The Antiquities Market: It’s All in a Price.”, Heritage&Society 7, No.1 (2014): 32-46.
• Caspar von der Crone, Hans. Aktienrecht. Bern: Stämpfli, 2020.
• Ceylan, Ümit. “Taşınır Kültür ve Tabiat Varlıkları Kaçakçılığı Suçu (Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu m.32, 68).”, Doktora Tezi, Marmara Üniversitesi, 2008.
• Çeker, Mustafa. “Ticaret Şirketlerinin Genel Hükümleri ve Yeniden Yapılandırılmaları.”, Erzincan Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 16, S.3-4 (2012): 99-120.
• Çetinkaya Destek, Burcu. “Anonim Ortaklıklara Ayni Sermaye Konması ve Bunun Değerlemesi.”, Dönem Projesi, Ankara Üniversitesi, 2017.
• Çolak, Nusret İlker. Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Hukuku. İstanbul: On İki Levha Yayıncılık, 2015.
• Çonkar, Mustafa Halil. “Anonim Ortaklıkta Ayni Sermaye.”, Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi, 2015.
• Dal, Seniha. “6102 Sayılı Türk Ticaret Kanunu (TTK) m. 342’ye Göre Fikri Mülkiyet Haklarının Anonim Şirkete Ayni Sermaye Olarak Konulması.”, Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi 18, S.2 (2012): 371-398.
• Eliri, İsa. “Güzel Sanat Eserlerinde Fikri Mülkiyet Hakları ve Uygulamaları.”, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi S.23 (2010): 61-71.
• Eryiğit, Harun. 6102 Sayılı Türk Ticaret Kanunu Çerçevesinde Anonim Ortaklıklarda Sermayenin Korunması İlkesi. İstanbul: On İki Levha Yayıncılık, 2020.
• Frye, Brian. “New Art for the People: Art Funds & Financial Technology.”, Chicago-Kent Law Review, 93, No.1 (2018): 113-139.
• Gerstenblith, Patty. “Identity and Cultural Property: The Protection of Cultural Property in the United States.”, Boston University Law Review 75 (1995): 559-688.
• Göle, Celal. Anonim Ortaklıklarda Nakdi Sermaye Koyma Borcu ve Bu Borcu İfada Temerrüt. Ankara: Banka ve Ticaret Hukuku Araştırma Enstitüsü, 1976.
• Gözüyeşil, Fevzi. “Sicile Kayıtlı (Müseccel) Gemilerin Anonim Şirketlere Sermaye Olarak Getirilmesi.”, Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi Hukuk Fakültesi 24, S.3 (2020): 163-204.
• Gündel, Ahmet. Açıklamalı-İçtihatlı Eski Eserler Hukuku. Ankara: Seçkin Yayıncılık, 1996.
• Kanadoğlu, Sabih. Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Hukuku. Ankara: Seçkin Yayıncılık, 2007.
• Kanbur, Mehmet Nihat. “Kültür ve Tabiat Varlıklarının Yurt Dışına Çıkarılma Yasağına Muhalefet Suçu (KvTVKK m.32 ve m.68).”, Doktora Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi, 2007.
• Karaduman, Hüseyin. “Kültür Varlığı Ticaretinde Belgelendirmenin Gerekliliği.”, İdol Arkeologlar Derneği Dergisi 7, S.25 (2005): 20-28.
• Karaman Coşgun, Özlem. “Anonim Şirketlerde Sermaye Kavramı ve Ayni Sermaye Değerinin Belirlenmesi.”, Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi 18, S.2 (2012): 333-348.
• Kaya, Afra. “Anonim Şirkete Sermaye Koyma Borcu ve Bu Borcun Yerine Getirilmemesinin Hukuki Sonuçları.”, Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi, 2021.
• Kayıhan, Şaban. Şirketler Hukuku. Ankara: Seçkin Yayıncılık, 2021.
• Kortoweg, Arthur; Kraussl, Roman and Verwijmeren, Patrick. “Does it Pay to Invest in Art: A Selection-Corrected Returns Perspective.”, Review of Financial Studies 29, No. 4 (2016): 1007-1038.
• Meyer, Manuel. Die Sacheinlage im Aktienrecht Unter Berücksichtigung der aktuellen Aktienrechtsrevision. Zurich: Dike, 2015.
• Michaels, Olaf Müller; (Wolfgang Hölters/Markus Weber). Aktiengesetz. München: Vachlen, 2022.
• Mülazımoğlu, Mehmet. Anonim Şirketler Hukukunda Sermayenin Korunması İlkesi. İstanbul: On İki Levha Yayıncılık, 2020.
• Öçal, Akar. “Sermaye Olarak «Şahsi Emek».” Eskişehir İktisadi ve Ticari İlimler Akademisi Dergisi 4, S.1 (1968): 232-237.
• Özdamar, Mehmet. “6102 Sayılı TTK Hükümleri Çerçevesinde Anonim Şirketlere Ayni Sermaye Konulmasına İlişkin Çeşitli Sorunlar.”, TFM S.1 (2015): 143-156.
• Özdamar, Mehmet. “Ticaret Şirketlerine Sermaye Olarak Taşınmazların Taahhüt Edilmesi.”, Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 10, S.1-2 (2006): 93-117.
• Özel, Sibel. “Türk Hukukunda Kültür Varlıklarının Mülkiyeti.”, Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi 24, S.1 (2018): 215-238.
• Özel, Sibel. Uluslararası Alanda Kültür Varlıklarının Korunması. İstanbul: Alkım Yayınları, 1998.
• Panayotopoulos, Jeanne-Marie. “L’émergence de l’intérêt général à la protection du patrimoine culturel en Droit international.”, Thèse de Doctorat, L'Institut Universitaire Européen de Florence, 2015.
• Peksöz, Vildan. “Spor Kulüplerinin Özel Müzelerinde Yer Alan Kültür Varlığı Niteliğindeki Mallarının Haczi.”, Selçuk Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 28, S.3 (2020): 941-964.
• Pentz, Andreas. Münchener Kommentar zum Aktiengesetz. München: C.H. Beck, 2019.
• Pulaşlı, Hasan. Şirketler Hukuku – Genel Esaslar. Ankara: Adalet Yayınevi, 2021.
• Sancakdar, Oğuz; Yağcı, Pınar; Taşyıldız, Şükür ve Çırak, Ezgi. Kültür ve Tabiat Varlıkları Hukuku. Ankara: Adalet Yayınevi, 2021.
• Soubeiran, Raphaël. “Qualifizierte Gründung, Sacheinlage in Kryptowährung.”, TREX, No. 1 (2022): 38-48.
• Soykan, İsmail Cem. “Türk Ticaret Kanununa Göre Anonim Ortaklıklarda Sermaye Taahhüdü Yoluyla Sermaye Artırımı.”, Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi, 2018.
• Şehirali Çelik, Feyzan Hayal; Kırca, İsmail ve Manavgat, Çağlar. Anonim Şirketler Hukuku, Ankara: Banka ve Ticaret Hukuku Araştırma Enstitüsü Yayınları, 2013.
• Toraman, Barış. “Medeni Usul Hukukunda Bilirkişi İncelemesi”. Doktora Tezi, Anadolu Üniversitesi, 2012.
• Türk, Hikmet Sami. “Anonim Ortaklıkların Sermaye Yapısı.”, Milletlerarası Hukuk ve Milletlerarası Özel Hukuk Bülteni 23, S.1-2 (2003): 769-790.
• Ulukapı, Ömer. “Bilirkişi Raporu ve Bilirkişi Raporunun Delil Olarak Değeri.”, Selçuk Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 9, S.3-4 (2001): 191-207.
• Umar, Bilge ve Çilingiroğlu, Altan. Eski Eserler Hukuku. Ankara: Ankara Üniversitesi Basımevi, 1990.
• Umur, Ziya. Roma Hukuku Lügatı. İstanbul: Fakülteler Matbaası, 1975.
• Ülgen, Mert. Kültür ve Tabiat Varlıklarının Ticareti ve Yurtdışına Çıkarılması Suçları. İstanbul: On İki Levha Yayıncılık, 2020. Xiang, Alice. “Unlocking the Potential of Art Investment Vehicles.”, The Yale Law Journal 127, No. 6 (2018): 1698-1741.
• Yağcı, Ali; Taş, Rabia ve Kılıç, Tuğçe. Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu (Açıklamalı-İçtihatlı). Ankara: Adalet Yayınevi, 2016.
• Yusufoğlu, Fülürya. Anonim Şirketlerde Gayri Maddi Hakların Sermaye Olarak Konulması. İstanbul: Vedat Kitapçılık, 2016.
• Yüksel, Sinan. “Norma ve Uygulamaya Yansımaları ile Sermayenin Korunması İlkesi.”, Tüzel Kişilik Penceresinden Anonim Ortaklık Sempozyumu (Temmuz/2020) içinde, editörler Karagöz, Havva; Özcanlı, Beril ve Palanduz, Seda. İstanbul: On İki Levha Yayıncılık, 2021.