TASARRUFUN İPTALİ DAVASININ (İİK M. 277 vd.) KONUSUZ KALMASI

Yıl 2022, Cilt: 12 Sayı: 2, 1193 - 1216, 27.12.2022

Melih Işık

https://doi.org/10.54704/akdhfd.1168853

Cited By: 1

Öz

Kural olarak borçlu, dürüstlük kuralı gereği (MK m. 2/1) borçlarını tam ve zamanında ifa etmelidir. Buna karşın borçlu, borcunu rızaî olarak ifa etmediği gibi, alacaklının cebri icra prosedürüyle alacağını elde etmesine mâni olmak amacıyla malvarlığı üzerinde tasarrufta bulunabilmektedir. Kanun koyucu, bu tarz tasarruf işlemlerinin alacaklı bakımından iptali için İcra ve İflâs Kanunu m. 277 vd. hükümlerde tasarrufun iptali davasını düzenlemiştir. Bu dava ile alacaklı, belirli tasarruflar sonucu borçlunun cebri icra alanından çıkardığı malvarlığı değerleri üzerinde haciz ve satış talep etme yetkisi yahut borçlunun bazı tasarruflarının kendisi bakımından geçersiz sayılmasını talep etmektedir.
Tasarrufun iptali davası ile üçüncü kişinin malvarlığı etkilendiğinden, kanun koyucu tarafından sıkı şartlar öngörülmüştür. Bu şartların mevcut olması halinde dava kabul edilecek, yokluğu halinde ise esasa ilişkin nedenlerle dava reddedilebilecektir. Dava şartlarında eksiklik olması halinde ise, davanın reddi usulî nedene dayanır. Bu ihtimallerden başka, davanın farklı şekilde sona ermesi de mümkündür. Davanın görüldüğü esnada yargılama dışında meydana gelebilecek bazı olaylar neticesinde, esas hakkında karar verilme gereği ortadan kalkabilir. Bu halde, dava konusuz kalmıştır. Yargılama dışında gerçekleşen bu olay ile, dava ile elde edilmek istenen neticeye yargılama dışında ulaşılmış yahut ulaşılma imkânı kalmamıştır. Artık davanın esas bakımdan incelenmesi için bir neden bulunmamaktadır.
Çalışmamızın ana çerçevesi, tasarrufun iptali davasında davanın konusuz kalmasıdır. İlk olarak tasarrufun iptali davasına özgü olarak davanın konusuz kalmasına neden olan olaylar tespit edilmeye çalışılacaktır. Bu olayların tespitinde, çoğunlukla yargı içtihatları göz önüne alınacaktır. Davanın konusuz kalması üzerine, bu olgunun davaya getirilmesi gerekmektedir. Mahkeme davanın konusuz kaldığını tespit etmişse Hukuk Muhakemeleri Kanunu m. 331/1 uyarınca karar verilmesine yer olmadığı kararı ile yargılamayı sona erdirecektir. Bu kararın hukukî niteliğine dair inceleme yapıldıktan sonra, yargılama giderlerine nasıl hükmedilmesi gerektiği incelenerek çalışmamız sona erecektir.

Anahtar Kelimeler

Tasarrufun İptali Davası, Davanın Konusuz Kalması, Karar Verilmesine Yer Olmadığı Kararı, İcra ve İflâs Hukuku, Medenî Usul Hukuku.

Kaynakça

• Addor, Felix. Die Gegenstandslosigkeit des Rechtsstreits. Bern: Stämpfli, 1997.
• Akkaya, Tolga. “Alacaklıdan Mal Kaçırmaya Yönelik Muvazaalı Tasarrufların İcra ve İflas Kanunu’nda Düzenlenen İptal Davasına Konu Olup Olamayacağı Sorunu”, Legal Medeni Usul ve İcra İflâs Hukuku Dergisi, S. 3 (2006): 661-684.
• Alangoya, Yavuz, Yıldırım, M. Kâmil ve Deren-Yıldırım, Nevhis. Medenî Usul Hukuku. İstanbul: Beta, 2011.
• Altay, Sümer. Türk İflâs Hukuku C. 1. İstanbul: Vedat, 2004.
• Althammer, Christoph. Zöller Zivilprozessordnung. Köln: Ottoschmidt, 2020.
• Arslan, Ramazan, Yılmaz, Ejder, Taşpınar Ayvaz, Sema ve Hanağası. Emel. İcra ve İflâs Hukuku. Ankara: Yetkin, 2021.
• Arslan, Ramazan, Yılmaz, Ejder, Taşpınar Ayvaz, Sema ve Hanağası. Emel. Medenî Usul Hukuku. Ankara: Yetkin, 2021.
• Aslan, Kudret. Hacizde İstihkak Davası. Ankara: Turhan, 2005.
• Aslan, Kudret. Medenî Usul Hukukunda Davanın Geri Alınması, Ankara: Yetkin, 2016.
• Assman, Dorothea. “Die Einseitige Erledigungserklärung.”, Erlanger Festschrift für Karl Heinz Schwab zum 70. Geburtstag, 1990: 179-205.
• Atalı, Murat. Pekcanıtez Usul Medeni Usul Hukuku. İstanbul: Oniki Levha, 2017.
• Atalı, Murat, Ermenek, İbrahim ve Erdoğan, Ersin, İcra ve İflâs Hukuku. Ankara: Yetkin, 2020.
• Atalı, Murat, Ermenek, İbrahim ve Erdoğan, Ersin, Medenî Usûl Hukuku. Ankara: Yetkin, 2020.
• Baur, Fritz, Grunsky, Wolfgang ve Jacoby, Florian. Zivilprozessrecht. Bielefeld: Franz Vahlen, 2020.
• Boran Güneysu, Nilüfer. Medeni Usul Hukukunda Karar. Ankara: Adalet, 2014.
• Ercan Özler, Meltem. Medenî Usûl Hukukunda Dava Konusu. İstanbul: Oniki Levha, 2019.
• Erdönmez, Güray. Alacaklılara Zarar Verme Kastıyla Yapılan Tasarrufların İptali. İstanbul: Oniki Levha, 2019.
• Gschwend, Julia ve Steck, Daniel. Basler Kommentar Schweizerische Zivilprozessordnung (BSK ZPO Art. 242). Basel: Helbing Lichtenhahn, 2017.
• Hanağası, Emel. Davada Menfaat. Ankara: Yetkin, 2009.
• Hüßtege, Rainer. Thomas/Putzo ZPO Kommentar. München: C.H. Beck, 2020.
• Işık, Melih. İcra Hukukunda Borç Ödemeden Aciz Belgesi ve Bu Nitelikteki Haciz Tutanakları. İstanbul: Oniki Levha, 2019.
• Jauernig, Othmar ve Hess, Burkhard. Zivilprozessrecht, München: C.H. Beck, 2011.
• Killias, Laurent. Schweizerische Zivilprozessordnung – Berner Kommentar Art. 242. Bern: Stämpfli, 2012.
• Kuru, Baki. Hukuk Muhakemeleri Usulü. İstanbul: Demir Demir, 2001.
• Kuru, Baki. İcra ve İflâs Hukuku El Kitabı. Ankara: Yetkin, 2013.
• Kuru, Baki. Medeni Usul Hukuku El Kitabı Cilt 1. Ankara: Yetkin, 2020.
• Meriç, Nedim. Medenî Yargılama Hukukunda Tasarruf İlkesi. Ankara: Yetkin, 2011.
• Musielak, Hans-Joachim ve Voit, Wolfgang. Grundkurs ZPO. München: C.H. Beck, 2020.
• Muşul, Timuçin. İcra ve İflâs Hukuku C. II. Ankara: Adalet, 2013.
• Muşul, Timuçin. İcra ve İflâs Hukukunda Tasarrufun İptali Davaları, Ankara: Adalet, 2015.
• Muthorst, Olaf. Stein/Jonas Kommentar zur Zivilprozessordnung. Tübingen: Mohr Siebeck, 2016.
• Pekcanıtez, Hakan, Atalay, Oğuz, Sungurtekin Özkan, Meral ve Özekes, Muhammet. İcra ve İflâs Hukuku. Ankara: Yetkin, 2013.
• Pekcanıtez, Hakan, Atalay, Oğuz ve Özekes, Muhammet. Medenî Usûl Hukuku Ders Kitabı. İstanbul. Oniki Levha, 2020.
• Özkaya, Eraslan. İnançlı İşlem ve Muvazaa Davaları. Ankara: Seçkin, 2022.
• Staehelin, Adrian, Bauer, Thomas ve Staehelin, Daniel. Bundesgesetz über Schuldbetreibung und Konkurs II. Basel: Helbing Lichtenhahn, 2010.
• Staehelin, Adrian, Staehelin, Daniel ve Grolimund, Pascal. Zivilprozessrecht. Zürich: Schulthess, 2019.
• Shen, Kuan-Ling. Die Erledigung der Hauptsache als verfahrensrechtliches Institut zwischen Dispositins und Kostenrecht. Frankfurt am Main: Peter Lang, 2000.
• Tanrıver, Süha. Medenî Usul Hukuku. Ankara: Yetkin, 2021.
• Tuncer Kazancı, İdil. Tasarrufun İptali Davalarında İspat. Ankara: Yetkin, 2015.
• Umar, Bilge. Türk İcra-İflâs Hukukunda İptal Dâvası. İstanbul: İstanbul Üniversitesi, 1963.
• Umar, Bilge. Hukuk Muhakemeleri Kanunu Şerhi. Ankara: Yetkin, 2014.
• Uyar, Talih, Uyar, Alper ve Uyar, Cüneyt. İcra ve İflâs Kanunu Şerhi C. III, Ankara: Bilge, 2014.
• Uyar, Talih. Tasarrufun İptali Davaları. Ankara: Bilge, 2017.
• Üstündağ, Saim. Medenî Yargılama Hukuku, İstanbul: Nesil, 2000.
• Üstündağ, Saim. İflâs Hukuku, İstanbul: Yaylacık, 2009.
• Yıldırım, M. Kâmil. İcra ve İflas Hukukunda İptal Davaları. İstanbul: Alfa, 1995.
• Yıldırım, M. Kâmil ve Deren-Yıldırım, Nevhis. İcra ve İflâs Hukuku. İstanbul: Beta, 2016.
• Yılmaz, Ejder. Hukuk Muhakemeleri Kanunu Şerhi C. 3. Ankara: Yetkin, 2017.