Ortaokul Öğrencilerinin İklimle İlgili Kavramlara İlişkin Bilişsel Yapıları

Yıl 2022, Cilt: 4 Sayı: 2, 182 - 198, 30.09.2022

İlker Dere , İbrahim Aktaşlı

Öz

Bu araştırmanın amacı, ortaokul öğrencilerinin iklimle ilgili kavramlara yönelik bilişsel yapılarını kelime ilişkilendirme testi (KİT) aracılığıyla belirlemektir. Tarama modeline göre tasarlanan araştırmanın çalışma grubunu iki devlet ortaokulunda okuyan ve kolay ulaşılabilir örnekleme yoluyla seçilen 174 öğrenci (90 kız, 84 erkek) oluşturmaktadır. KİT formunda öğrencilere iklimle ilgili yağış, bitki örtüsü, hava durumu ve sıcaklık kavramları verilmiştir. Elde edilen veriler, betimsel analize tabii tutulmuştur. Araştırmanın sonuçları, öğrencilerin iklimle ilgili kavramları doğru bir şekilde ilişkilendirdiklerini ve konuyla ilgili yeterli bilgilere sahip olduklarını göstermiştir. Böylece öğrencilerin sosyal bilgiler kavramlarıyla ilgili bilişsel yapılarının belirlenmesinde KİT’lerin kullanılabileceği bir kez daha ortaya koyulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Sosyal Bilgiler, İklim, Kelime İlişkilendirme Testi, Bilişsel Yapı, Ortaokul Öğrencileri., Sosyal Bilgiler, İklim, Kelime İlişkilendirme Testi, Bilişsel Yapı, Ortaokul Öğrencileri.

Kaynakça

• Akman, O. ve Koçoğlu, E. (2016). Investigation 8th grade students secondary school cognitive structure about principles of Ataturk through word association test. Journal of Education and Training Studies, 4(11), 151-160.
• Alkış, S. (2005). İlköğretim öğrencilerine göre bulut ve yağmur ilişkisi. Marmara Coğrafya Dergisi, 12, 51-64.
• Alkış, S. (2006). İlköğretim sekizinci sınıf öğrencilerinin mevsimlerin oluşumuyla ilgili fikirlerin incelenmesi. Marmara Coğrafya Dergisi, 14, 107-120.
• Alkış, S. (2007a). İlköğretim beşinci sınıf öğrencilerinin nem kavramını algılamaları üzerine bir araştırma. İlköğretim Online, 6(3), 333-343.
• Alkış, S. (2007b). İlköğretim beşinci sınıf öğrencilerinin yağış çeşitlerini ve oluşumlarını algılama biçimleri. Eurasian Journal of Educational Research, 26, 27-38.
• Alkış, S. (2007c). İlköğretim sekizinci sınıf öğrencilerinin rüzgâr kavramını algılamaları. Marmara Coğrafya Dergisi, 16, 131-140.
• Alkış, S. ve Güleç, S. (2006). İlköğretim öğrencilerinin bulut kavramını algılamaları üzerine bir araştırma. Marmara Coğrafya Dergisi, 13, 113-124.
• Alkış, S. ve Ünlü, M. (2006). İlköğretim öğrencilerinin yeryüzünde sıcaklığın dağılışını etkileyen faktörlerle ilgili algılamaları. Marmara Coğrafya Dergisi, 13, 15-24.
• Aydemir, A. (2014). Ortaokul 7. sınıf öğrencilerinin beşeri coğrafya kavramlarına ilişkin algılarının kelime ilişkilendirme testi aracılığıyla incelenmesi. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü. Ankara.
• Aydemir, A. ve Ulu-Kalın, Ö. (2018). 8. sınıf öğrencilerinin bağımsızlık, özgürlük, özgüven ve çağdaşlaşma değerlerine yönelik görüşlerinin ve algısal değişimlerinin incelenmesi. Doğu Coğrafya Dergisi, 23(40), 87-100.
• Bahar, M., Johnstone, A. H. & Sutcliffe, R. G. (1999). Investigation of students' cognitive structure in elementary genetics through word association tests. Journal of Biological Education, 33(3), 134-141.
• Bahar, M., Nartgün, Z., Durmuş, S. ve Bıçak, B. (2015). Geleneksel-tamamlayıcı ölçme ve değerlendirme teknikleri: Öğretmen el kitabı. Ankara: Pegem Akademi.
• Başol, G. (2016). Eğitimde ölçme ve değerlendirme. Ankara: Pegem Akademi.
• Çelikkaya, T. (2018). Kavram öğretimi. A. Uzunöz ve V. Aktepe (Ed.), Özel öğretim yöntemleri Cilt 1 içinde (ss. 27-70). Ankara: Pegem Akademi.
• Çelikkaya, T. ve Kürümlüoğlu, M. (2019). Sosyal bilgiler dersi “demokrasinin serüveni” ünitesi ile öğrencilerin bilişsel yapılarının ve kavramsal gelişim süreçlerinin incelenmesi. Anadolu Journal of Educational Sciences International, 9(1), 56-86.
• Dinç, E., Sezer, A., Üztemur, S. ve İnel, Y. (2018). Ortaokul öğrencilerinin demokratik değerlere ilişkin bilişsel yapılarının kelime ilişkilendirme testi aracılığıyla incelenmesi. 2. Uluslararası Sosyal Bilimler Eğitimi Sempozyumu içinde (ss. 225-234), Çanakkale, Türkiye.
• Doğar, Ç. ve Başıbüyük, A. (2005). İlköğretim ve ortaöğretim öğrencilerinin hava ve iklim olaylarını anlama düzeyleri, Kastamonu Eğitim Dergisi, 13(2), 347-358.
• Er-Tuna, Y. (2018). Tarih ve sosyal bilgiler öğretmen adaylarının Atatürk ilkelerine ilişkin bilişsel yapılarının kelime ilişkilendirme testi aracılığı ile belirlenmesi. Turkish History Education Journal, 7(1), 43-68.
• Gençoğlu, S. E. (2019). 6. sınıf öğrencilerinin doğal afetlere yönelik bilişsel yapılarının kelime ilişkilendirme testi (KİT) yoluyla incelenmesi. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Niğde Ömer Halisdemir Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Niğde.
• Gökçe, N. ve Öztürk, F. (2013). İlköğretim öğrencilerinin coğrafya biliminin konularına ilişkin algıları. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 13(25), 92-118.
• Hastürk, H. G. (2017). Fen öğretiminde alternatif ölçme-değerlendirme teknikleri. H. G. Hastürk (Ed.), Teoriden pratiğe fen bilimleri öğretimi içinde (ss. 498-543). Ankara: Pegem Akademi.
• Hovardas, T. & Korfiatis, K. J. (2006). Word associations as a tool for assessing conceptual change in science education. Learning and Instruction, 16(5), 416-432.
• İnel, Y., Akar, C. ve Üztemur, S. S. (2016). Ortaokul 8. sınıf öğrencilerinin yönetim biçimleri kavramlarına yönelik algılarının kelime ilişkilendirme testi aracılığıyla tespiti. Tarih Okulu Dergisi, XXVIII, 523-540.
• Karaca, A. (2018). Yedinci sınıf öğrencilerinin çeşitli meslek grupları hakkındaki algılarının kelime ilişkilendirme testi (KİT) aracılığıyla incelenmesi ve öğrencilerin gelecekte meslek seçiminde rol oynayan faktörlerin belirlenmesi. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Niğde Ömer Halisdemir Üniversitesi, Niğde.
• Karasar, N. (2017). Bilimsel araştırma yöntemi: Kavramlar, ilkeler, teknikler. Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Karatekin, K. ve Elvan, Ö. (2016). 8. sınıf öğrencilerinin demokrasi kavramına ilişkin bilişsel yapıları. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 16 (USBES Özel Sayı II), 1405-1431.
• Kaya, B. ve Akış, A. (2015). Coğrafya öğrencilerinin “hava” kavramıyla ilgili bilişsel yapılarının kelime ilişkilendirme testi ile belirlenmesi. Turkish Studies International Periodical for The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 10(7), 557-574.
• Kaya-Uyanık, G. ve Çalışkan, H. (2015). Sosyal bilgilerde ölçme ve değerlendirme. C. Dönmez ve K. Yazıcı (Ed.), Sosyal bilgiler öğretimi içinde (s. 303-350). Ankara: Pegem Akademi. Kılıçoğlu, G. (2018). Determining levels of 8th grade students of secondary school to understand cognitive structures and concepts concerning concepts of fundamental citizenship. Journal of Education and Training Studies, 6(11), 156-167.
• Kızılçaoğlu, A. (2006). İlköğretimin birinci kademesinde coğrafya eğitimi ve öğretimi. Marmara Coğrafya Dergisi, 14, 81-106.
• Kızılçaoğlu, A. ve Taş, H. D. (2007). İlköğretim ikinci kademede coğrafya eğitimi ve öğretimi: Öğrenme alanları ve kazanım boyutu. Marmara Coğrafya Dergisi, 16, 93- 108.
• Milli Eğitim Bakanlığı [MEB]. (2018a). Sosyal bilgiler dersi öğretim programı (4-7. sınıflar). Ankara: Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları.
• Milli Eğitim Bakanlığı [MEB]. (2018b). 6. sınıf sosyal bilgiler ders kitabı. Ankara: Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları.
• Özkaral, T. C. ve Bozyiğit, R. (2021). Ortaokul 8. sınıf öğrencilerinin yeryüzü şekillerine yönelik algılarının kelime ilişkilendirme testi (kit) aracılığıyla incelenmesi. Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi (ASEAD), (8)2, 51-63.
• Öztürk, T. ve Yılmaz-Özcan, N. (2017). Sosyal bilgiler dersi “bölgemizi tanıyalım” ünitesinde öğrencilerin kavramsal gelişim sürecinin incelenmesi. PAU Eğitim Fakültesi Dergisi, 42, 109-123.
• Şahin, E. (2018). 5. sınıf sosyal bilgiler ders kitabı. Ankara: Anadol Yayıncılık.
• Şahin, V. ve İnce, Z. (2020). Geography education in 2018 primary school instruction schedule. International Journal of Geography and Geography Education (IGGE), 41, 1-12.
• Seefeldt, C., Castle, S. ve Falconer, R. C. (2015). Okul öncesi/ilkokul çocukları için sosyal bilgiler öğretimi. (Çeviri Editörü: Sevgi Coşkun Keskin). Ankara: Nobel Yayınevi.
• Tokcan, H. (2015). Sosyal bilgilerde kavram öğretimi. Ankara. Pegem Akademi.
• Tokcan, H. ve Yiter, E. (2017). 5. sınıf öğrencilerinin doğal afetlere ilişkin bilişsel yapılarının kelime ilişkilendirme testi (kit) aracılığıyla incelenmesi. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi 18(1), 115-129.
• Türk Dil Kurumu [TDK]. (t.y.). “Klimatoloji”. Güncel Türkçe Sözlük. 12.12.2021 tarihinde https://sozluk.gov.tr/ adlı siteden alınmıştır.
• Urhan, E. (2019). 5. sınıf sosyal bilgiler dersi insanlar, yerler ve çevreler öğrenme alanı kavramlarının öğretimine yönelik bir eylem araştırması. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Uşak.
• Yalçın, G., Demircan, M., Ulupınar, Y. ve Bulut, E. (2005). Klimatoloji I. Ankara: DMİ Yayınları.