Abdulvehhâb ʿÎsâvî’nin ed-Dîvânu’l-Isbartî İsimli Romanının Teknik ve Tematik İncelemesi

Yıl 2021, Cilt: 51 Sayı: 1, 66 - 95, 30.06.2021

Ahmet Yıldız

https://doi.org/10.51121/akif.2021.16

Öz

Technical and Thematic Review of Abdul Wahab Issawi's Novel Spartan Diwan

Öz

The events experienced by individuals and societies throughout history have been expressed with different types of narrative arts. Among these arts, the art of the novel, which emerged in the 17th century, seems to be the most suitable type for expressing historical events in a literary style. But because it is a human art and is not based on documents, the novel cannot be purified from the point of view of the author. For this reason, the novel has been used for different purposes besides artistic purposes. One of the authors who carried the Algerian people's experiences to the art of novel is Abdul Wahab Issawi. Abdul Wahab Issawi wrote a novel called Spartan Diwan, which tells about the occupation of Algeria by the French in 1830 and what happened before it was under Ottoman rule. In this study, the work named Spartan Diwan was examined in terms of technique in order to determine to what extent the author used the rules of the art of the novel, and thematically in order to determine which subjects were covered in the novel. It is aimed to determine the artistic value of the work and to determine the level of the art of novel in Arabic literature. The study is important in terms of revealing to what extent ideologies can affect the art of the novel.

Anahtar Kelimeler

Arabic Language and Rhetoric, Novel, Spartan Diwan, Abdul Wahab Issawi, Algeria

Abdulvehhâb ʿÎsâvî’nin ed-Dîvânu’l-Isbartî İsimli Romanının Teknik ve Tematik İncelemesi

Öz

Tarih içinde birey ve toplumların yaşadıkları olaylar, farklı tahkiye türünden sanatlarla ifade edile gelmiştir. Bu sanatlar içinde 17. yüzyılda ortaya çıkan roman sanatı, tarihî olayların edebî bir üslupla ifade edilebilmesine en uygun tür olarak görünmektedir. Ancak bir insan sanatı olması ve vesikalara dayanmaması nedeniyle romanın, yazarın bakış açısından arınması mümkün değildir. Bu nedenle roman, sanatsal amaçların yanında farklı maksatlarla da kullanılmıştır. Cezayir halkının yaşadıklarını roman sanatına taşıyan yazarlardan biri de Abdulvehhâb ʿÎsâvî’dir. Abdulvehhâb ʿÎsâvî 1830 yılında Cezayir’in Fransızlar tarafından işgalini ve öncesinde Osmanlı yönetimindeyken yaşananları anlatan ed-Dîvânu’l-Isbartî isimli bir roman kaleme almıştır. Bu çalışmada ed-Dîvânu’l-Isbartî isimli eser, yazarın roman sanatının kurallarını ne ölçüde kullandığını tespit edebilmek için teknik, romanda hangi konuların işlendiğini belirleyebilmek için tematik açıdan incelenmiştir. Eserin sanatsal değerinin tespit edilmesi, Arap edebiyatında roman sanatının geldiği seviyenin belirlenmesi amaçlanmıştır. Çalışma, ideolojilerin roman sanatına ne ölçüde etki edebileceğinin ortaya çıkarılması açısından önem arz etmektedir.

Anahtar Kelimeler

Arap Dili ve Belagati, Roman, ed-Dîvânu’l-Isbartî, Abdulvehhâb ʿÎsâvî, Cezayir

Kaynakça

• Abdullah, Abdulbedî‘. er-Rivâye el-ân dirâse fi’r-rivâyeti’l-‘Arabiyyeti’l-mu‘âsıra. Kahire: Mektebetu’l-Âdâb, 1990/1411.
• Âişe, Zervâl - Bûmâde, Berîke. “Eseru’l-idelûciyâ fî tekvîni’z-zemeni’s-serdî fî rivâyeti’d-Dîvâni’l-Isbartî li ʿAbdi’l-Vehhâb ʿÎsâvî”. el-Mudevvene 8/1 (Mart 2021), 1033-1044.
• Aktaş, Şerif. Roman Sanatı ve Roman İncelemesine Giriş. Ankara: Akçağ Yayınları, 2. Basım, 1991.
• Antakyalıoğlu, Zekiye. Roman Kuramına Giriş. İstanbul: Ayrıntı Yayınları, 2013.
• Aytür, Ünal. Henry James ve Roman Sanatı. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları, 2008.
• Baktıaya, Adil. “1830: Fransa’nın Cezayir’i İşgali, Abdülkadir’in Yükselişi ve Amerikan Kamuoyunda ‘Abdülkadir’ Hayranlığı”. Ortadoğu Etütleri 2/2 (Ocak 2010), 143-169.
• Behrâvî, Hasen. Bunyetu’ş-şekli’r-rivâî (el-Fezâ’-ez-Zemen-eş-Şahsiyye). Beyrut: el-Merkezu’s-Sekâfiyyu’l-Arabî, 1990.
• Bildik, Yusuf. Hasîb Keyyâlî’nin Hikâyelerinde Sosyal Problemler. Konya: Billur Yayınevi, 2019.
• Bi̇ldi̇k, Yusuf - Yıldız, Ahmet. “Zekeriyyâ Tâmir’in el-Hısrim Adlı Hikâye Kitabında Sosyal Eleştiri”. Dergiabant 9/1 (Mayıs 2021), 347-368. https://doi.org/10.33931/abuifd.886295
• Bourneur, Roland - Quellet, Réal. Roman Dünyası ve İncelemesi. çev. Hüseyin Gümüş. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları, 1989.
• Bûktûş, Abdurrazzâk. “Dilâlâtu baʿsi’t-târîh ve hâcisi’l-huviyye fî rivâyeti’d-Dîvâni’l-Isbartî li ʿAbdi’l-Vehhâb ʿÎsâvî”.
• Çetin, Nurullah. Roman Çözümleme Yöntemi. Ankara: Öncü Basımevi, 2003.
• Demiryürek, Meral. “Kurgusal Metinlerde İkinci Kişili Anlatıcı ve Bakış Açısı”. FSM İlmî Araştırmalar İnsan ve Toplum Dergisi 2 (2013), 119-139.
• Dereli, Muhammet Vehbi. “Yemenli Öykücülerden Hemdân Zeyd Demmâc’ın ‘Yolcu’ Adlı Öyküsü”. Marife 2 (2013), 162-176.
• Dino, Güzin. Türk Romanının Doğuşu. İstanbul: Agora Kitaplığı, 2. Basım, 2008.
• Eminoğlu, Ali. “Muhammed Hasan Alvân’ın ‘Mevtun Sağîrun’ (Küçük Bir Ölüm) Adlı Romanının Teknik ve Tematik İncelemesi”. Necmettin Erbakan Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 46/46 (2018), 141-162.
• Forster, Edward Morgan. Roman Sanatı. çev. Ünal Aytür. İstanbul: Adam Yayınları, 3. Basım, 2001.
• Güler, Türkan Banu. Kuruluşundan M.Ö. 404 Yılına Kadar Sparta’nın Peloponnesos Bölgesi’ndeki Üstünlük Çabaları. Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi: Ankara Üniversitesi, 2014.
• Gündüz, Sevim. Öykü ve Roman Yazma Sanatı. İstanbul: Toroslu Kitaplığı, 3. Basım, 2013.
• Gürbüz, Özcan. “Düşünce ile Tema ve Konu”. Kurgu Dergisi 18 (2001), 101-108.
• Harmancı, Hasan. “Abdurrahman Munîf’in el-Escâr ve İğtiyâlu Merzûk Adlı Romanının Teknik Yönden İncelenmesi”. Selçuk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi 30 (2013), 67-96.
• Harmancı, Hasan. Abdurrahman Munîf’in el-Eşcâr ve İğtiyâlu Merzûk Adlı Eserinin Teknik ve Tematik Yönden İncelenmesi. Konya: Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2013.
• ‘Îd, Yumnâ . Tekniyyâtu’s-serdi’r-rivâî fî davi’l-menheci’l-bunyevî. Beyrut: Dâru’l-Fârâbî, 3. Basım, 2010.
• ‘Îsâvî, Abdulvehhab. ed-Devâir ve’l-ebvâb. Kuveyt: Dâru Suâd es-Sabbâh, 2018.
• ‘Îsâvî, Abdulvehhab. ed-Dîvânu’l-Isbartî. Cezayir: Dâru Mîm li’n-Neşr, 2018.
• ‘Îsâvî, Abdulvehhab. Sifru eʿmali’l-mensiyyin. Doha: Dâru Katâra li’n-Neşr, 2018.
• ‘Îsâvî, Abdulvehhab. Sinema Cakup. Cezayir: Feyssîra li’n-Neşr ve’t-Tevzîʿ, 2013.
• ‘Îsâvî, Abdulvehhab. Siyerra di muyirta cebelu’l-mevt. Beyrut: Dâru’s-Sâkî li’t-Tıbâʿ ve’n-Neşr, 2016.
• Kaplan, Mehmet. Hikâye Tahlilleri. İstanbul: Dergâh Yayınları, 9. Basım, 2003.
• Küçüksarı, Mücahit. “Tevfîk Yûsuf el-Avvâd’ın ‘Er-Rağîf’ Adlı Romanında Türk İmajı”. Mütefekkir 3/6 (Aralık 2016), 307-327.
• Miyasoğlu, Mustafa. Roman Düşüncesi ve Türk Romanı. İstanbul: Ötüken Neşriyat, 1998.
• Nam, Mehmet. “İşgalden İstiklale Cezayir”. Tarih Dergisi 55 (2013), 155-187.
• Önal, Mehmet. “Edebî Dil ve Üslup”. Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi 36 (2008), 23-47.
• Saîdûnî, Nâsırüddin. “Cezayir”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, https://islamansiklopedisi.org.tr/cezayir#2-tarih (14.05.2021).
• Sönmez, Şinasi. “Cezayir Bağımsızlık Hareketinin Türk Basınına Yansımaları (1954–1962)”. Zonguldak Karaelmas Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 6/12 (2010), 289-318.
• Stevick, Philip. Roman Teorisi. çev. Sevim Kantarcıoğlu. Ankara: Gazi Üniversitesi Basın-Yayın Yüksekokulu Matbaası, 1988.
• Şengül, Mehmet Bakır. “Romanda Mekân Kavramı”. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi 3/11 (2010), 528-538.
• Tasa, Muhammet. “Suriye Öykücülerinden Mâcid Reşîd el-‘Uveyyid’in ‘Sıcak Bir Yaz’ı”. Marife Dini Araştırmalar Dergisi 6/2 (2006), 133-150.
• Taş, Abdullah Erdem. “Cezâyir-i Garb Vilâyeti’nin Kuruluşu Meselesi ve İlk Cezâyir Beylerbeyileri”. İslam Medeniyeti Araştırmaları Dergisi 5/2 (Aralık 2020), 250-284.
• Taş, Abdullah Erdem. “Garp Ocaklarında Birliğin Bozulması: 18. Yüzyılda Cezayir-Tunus-Trablusgarp İlişkileri”. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi 9/2 (2020), 1065-1091.
• Tekin, Mehmet. Roman Sanatı 1 Romanın Unsurları. İstanbul: Ötüken Neşriyat, 11. Basım, 2012.
• Tepebaşılı, Fatih. Edebiyat Bilimine Giriş. Konya: Çizgi Kitabevi, 2015.
• Tepebaşılı, Fatih. Edebiyat ve Roman. Konya: Çizgi Kitabevi, 2001.
• Tepebaşılı, Fatih. Roman Biçimleri. Konya: Çizgi Kitabevi, 1997.
• Tepebaşılı, Fatih. Roman İncelemesi. Konya: Çizgi Kitabevi, 2. Basım, 2019.
• Ürün, Ahmet Kazım. “Modern Arap Edebiyatında Öne Çıkan Bazı Temalar”. Selçuk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi 35 (2016), 131-144.
• Ürün, Ahmet Kazım. “Modern Mısır ve Türk Edebiyatlarında Öne Çıkan Kuşak Romanları”. Nüsha Şarkiyat Araştırmaları Dergisi 3/11 (2003), 47-66.
• Ürün, Ahmet Kâzım. Necip Mahfuz ve Toplumcu Gerçekçi Romanları. Konya: Çizgi Kitabevi, 2002.
• Watt, Ian. The Rise of The Novel Studies in Defoe Richardson and Fielding. London: Pengiun Books, 1983.
• Yektîn, Saîd. Kazâye’r-rivâyeti’l-Arabiyyeti’l-cedîde el-vucûd ve’l-hudûd. Beyrut: ed-Dâru’l-Arabiyye li’l-Ulûm Nâşirûn, 2012/1433.
• Yıldız, Ahmet. “Murîd el-Berğûsî’nin Raeytu Râmallah İsimli Romanının Teknik ve Tematik İncelemesi”. Cumhuriyet İlahiyat Dergisi 25/1 (Haziran 2021), 23-47.
• Yılmaz, Durali. Roman Sanatı ve Toplum. İstanbul: Ötüken Neşriyat, 1996.
• The International Prize for Arabic Fiction. “2020 | International Prize for Arabic Fiction”. Erişim 15 Mayıs 2021. https://www.arabicfiction.org/ar/2020
• Öykü Yazma Teknikleri. haz. Salih Bolat. İstanbul: Varlık Yayınları, 4. Basım, 2012.